Morgunblaðið - 01.09.1943, Blaðsíða 1

Vikublað: ísafold.
30. árg., 196. tbl. — Miðvikudagur 1. September 1943
Isafoldarprentsmiðja h.f.
DANSKIR VERKLÝÐSLEIÐTOGAR HANDTEKNIR
Vcrshinarsamn-
r
ingur Islands ogU.
S. A. ræddur í
Washington
ÝVashingtön —: Um leið og
tilkynt var í Reykjavík síð-
astiiðinn föstudag, var það
einnig tilkynt í Washington,
að þeir Leland B. Morris
sendiherra Bandaríkjanna á
Islandi og Vilhjálmur Þór ut-
ánríkismálaráðherra Islands
hefðu undirskrifað 3ja ára
ga gnkvæman verslunarsamn-
ing milli Bandaríkjanna og
lslands.
í tilkynningunni var skýrt
frá því, að þessi samningur
væri ekki aðeins gerður til
þess að auðvelda verslunina
milli Bandaríkjanna og ís-
lands á þessum örðugleikatím-
um, heldur einnig til þess að
gera öruggan grundvöll fyrir
verslunina eftir stríðið.
Ennfremur segir svo í til-
kynningunni: „Samningurinn
er algerlega í anda þeirrar
samvinnustefnu milli stjórna
Bandaríkjanna og Islands,
sem kom fram í skilaboðum
þeim, sem forsætisráðherra
Islands bárust 1. júlí 1941“.
íssir sæip
Smolensk
London í gær.
Einkaskeyti til Morgun-
blaðsins frá Reuter.
RÚSSAR hafa byrjað
nýja sókn á miðvígstöðv-
unum og sækja til Smol-
ensk. Hefir þeim orðið vel
ágengt og tekið þýðingar-
mikla varnarstöð Þjóðverja
í ytri varnarvirkjum Smol-
enskborgar, Yelyna. Rúss-
ar sækja fram á 50 km.
breiðu svæði. Hefir sókn
á þessum slóðum staðið yf-
ir í 4 daga. Á þeim tíma
hafa Rússar náð rúmlega
100 bygðum bólum á sitt
vald.
Stalin gaf út sjerstaka
dagskipan í gær vegna sig-
ursins við Yelnya.
Komnir hálfa leið
til Mariupol.
Dunkan Hooper, frjetta
ritari Reuters í Moskva
Framhald á bls. 12
Kai Munk rithöf-
undur handtekinn
• ^■•rsgrypr^ \ ‘
Fleiri Danir sleppa til
Svíþjóðar
Konungshjónin hylt
Stokkhólmi í gær. Einkaskeyti til Morgunblaðsins
ins frá Bernard Valery, frjettaritara Reuters.
ÞJÓÐVERJAR halda áfram að handtaka forystumenn
Dana og í dag berast fregnir um, að þeir hafi látið varpa
mörgum kunnum verklýðsforingjum í fangelsi. Ennfrem-
ur hafa Þjóðverjar látið handtaka ýmsa mentamenn, þar
á meðal Kai Munk rithöfund. Frjettir frá Danmörku eru
enn af skornum skamti, því þó símasamband sje aftur
komið á milli Svíþjóðar og Danmerkur, þá fá ekki nema
fáeinir útvaldir að nota símann til útlanda.
Kai Munk.
MEÐAL þeirra Dana, sem
Þjóðverjar hafa handtekið,
er rithöfunaurinn síra Kai
Munk.
Munk er einn af kunn-
ustu leikritahöfundum
Dana. Hjer voru á s. 1.
vetri leikin eftir hann tvö
leikrit, ,,Orðið“, sem Leik-
fjelag Reykjavíkur ljek og
Niels Ebbesen, sem leikið
var í útvarpið.
„BRESK
'' * *
RAS I
Amerískur bækl-
ingur um Island
og Grænland
‘Washington -—: Smithsoni-
an safnið, eitt kunnusta safn
Bandaríkjanna, hefir nýlega
gefið lit rit, 100 síður að
stærð, er nefnist: „Island og
Grænland", og er hjer á ferð
eitt rita þeirra, er fjalla um
lönd,. sem hernaðarlega þýð-
ingu hafa.
í bókinni eru tuttugu og
ein rnynd, teikningar og kort.
Sjergreinar eru um loftslag,
jarðfræði, dýra- og blómalíf,
sögu landanna, mál og bók-
méntir. Ilöfundurinn, Austin
JT. Clark, sern starfar hjá
þjóðminjasafni Bandaríkj-
anna, ljet svo um mælt, að
þeir Thor Thors sendiherra ís-
lands í Washington og Hinrik
Björnsson einkaritari hans
hefðu „mjög góðfúslega" ljeð
honum aðstoð sína við samn-
ing ritsins.
