Tíminn - 29.12.1960, Síða 11

TÍMIN N, flmmtudaginn 29. desember 1960.
11
„Það skal langa ævi til að veröa ungur”
t----------------------------------------------—'
Picasso var kallaður svindlari, loddari
og spekúlant, en verðið á málverkun-
um hækkaði stöðugt...
t.____________ -»
—Hann er andvana, tautaði Ijósmóðirin. Drengurinn sýndi
engin lífsmerki þó hún reyndi að tuska hann til. En þegar
frændi hans sem var læknir og viðstaddur fæðinguna blés
tóbaksreyk í andlitið á honum, rak hann upp háan skræk
Það er ekki vel séð af stoltum
Spánverja að fá gusu af tóbaks-
:eyk beint í andlitið, en þess hátt-
íi maður var drengurinn sá arna.
Iiann var færður til skírnar í
kaþólskri kirkju og heitinn mörg-
um nöfnum:
Pablo Diego Jose, Francisco
de Paula, Juan Nepomucenu,
Maria de los Remedios, Cipriano
de la Santissima Trinidad, Ruiz
Illasco y Picasso.
penslana sína. Frá þeirr'i stundu
setti hann alla von sína á soninn,
sem fékk innritun á listaskola um
þær mundir. Skólinn krafðist þess
af nemendum að þeir sýndu eitt-
hvert verk við innritun. Picasso
lauk þessu verki á einum degi; það
var sjálfsmynd sem hann gerði
fyrir framan spegil. Venjulegt var
a'ó nemendur verðu mánaðartíma
í slíkt verk. En skólinn var ekki
ErftJir
eítir hans jmekk. Hann vildi ekki
verða „nýr apaköttur" eins og
hann orðaði það. Hann „sló í gegn“
n.eð mynd af nunnu í sjúkravitj-
un og faðirinn vonaðist til að
Þanngi hefst ævisaga þessa dáða | hann mundi fá kennarastöðu við
meistara, skráð af dönskum rithöf-1 listaháskólann í Madrid, en sonur-
undi, Georg R. Mac j ir.n vildi til Parísar.
Picasso erfði þunglyndi föður
:. ns, sérvizku hans og drátdistar-,
hæfileika; frá móður sinni erfði
hann dugnaðinn, fjörið, heicar til-
Hann kom þangað fyrst árið
finningar og hugmyndaflug. Hún|1900, nítján ára gamall og eyddi
tiibað son sinn og talaði snemma tímanum í Lovre og teygaði and-:
um hann sem „Mozart myndlistar- rúmsloft borgarinnar. Hann eyddi
irnar“. Hann var byrjaður að j firareyri sínum og varð að snúa,
teikna og mála á þeim aldri þegar heim eftir þrjá mánuði. Feðgunumj
törn læra stafrófið. Honum leidd-,varð sundurorða og sonurinn hætti
Í3t skólaganga en hafði skemmtun j að kenna sig við hann og tók upp
af löngum setum við hlið föður j r.afn móður sinnar, Picasso.
sins og að teikna hvítar dúfur.; Árið eftir var hann í París. j
Faðirinn dró ú'tlínurnar og sonur- Hann komst í samband við hinn
inn lauk við myndirnar: , j ekkta listsala, Ambroise Vollard,
Feðgamir fóru líka saman á j sem hafði heyrt sögur um ungan
nautaöt, og þar kviknaði brennandi Spánverja, ekki tvílugan, sem mál-
ahugi sem hefur ekki slokknað enn aði minnst þrjár myndir á dag.
í dag. — Sjáið þið litla bolann!, Vollard kom og leit á stafla mál-
siigðu nágrannarnir þegar hann j verka og keypt; hann allan á 150
’fór að leika nautaat við önnur f’ anka hverja mynd Hanr. hélt
Lörn, og fyrsta olíumálverkið sem J svningu á myndunum en fólk hló
i.ann bjó til níu ára gamail, var að þeim. Um veturinn var Picasso
?1 nautabana á hestbaki.
jsvo fátækur að hann varð að
Hann hélt fyrstu málverkasýn- j brenna málverkum til að orna sér
ii guna 13 ára gamall og við það jog skömmu síðar hélt hann heim-
tækifæri gaf faðirinn nonum leiðis í annað sinn.
.Ungfrúrnar frá Avignon"
Hann hitti ljóðskáldið Max
Jacob og þeir bjuggu saman Þessir
ungu menn áttu einn hatt sem þeir
r.otuðu til skiptis og í herberginu
var eitt rúm sem varð aldrei kalt.
