Morgunblaðið - 01.05.1947, Blaðsíða 6

6
MORGUNBlABíö
Fimmtudagur 1. maí 1947
Útg.: H.Í. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Rítstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgGarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Ámi Garðar Kristinsaon.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Simi 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanland*.
kr. 12,00 utan-lands.
W Í lausasðlu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
1. MAÍ
í DAG ER 1. MAÍ, hátíðisdagur verkamanna um heim
allan. Vinnustaðirnir eru auðir. Fólkið, sem vinnur störf
sín í verksmiðjum, við höfnina og hverskonar erfiðisvinnu
í borgum og bæjum, nýtur hvíldar heima á heimilum sín-
um eða leitar út undir bert loft, sem vorið er tekið að
milda einnig hjer í þessu norðlæga landi.
★
íslenska þjóðin skilur og metur störf verkamanna sinna.
Þessvegna samfagnar hún þeim á hátíðisdegi þeirra. —
Vinnan er grundvöllurinn að sköpun þjóðarauðsins. Þess
íleiri hendur, sem beint eða óbeint starfa að framleiðsl-
unni, þess meiri möguleika hefir þjóðin til þess að veita
sjer þau lífsþægindi, sem menningarríki veitir borgurum
sínum. Þessarar staðreyndar megum vjer gjarna minn-
ast nú og oss er nauðsynlegt að minnast hennar.
★
íslenska þjóðin á mikið verk að vinna. Atvinnulíf henn^
ar er ennþá frumstætt og hún er skamt komin áleiðis í
uppbyggingu lands síns þrátt fyrir örhraðar framfarir
síðustu áratuga. Þetta starf krefst mikillar vinnu margra
handa, enda þótt aukin tækni og vjelamensing hafi ljett
mannshöndinni það.
★
Á þessu ríkir ekki fullkominn skilningur meðal ís-
lendinga. Það er of margt fólk í dag á íslandi, sem hliðrar
sjer hjá að vinna að þeim störfum, sem skapa þjóðarauð-
inn, framleiðslunni til lands og sjávar. Yfirbygging þjóð-
f jeíagsins er orðin of há og rismikil. Til þess að sannfær-
ast um þá staðreynd, þarf ekki annað en kynna sjer hvað
það kostar að stjórna þeim 130 þús. manns, sem landið
byggja. Aukin mentun er þjóðinni nauðsynleg. En því fer
f jarri að eðlilegt sje, að mentunin leysi menn undan þeirri
skyldu að vinna, jafnvel að sjálfri framleiðslunni. íslensk
æska getur ekki mentað sig til þess eins að setjast að á
skrifstofum einkafyrirtækja eða hins opinbera. Þátttaka
hennar í hinu starfandi þjóðlífi verður að vera önnur og
meiri. Vjer verðum, eins og allar aðrar þjóðir að miða
mentun hinnar uppvaxandi kynslóðar við það, að hún taki
upp skapandi starf að skólagöngunni lokinni.
★
Flóttinn frá framleiðslustörfunum er þjóðarháski. —
Ösin um skrifstofustöðurnar og umbúðastörfin er of mik-
ii. Það vantar fleira fólk, sem vill fara á sjó, stunda bú-
skap og iðnað. A afkomu og afköstum þessara atvinnu-
greina veltur hið nýja landnám íslendinga. Af arði þeirra
verður alt að byggjast. Það er hvorki hægt að byggja
skóla, vegi, hafnir, brýr o. s. frv., nje veita sjer vaxandi
lífsþægindi, án blómlegs atvinnulífs og framleiðslustarf-
semi.
★
Þennan dag ber að minnast á fleira. Fyrsti maí er al-
mennur hátíðisdagur verkamanna, allra verkamanna,
hverjar sem skoðanir þeirra og viðhorf eru til þjóðfjelags-
mála. En þessi dagur hefir verið og er misnotaður. Hinir
sósíalistisku flokkar á íslandi, eins og víða annarsstaðar
liafa gert hann að flokkspólitískum áróðursdegi, notað
hann til þess að kynda elda stjettabaráttunnar, sem er meg
inboðorð stefnu þeirra.
★
Sjálfstæðismenn byggja stefnu sína á gagnólíkum
grundvelli. Þeir stefna að sköpun fulkomnara þjóðfjelags
með samstarfi stjettanna, verkamanna og þeirra, sem
framleiðslutækin eiga. Og þeir vilja stefna að því að eig-
endur framleiðslutækjanna verði sem flestir, og þau sem
fullkomnust. Samstarf stjettanna um þetta meginatriði er
öruggasta tryggingin gegn atvinnuleysi.
Fullkomnari avinnutæki, sköpún atvinnuöryggis, stjett
með stjett; ér kjörorð Sjálfstæðismanna á hátíðisdegi
verkamanna.