AMERISK INN-
FRAKKLAND44
— segir Churchill
Quebec-fundurinn
ræddi mest um bar-
áttuna við Japana
WINSTON CHURCHILL forsætisráðherra Breta sagði
í útvarpsræðu, sem hann hjelt í Quebec í gær, að Bretar
og Bandaríkjamenn myndu gera innrás í Frakkland. „En
jeg veit, að þið ætlist ekki til þess af mjer, að jeg segi
ykkur hvenær sú innrás verður gerð, hvort sem það verð-
ur fyr eða seinna“, sagði forsætisráðherrann.
.,Hinsvegar“, bætti Chur-
chill við, „get jeg sagt, að
þegar við reiðum til þess
mikla höggs, gerum við það
vegna þess að við verðum
ánægðir með undirbúning-
inn og að þá verða mikil
líkindi til að innrásin muni
hepnast. Við munum ekki
fórna lífi hermanna vorra
fyrir einhverja pólitíska
skoðun, eða vegna þess að
við tökum tillit til einhverr
ar stefnu“.
Hvers vegna Rússar
voru ekki með.
Churchill vjek að því í
ræðu sinni, hvernig á því
stæði, að Rússar hafi ekki
setið ráðstefnuna í Quebec.
Framli. á 2. síðu.
S^í^ustu jrjellir:
Alvarlegar
irðir
oei
Khöfn.
Samkvæmt frjettum, sem
bárust frá Svíþjóð seint í
gærkveldi, kom til alvar-
legra óeirða í Kaupmanna-
höfn í gærdag. Þjóðverjar
urðu að bjóða út stórskota-
liði á götur Kaupmanna-
hafnar.
Þjóðverjar hafa tekið í
sínar hendur allar lögreglu
stöðvar í Kaupmannahöfn.
Danskir lögregluþjónar
neituðu að sverja þýskum
hemaðaryfirvöldum holl
ustueið.
Sænskir sjómenn
neita að sigla
Stokkhólmi í gær.
Einkaskeyti til Morgun-
blaðsins frá Reuter.
SÆNSKIR sjómenn á fiski-
skipum, sem sigla frá vestur-
strönd Svíþjóðar, hafa neitað
að fara til fiskveiða, nema að
þeir fái tryggingu fyrir full-
kominni vernd gegn yfirgangi
Þjóðverja á miðiun sænskra
fiskiskipa. Sjómennirnir krefj
ast þess, að sænsk herskip og
flugvjelar verði látin fylgja
sænsku fiskiskipunum.
Mikil gremja kemur enn
fram í sænskum blöðum vegna
árásar þýsku herskipanna á
sænsku fiskibátana.
Danskir flóttamenn halda
áfram að koma til Svíþjóð-
ar. Koma flóttamennirnir á
margskonar bátum og setja
sig í stórhættu, því Þjóðverj
ar hafa strangan vörð á Eyr
arsundi. Þess eru jafnvel
dæmi, að danskir flóttamenn
hafi sloppið yfir til Svíþjóð
ar á „kajak“-bátum.
Sænska stjórnin hefir til-
kynt, að hún muni skoða
danska flóttamenn sem póli-
tíska fanga og verði farið
með þá samkvæmt því. —
KONUNGUR ÁVARP-
AR ÞEGNA SÍNA.
Kristján konungur kom í
fyrsta skifti á almannafæri í
dag, eftir að Þjóðv. tóku völd-
in. IJann var á leið frá Sorg-
enfrihöll í bifreið ásamt drotn
ingu sinni. Var þýskur her-
vörður í fylgd með konungi.
Þegar konungur ók gegnum út
hverfi Lyngby, hafði safnast
þar saman múgur manns,
.þrátt fyrir umferðarbannið,
því frjest hafði til ferða kon-
ungshjónanna. Hylti mann-
fjöldinn konungshjónin.
Konungur skipaði svo fyr-
ir, að bifreið hans skyldi
stöðvuð og var það gert. Hann
ávarpaði mannfjöldann með
þeSsum orðum: *'
„Það gleður mig, að
dönsk tunga skuli enn
vera töluð í mínu gamla
föðurlandi“.
BLÖÐIN KOMA
EKKI ÚT.
Dönsk blöð hafa ekki kom-
ið út síðan um helgi. Danskir
blaðamenn lögðu allir niður
störf sín, sem einn maður, þeg
ar herlög voru sett í landinu,
og neituðu að vinna að útgáfu
blaða undir þýskri ritskoðun.