Max Jacob svaf í því á næturnar
cn Picasso á daginn. Hann málaði
á nóttunni. Menn staðhæfa að blái
■tonninn sem var þá ríkjandi í
myndum hans hafi orðið til fyrir
s'.æma birtu olíulampans sem
hann málaði við. Um þetta leyti
sökk Picasso dýpra niður í fátækt
cg vonleysi en nokkru sinni fyrr
cða síðar. Hann reyndi að selja
ailar sínar myndir til að ná út far-
seðli heim en það mistókst.
.
Montmartre
Heim komst hann þó, og árið
1904 gerði hann fjórðu tilraunina
ti! að koma undir sig fótum í París
— og það tókst. Hann settist nú
að á réttum stað, á Montmartre í
gömlum timburhjalli þar sem
Ttokkrir blásnauðir listamenn
l.ofðu hrúgast saman. Max Jacob
kallaði húsið „Le Bateau-Lavoir"
eða Þvottahúsprammann því það
riðaði fram og aftur þegar vindur
b’és og regnið streymdi óhindrað
niður í vinnustofur málaranna.
í þessu húsi vár enginn sem átti
reninga, en þar var líf. Þegar
;,iúarnir voru svangir gengu þeir
út á morgnana og stálu brauðinu
og mjólkinni af húströppum vel-
rriegandi borgara. Nokkrir fengu
sura fyrir teikningar í blöðin en
l Picasso neitaði slíkum starfa, hann
v.Idi mála og ekkert annað. Hann
neitaði líka að gera kopíu fyrir
Vollard af blárri mynd eftir sjálf-
an sig. — Nei, ég get það ekki,
sagði hann. — Hvaða gleði er af
að mála þannig? Án gleði get ég
ekkert málað.
Augun
Um þetta leyti tók hann saman
v.ð Fernade Oliver, konu að vaxt-
arlagi háa og granna eins og svo
rnargar aðrar sem komu í hennar
stað. Hún þekkist í mörgum mynd-
um eftir hann. Picasso virtist ekki
stór við hlið hennar — með koll-
húfu, í rauðri skyrtu — en hún
var heilluð af augnaráðinu sem
hvíldi á henni beint og óhvikult.
Henni fundust augun „segulmögn-
i’ð“. Margir aðrir hafa talað um
þessi augu. Vlaminck sagði dð þau
væru eins og augu dómara hins
1 eilaga rannsóknarréttar; Ger-
í trude Stein að þau væru að gleypa
i sig og bróðir hennar, Leo Stein,
j sagði: — Ég undraðist að nokkuð
I skyldi vera eftir á pappírnum þeg-
| ar hann hafði horft á teikningarn-
ar það var eins og augun mundu
soga þær í sig.
1 Kúbismmn
Picasso kynntist Stein-systkinun-
um árið 1905 og um sama leyti
I h.tti hann Apollinaire sem varð
námn vinur hans og fyrsti stuðn-
ingsmaður, og Kahnweiler sem
seidi málverk hans. Bláa tímabilið
var á enda og hið ljósrauða hófst.
Picasso var farinn að selja og
verðið að hækka. Það kom eins og
hnefahögg í andlit aðdáenda hans
þegar hann málaði „Ungfrúrnar
írá Avignon" árið 1907 en það
vtrk var upphaf kúbismans
Framfarasinnaðir listgagnrýn-
endur ráðlögðu honum að teikna
frekar skrípamyndir. Og ung-
f’úrnar sem voru ekkj frá borg-
inni Avignon heldur á Avignon
lióruhúsinu í Barcelona, vöktu
hneyksli vegna útfærslu andlit-
anna og líkamsparta; ein þeirra
var kölluð „amma Max Jacobs“. en
Picasso vildi ekki halda áfram að
nála í hefðbundnum stíl. — Það
getur verið nauðsynlegt að kopíera
aðra, sagði hann, — en að kopíera
sjálfan sig — nei!
FrægtSin
Frægð hans jókst þótt fáum
geðjaðist vel að kúbismanum. Ef
hann rissaði á pappírsservíettu á
kaffihúsi, var hún nirt og seld og
eitt sinn þegar hann málaði upp-
slillingu á vegg hótelherbergis til
hciðurs ástkonu sinni, fór Kahn-
weiler á s'túfana og fékk múrstykk-
’ö losað úr veggnum, flutti það í
buðina og seldi það. Einn góðan
v.ðurdag brauzt þjófur inn I íbúð
Lstamannsins og stal þar gömlum
skyrtum með málningarklessum í
ruisgripum fyrir kúbistisk málverk.
Picasso varð argur við. Eftir þetta
bef ég passað að signera enga
r.'.vnd fyrr en hún er seld, og eins
(Framhald á 13. siða).