Morgunblaðið - 01.09.1943, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 1. sept. 1943
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj. Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Auglýsingar: Ámi Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði
innanlands, kr. 10.00 utanlands.
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Þ i n g i ð
ALÞINGI, sem í dag kemur saman til framhaldsfunda,
fær mörg stór og^vandasöm verkefni við að glíma.
Þingið á að afgreiða fjárlög. Eins og menn muna, lagði
stjórnin fram fjárlagafrumvarp áður en þinginu var frest-
að í vor, en stjórnin tók það fram þá strax, að hún myndi
bera fram víðtækar breytingar við frumvarpið, þegar
þingið kæmi saman aftur, enda myndi þá fengið meira
yfirsýn um afkomuna hjá þjóðarbúinu alment og því auð-
veldara að ganga frá fjárlögunum. Má því sennilega
vænta þess, að breytingartillögur stjórnarinnar við fjár-
lagafrumvarpið komi fram fyrstu dagana, sem þingið
situr.
★
Fjögur nú skattafrumvörp lágu fyrir þinginu, þegar því
var frestað í vor. Þingið fól milliþinganefnd að athuga
þessi skattafrumvörp, og hefir hún setið á rökstólum í
sumar. Ekkert hefir heyrst um árangurinn af starfi milli-
þinganefndarinnar. En fari svo, að ekkert samkomulag
náist innan nefndarinnar, fer ekki hjá því, að skattamál-
in taki enn drjúgan tíma af störfum þingsins. Frumvörp-
in, sem liggja fyrir þinginu, stefna öll að hækkun skatta.
Það voru „vinstri" flokkarnir, sem fóru í kapphlaup um
flutning þessara frumvarpa, en óreynt er ennþá hvort
þeim tekst að bræða sig saman um afgreiðslu þeirra. Ekki
er ósennilegt, að sumir þeirra sem ákafastir voru í nýjar
skattaálögur í vor, hafi fengið vitneskju um það síðan,
að þjóðin telur skattabyrðarnar nægar eins og þær eru
nú og ekki sje þar á bætandi. ,
★
Þá fær þingið dýrtíðarmálin við að glíma enn á ný.
Þar hefir nú skapast nýtt viðhorf, eftir samkomulagið í
sex-manna nefndinni og verður því hægara við þessi mál
að fást hjer eftir. Aðalviðfangsefni þingsins verður að
ákveða, hvort eða að hve miklu leyti halda skuli áfram
að greiða dýrtíðina niður með beinu framlagi úr ríkis-
sjóði, eins og nú er gert. Sú braut er ákaflega varhuga-
verð, og vitanlega verður aldrei sigrast á dýrtíðinni með
þeim hætti. Einhverntíma rekur að því, að þingið sjer að
þessi leið er ófær. Er því áreiðanlega hyggilegast, að
hverfa af þessari braut strax, svo að þjóðin sjálf finni og
sjái, hvað hún þarf við að glíma. Ef til vill hefir ríkis-
stjórnin einhverjar nýjar tillögur í þessum málum og
ættu þær þá að koma fram fljótlega.
★
Að sjálfsögðu undirbýr þingið nú lokaþáttinn í sjálf-
stæðismálinu, þannig að trygt verði, að stigið verði það
spor, sem milliþinganefndin í stjórnarskrármálinu hefir
markað, Vegna óeiningar þeirrar, sem fram hefir komið
í þessu máli upp á síðkastið, mun stjórnarskrárnefnd án
efa taka það til meðferðar á ný og reyna að bræða flokk-
ana saman. Væri óskandi, að þetta tækist, svo að þjóðin
gæti staðið sem einn maður á úrslitastundinni í þessu
höfuðmáli. ,
★
Hjer hefir lítillega verið drepið á nokkur stærstu verk-
efnin, sem bíða Alþingis að þessu sinni. En hvað verður
um stjórnarmyndun? kynni einhver að spyrja. Því er til
að svara, að ekkert hefir kqmið fram sem bendir til þess,
að þingið sje nokkuð nær því að mynda stjórn en það
var, er það fór heim í vor. Svo sem kunnugt er, unnu
„vinstri“ flokkarnir að því allan s. 1. vetur, að reyna að
bræða sig saman um stjórnarmyndun. Það fór út um
þúfur. Sennilega verður gerð ný tilraun, þegar þingið
kemur nú saman á ný. Hvort betur tekst þá, veit enginn
um á þessu stigi. ,
Eins og horfir við í augnablikinu, eru ekki líkur til, að
þingið eyði miklum tíma í tilraunir til myndunar stjórn-
ar, a. m. k. ekki fyrst um sinn. En vitanlega geta altaf
skapast ný viðhorf, sem geri það nauðsynlegt, að þingið
fái einnig þetta verkefni í hendur.