UR DAGLEGA LIFINU
Sómi að skákmönn-
um íslands.
ÞAÐ ER ÞVÍ MIÐUR ekki á
mörgum sviðum, sem íslend-
ingar skara framúr á alþjóða-
mótum, enda varla við því að
búast að fámenn þjóð hafi á
að skipa afburðamönnum á
móts.við miljónaþjóðirnar. En
því meiri athygli vekur það
þegar íslenskir íþróttamenn,
hvort heldur er í andlegum eða
líkamlegum íþróttum, standa
sig vel erlendis. — Góð
frammistaða íslendings á er-
lendum vettvangi, er ekki ein-
ungis honum til sóma heldur
og landi hans og þjóð.
íslenskir skákmenn hafa
manna best staðið sig í kepni
fyrir ísland á alþjóðamótum.
Þeir vöktu á sjer athygli í Suð
ur-Ameríku um árið, í Kaup-
mannahöfn og nú síðast í
Hastings í Bretlandi, er Guð-
mundur S. Guðmundsson var
einn af efstu mönnum í alþjóða
skákkepni.
Það hefir verið sómi að skák
mönnum okkar hvar sem þeir
hafa farið.
a
Smásálarskapur.
ÍSbENSKIR SKÁKMENN eru
eftirsóttir til kepni á erlendum
skákmótum vegna þess hve þeir
hafa staðið sig vel og er jafnan
boðin þátttaka þegar eitthvað
mikið stendur til í þessum efn-
um Qg færustu menn hittast til
þess að þreyta með sjer skák.
En skákmenn okkar eru eng-
ir burgeisar, sem geta leyft
sjer lúxusflakk út um lönd fyr-
ir eigin reikning og af þeim
ástæðum sóttu þeir um 5000
króna styrk til hins háa Al-
þingis til þess að geta sótt tvö
skákmót erlendis, sem þeim
hafði verið boðin þátttaka í.
En Alþingi sýndi þann fádæma
smásálarskap að neita Skák-
sambandinu um þessar krónur.
Hugleiðingar um
ferðakostnað.
ÞAÐ VAR EKKI STÓR upp-
hæð, sem farið var fram á fyrir
hönd skákmannanna. En það
kom þvert nei. Og þessi neitun
kemur sömu dagana, sem það
er upplýst að Áki nokkur Jak-
obsson, fyrverandi atvinnu-
málaráðherra íslands hefir not
að 3000 krónur af almannafje
til að skreppa suður með sjó
á rö,flfund. Ekki er vitað til að
sá sómamaður hafi gert landi
sínu gagn nje þjóð sinni sóma
með flakki sínu, en hann not-
aði nærri 20.000 krónur úr
landssjóðnum til ferðalaga.
Það væri ekki nema sann-
gjarnt, að Áki þessi væri lát-
inn borga íslenskum skák-
mönnum fjórða hluta.af ferða-
kostnaði. sem hann hefir gert
sjer til þess að þeir gætu farið
utan í sumar og gert garðinn
frægan einu sinni enn.
Kenslubifreiðarnar.
FORMAÐUR Kenslubifreiða
fjelagsins, Daníel Sumarliða-
son hefir sent mjer línu útaf
orðum, sem fjellu hjer á dög-
unum, í sambandi við farar-
tæki þeirra fjelaga.
Hann heldur því rjettilega
fram að nauðsynlegt sje fyrir
ökukennara að fara með nem-
endur sína í mestu umferðina.
Það er alveg rjett, en það skað-
að ábyggilega ekki að þeir hafi
fyrst lært undirstöðuatriðin í
bifreiðaakstri; svo kenslubíl-
arnij: sjeu ekki hikstandi og
hóstandi hjá þeim í mestu um-
ferðinni.
Daniel telur að tafir af
kenslubílum á götunum stafi
mest af því, að þeir einir aki á
lögle^um hraða. Má vera.
En nemendurnir hafa samt
ekkert að gera út í aðalumferð
ina fyr en þeir hafa lært und-
irstöðuatriði í bifreiðaakstri.
Kunna að setja vjelina í gang
og stöðva bílinn. En því miður
er svo að sjá, að nokkuð vanti
á stundum, að það sje í lagi.
•
Bjöllur í strætisvagna.
GÖMUL HUGMYND og góð.
sem þó hefir aldrei komist í
framkvæmd, er það að hafa
bjöllur í almenningsvögnum,
sem farþegar geta hringt, þeg-
ar beir vilja að vagninn nemi
staðar. Eins og er verða far-
þegar að hrópa sig hása gegn-
um vjelahávaða og samtöl ann-
ara ef þeir vilja gefa bifreiðar-
stjóranum til kynna, að þeir
vilji fara út.
Slíkar bjöllur eru auðveldar
í meðförum og geta varla kost-
að nein ósköp. — Það er Hafn-
firðingur, sem að þessu sinni
bendir á, að heppilegt væri til
hægðarauka að koma þessari
endurbót á í almenningsvögn-
um.