Stofneð sam-
band íslenskra
rafveitna
STOFNAÐUR hefir vevið
fjelagsskapur rafveitna hjer á
landi, er nefnist „Samband ís-
lenskra rafveitna“. Aðalnieð-
liniir þess geta orðið allar raf-
veitur, er seija raforkii til al-
menningsþarfa og hafa reglu-
gerðir og gjaldskrár staðfestar
af stjórnarráði. Aúkameðlimir
geta rafmagnsverkfræðingar
og raffræðingar orðið.
- Tilgangur sambandsins* er
að ræða sameiginleg áhuga- og
hagsmunaefni, bæði tækni og
fjárhagsleg, og gæta hags-
muna rafveitnanna og koma
fram fyrir þeirra hönd í mál-
um, sem æskilegt er, að þær
standi að sem einn aðili.
Stofnendur eru 15 rafveitur
í neðantöldum bæjum og kaup
túnum:
Reykjavík, Akranesi, Borgar
nesi, Stykkishólmi, Blönduósi,
Sauðárkrók, Siglufrrði, Húsa-
vík, Búðarkauptúni, Seyðis-
firði, Vík í Mýrdal, Vest-
mannaeyjum, Keflavík og
Hafnarfii'ði.
Auk þessara rafveitna era 3
rafmagnsverkfræðingar með-
stofnendur.
Stofnfundur sambandsins
var haldinn í Reykjavík dag-
ana 24. til 26. þessa mánaðar.
Þar voru flutt erindi um:
Almenningsrafveitur, Stein-
steypustaura og Raforkuvirkj-
anir í Bandaríkjunum.
Ennfremur voru fluttar
skýrslur um hjerlenda reynslu
með rafhitun hiisa, með raf-
suðu og um ístruflanir við
vatnsaflstöðvar.
Aðrar skýrslur voru um am
erískt raflagningaefni, rjett-
ing mælitækja, AÚðhald á
bræðivörum og útvarpstruflan
ir.
Ýmsar ályktanir viðvíkjandi
málum, er varða rafveitur voru
samþykktar. Meðal þeirra var
ályktun um sameiginleg inn-
kaup, þar sem stjórninni var
falið að taka við pöntunum
frá þeim meðlimum samþands
ins er þess kynnu að óska, á
efni til reksturs og viðhalds á
mannvirkjum þeirra.
Stjórn sambandsins skipa
nú: Steingrímur Jónsson, raf-
magnsstjóri í Reykjavík, for-
maður. Jakob Guðjohnsen,
ra fma gnsverkf ræðingur. V al-
garð Thoroddsen, rafveitustj.
í Hafnarfirði. Knut Otterstedt
rafveitustjóri á Akureyri og
Karl Guðjónsson, rafstöðvar-
stjóri í Keflavík.
NÝSJÁLENDINGAR
YIÐURKENNA
ALGIER-STJÓRNINA
WELLINGTON í gær: —
Peter Fraser, forsætisráð-
herra, tilkynti í dag, að
stjórn Nýja-Sjálands hafi
viðurkent frönsku þjóðfrels
isnefndin í Algier.
Reuter.
Sjerleyfis-
ferðir til Suð-
urnesja.
GAMALL KEFLVÍKINGUR,
sem auðkennir sig með stafnum
H, skrifar mjer um sjerleyfis-
ferðirnar á Suðurnes. — Hann
segir:
„Þó jeg sje nú ekki sá, sem
sem valdið hefir og bílana, lang
ar mig samt til að leggja orð í
belg um sjerleyfisferðirnar. Jeg
mun þó ekki gera að umræðu-
efni ferðir Steindórs til Þing-
valla, heldur minnast með ör-
fárum orðum á sjerleyfisleiðina
til Suðurnesja, eða nánar tiltek-
ið, Keflavíkur.
Mig langar til að beina orðum
mínum til þeirra, sem valdið
hafa til að úthluta þessum sjer-
leyfisleiðum.
Undanfarin ár hefir Skúli
Hallsson haft þessi sjerleyfi að
nokkru leyti á móti Steindóri
Emarssyni. Hefir hann ekki síð-
ur leyst það verk af hendi held-
ur en Steindór og mun mál
margra, að Skúli hafi vinning-
inn, ef farið er í samjöfnuð í
þeim efnum. En þrátt fyrir það
hefir Skúli ekki fengið að hafa
sjerleyfisferðir á þessari leið til
jafns við Steindór. Skúli hefir
fengið að fara eina ferð á dag
til Reykjavíkur, en Steindór
tvær. Þarna hefir hinu opinbera
þóknast að gera upp á milli
þeirra Skúla og Steindórs, hin-
um síðarnefnda í vil.
Mjer er sagt, að nú hafi Kefla-
víkurhreppur keypt bílana af
Skúla Hallssyni og reki nú sjer-
leyfisferðir þær er hann hafði.
Þvl má nú ekkki láta hrepps-
fjelagið njóta jafnrjettis við
Steindór, því það er þó víst, að
Keflvíkingar sjálfir nota ferðir
þessar mest, enda stærsta kaup-
túnið á Suðurnesjum.