•
Þarf að hverfa samt.
KONAN, sem kvartar yfir
skúrnum á vegamóturri Hrísa-
teigs benti mjer á, að ekki væri
það rjett. að tvö dauðaslys hafi
orðið á þessu horni, heldur hafi
þau slys orðið á horni Laugar-
nesvegar og Sundlaugavegar.
— Hitt sje rjett með farið, að
þarna hafi orðið slys og skúr-
inri er hættulegur fyrir um-
ferðina og þyrfti að hverfa sem
allra fyrst.
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
Sáitmáli sameinuðu þjóðanna.
EINS og skýrt var frá hjer
í blaðinu í gær, hefir upplýs-
ingaskrifstofa sameinuðu þjóð-
anna. efnt til alþjóðasamkepni
um litmyndir, sem sýni á tákn-
rænan hátt einhvern þátt úr
markmiði S. Þ., eins og það er
framsett í inngangi á sáttmála
sameinuðu þjóðanna.
Þar sem telja má líklegt, að
almenning fýsi að vita. hvernig
inngangsorð sáttmálans eru,
birtir Morgunblaðið þau hjer á
eftir:
og ætlum í þessu skyni
að sýna umburðarlyndi og
lifa saman í friði, svo sem góð-
um nágrönnum sæmir,
að sameina mátt vorn íil að
varðveita heimsfrið og öryggi,
að tryggja það með samþykki
grundvallarreglna og skipulags
stofnun, að vopnavaldi skuli
eigi beita, nema í þágu sam-
eiginlegra hagsmuna, og
að starfrækja alþjóðaskipu-
lag til eflingar fjárhagslegum
og fjelagslegum framförum
allra þjóða,
höfum orðið ásáttar um að
sameina krafta vora til að riá
þessu markmiði.
Því hafa ríkisstjórnir vorar,
hver um sig, fyrir milligöngu
fulltrúa, er saman eru komnir í
borginni San Francisco og lagt
hafa fram umboðsskjöl sín, er
reynst hafa í góðu og rjettu
lagi, komið sjer saman um
þennan sáttmála hinna sam-
einuðu þjóða og stofna hjermeð
alþjóðabandalag, sem bera skal
heitið hinar sameinuðn þjóðir.
ÚTVARPIÐ
Inngangsorð
sáttmála S. Þ.
Vjer, hinar sameinuðu þjóð-
ir, staðráðnar í að bjarga kom-
andi kynslóðum undan hörm-
ungum ófriðar,, sem tvisvar á
ævi vorri hefir leitt ósegjan-
legar þjáningar yfir mann-
kynið,
að staðfesta að nýju trú á
grundvallarrjettindi manna,
virðingu þeirra og gildi, jafn-
rjetti karla og kvenna og allra
þjóða, hvort sem stórar eru eða
sms^r f
að skapa skilyrði fyrir því,
að hægt sje að halda uppi
rjettlæti og virðingu fyrir
skyldum þeim, er af samning-
um leiðir þg öðrum heimildum
þjóðarjettar,
að stuðla að fjelagslegum
framförum og bættum lífskjör-
' um án frelsisskerðingar,
UTVARPIÐ I DAG:
17,00 Dagskrá Alþýðusam-
bands íslands: a) Ávörp og
ræður (Hermann Guðmunds
son, forseti sambandsins,
Sverrir Kristjánsson, sagn-
fræðingur. frú Ríkey Eiríks-
dó+tir). b) Upplestur (Lárus
Pálsson leikari). c) Samtöl
(Gils Guðmundsson, Frið-
fi/^pur Guðjónsson, Rósin-
krans ívarsson, Ágúst Jós-
efsson, Guðlaugur Hansson).
18,3G Barnatími (Þorsteinn Ö.
Síephensen o. fl.).
19.30 Tónleikar: Vor- ög sum-
. arlög.
20.30 Dagskrá Álþýðusarhband
íslands: a) Ræðá (Jón RafnS
son framkvæmdarstjóri). b)
Leikrit: Þættir úr Sölku
Völku eftir Halldór Kiljan
Laxness (Leikstjóri: Þor-
steinn Ö. Stephensen).
ÚTVARPIÐ Á MORGUN:
20.30 Útvarpssagan: „Örlaga-
brúin“ eftir Thornton Wil-
der. III (Kristmann Guð-
mimdsson skáld).
21,00 Strokkvartett útvarps-
irss: Kvartett op. 12 í Es-dúr
eftir Mendelsohn.
21,15 Erindi: Þegnarnir og lög-
regl.an (Þórður Björnsson
22,00. Frjettir.
22,10 Symfóníutónieikar (plö*
ur ): Tönverk éftir Brahn.
23,00 Dagskráxiok.