Þá er það tilhögun ferðanna,
sem jeg veit að margir eru óá-
nægðir með. Mjer þykir vænt
um Keflavík síðan jeg dvaldi þar
og á þar marga kunningja og
vini. Þessvegna langar mig oft
til að skreppa suðureftir á
sunnudögum. En vegna þess
hvernig ferðunum er hagað, það
er ekki farið suður eftir fyr en
kl. 1 e. h. þá þykir manni dag-
urinn stuttur þar syðra og neit-
ar sjer um að fara. Það væri
hægt að bæta úr þessu með dá-
lítilli lipurð, t. d. með því að
láta bílana fara úr Reykjavík
kl. lð að morgni. Þessum fáu
orðum vildi jeg beina til póst-
og símamálast.iórnarinnar frá
okkur smælingjunum, sem
hvorki höfum valdið nje bíl-
ana“.
„Lofið þreyttum
að sofa“.
FYRIR alllöngu skrifaði mjer
sjúklingur á einu sjúkrahúsi
bæjarins. Hann kvartaði undan
því, að að farartæki, sem færu
framhjá sjúkrahúsinu, trufluðu
næturró sjúklinga. Það lenti í
undandrætti, að brjef þetta yrði
birt. En nú hefir annar sjúkl-
ingur skrifað mjer um sama efni
og vil jeg ekki láta undir höfuð
leggjast að skýra frá áhyggjum
og ónæði, sem sjúklingar hafa
af bílaumferð og alt of oft af
skarkala og háreysti frá vegfar-
endum.
Það vill svo til, að flest sjúkra
hús hjer í bænum eru við fjöl-
farnar umferðargötur og ef bif-
reiðastjórar þeyta horn sín, eða
vegfarendur fara með háreisti,
er það mjög algengt, að slíkt
trufli sjúklinga, veki kannske
sárþjáða menn, sem loks hafa
fengið að gleyma þjáningum sin-
um um stund.
Það má gera ráð fyrir að eng-
um vegfarenda nje ökumanni
detti í hug að gera sjer leik að
því að vekja sjúklinga úr svefni
og þegar það kemur fyrir, muni
vera um athugunarleysi eitt að
ræða. En hvernig sem á hávað-
anum stendur, er truflunin jafn
slæm fyrir sjúklingana.
Bifreiðastjórar ættu að gera
sjer að reglu að fara sem hljóð-
legast framhjá sjúkrahúsum, og
vegfarendum ætti að vera það
vorkunnarlaust að fara ekki
með hávaða framhjá spítölum
bæjarins.
Á kaffihúsunum.
ÞAÐ hefir orðið munur á
kaffihúsunum hjer í bænum frá
því sem var fyrir nokkrum ár-
um. Fyrir nokkrum • morgnum
kom jeg inn á eitt stærsta og
veglegasta kaffihús borgarinn-
ar. Klukkan var langt gengin 10
og aðeins nokkrar hræður
„voru í morgunkaffi“. Eftir að
hafa beðið spölkorn við borð án
þess að verða var við nokkurn
þjón, fór jeg að leita einhvers,
sem gæti afgreitt mig. Hitti eng-
an nema vingjarnlega konu, sem
var að þvo salina. Jeg spurði
konuna, hvernig maður færi að
því að fá sig afgreiddan í þessu
kaffihúsi og svaraði konan því
til, að hún gæti sjeð til þess, að
jeg fengi kaffisopa, en jeg yrði
sjálfur að bera hann að borði
mínu. Þetta fanst mjer góð lausn
og fjekk jeg bestu veitingar án
þess að jeg saknaði þjónsins.
Þetta er lítilfjörlegt atvik,
sem varla er í frásögur færandi.
En svona er það nú samt.
Stærstu veitingahúsin fá ekki
fólk til að vinna. Annað kaffi-
hús hjer í bænum, sem lengi var
vel sótt, kvölds, morgna og miðj-
an dag, hefir lokað, nema rjett
um matmálstíma.
Annars er það ekki leiðast við
kaffihúsin, að þau skuli vera
lokuð, eða að lítið sje um fóik
til að ganga um beina. Það, sem
mönnum finst verst er, að kaffi-
húsunum er að fara aftur í öll-
um veitingum. Það er orðin leit-
un á stað í bænum, þar sem
hægt er að fá góðan kaffisopa,
að ekki sje nú talað um að menn
geti fengið verulega góðan mat
lengur. Veitingar kaffihúsanna
bera þess yfirleitt merki, að
mest sje hugsað um að spara á
alla lund. Þetta er slæmt fyrir
þau veitingahús, sem höfðu á
sjer orð fyrir að vera staðir, sem
fólk hafði ánægju af að koma.
Það er hætt við, að það loði við,
þó tímarnir batni, að ekki sje
ómaksins vert að fara á veit-
ingahús. til að fá sjer góðan mat
skarkala og hárqisti frá vegfar-