Morgunblaðið - 02.10.1962, Blaðsíða 20

20
MO RGTJNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 2. október 196?
HOWARD SPRING
45
RAKEL ROSING
setti eftir að upplýsa allan him-
ininn með auknum ljóma. Og
þetta var einmitt ekki svo fjarri
sanni, því að ,,Veikur ís“ er leik-
inn enn í dag.
2.
Þennan mánudag sama köm
Maurice Bannermann heim til
sín úr sjúkrahúsinu. Mike Harti-
gan ók honum í einskonar hjóla-
körfu. Nú orðið gat Maurice
beygt sig ofurlítið í bakinu og
þurfti heldur ekki lengur að
liggja á bakinu. Koddi, sem var
hafður undir herðum hans 1
körfunni lyfti þeim upp svo að
hann gat litið til hliðanna og
kring um sig. Þetta fannst hon-
um ganga kraftaverki næst. —
Hann heimtaði, að Mike æki hon
um tvisvar hringinn í kring í
garðinum vð Portmantorg. Þar
horfði hann á trén, sem nú voru
orðin algræn og svo á bílana,
sem fram hjá fóru og svo blóma-
kassana undir gluggunum og
léttu vorskýin, sem liðu yfir blá-
an himininn, og einnig þau sýnd-
ist honum eiga einhverja yfir-
náttúrlega eiginleika.
Manstu, Maurice, sagði Mike,
þarna í Blackpool, þegar ég
sagði, að það mundi vekja eftir-
tekt ef ég æki þér um í barna-
vagni? Jæja, það er nú komið
fram. Gefðu mér bara hjúkrun-
arbúning, og þá er myndin full-
komnuð. Jæja, komdu nú inn að
fá pelann þinn.
Maurice setti upp dræmt deyfð
arbros. Einn hring enn, Mike,
viltu vera svo vænn. Hann lyfti
máttförnum armi í áttina að trján
um og húsinu. Þetta er fallegt.
Þetta er gott.
Svo fóru þeir einn hring enn,
en við dyrnar beið Oxtoby til að
hjálpa Mike að koma sjúkravagn
inum inn og þarna var líka kom-
inn leikubílstjórinn, sem hafði
hjálpað Maurice þegar hann varð
fyrir slysinu forðum Og langaði
nú að vita, hvernig sjúklingnum
liði. Enn beið Bright gamli,
alvarlegur en glaður, en ekki
nógu sterkur til að geta hjálpað
þeim neitt, og frú Bright, eitt
bros yfir allt kringlótta andlitið
sem bauð húsbóndann velkom-
inn og hafði komið blómum fyr-
ir um allt húsið. Allir virtust
vera þarna á höttunum, til þess
að hjálpa Maurice við heimkomu
hans inn í húsið, undir rauðeygðu
augnatilliti gömlu gyðingakon-
unnar yfir arninum, sem Rem-
brandt málaði endur fyrir löngu.
Allir virtust vera þarna viðstadd
ir ......
Hvar er Rakel? spurði Maurice
og leit á Mike Hartigan.
Hún kom líðandi niður snúna
stigann, hljóðlaus eins og skuggi,
og mjög hægt. Hún hafði staðið
uppi á stigagatinu meðan verið
var að hjálpa honum inn, og stutt
hvítu hendinni á gljáfægt rauða-
viðar-handriðið. Andlit hennar
var enn eins og útskorið úr fíla-
beini og þegar augu hennar voru
hreyfingarlaus, voru þau mjög
stóir og uppglennt, eins og af
skelfingu. Hún hreyfði sig ekki
meðan verið var að koma hon-
um gegn um dyrnar og aka hon-
um að arninum. En þegar hún
heyrði, að hann spurði um hana
fór hún að hreyfa sig niður stig-
ann, en ofurhægt og lét höndina
strjúkast laust við handriðið. —
öll hin hurfu af vettvangi, er
þau sáu hana koma. Hún var
svartklædd, en það jók enn á
fölva hennar. Nú laut hún yfir
körfuvagninn og kyssti hann.
Jæja, þá ertu kominn heim,
sagði hún.
Já, Rakel. Svo er guði fyrir að
þakka. Nú verður það ekki eins
slæmt — að vera veikur — þegar
ég er kominn heim — þegar ég
er hjá þér.
Hann hók hönd hennar og þr/sti
henni að vörum sér með ákafa.
Það hefur verið það versta —
að vera ekki hjá þér.
Hún lét hönd sína hvíla mátt-
lausa í hendi hans, leit undan og
horfði í eldinn.
En nú fer þér að batna, sagði
hún.
Já, með tímanum, vona ég. En
það tekur langan tíma.
Við verðum að þola það eins
og bezt gengur.
Já, það ætti ekki að verða svo
mjög vont.
Allt í einu lét hún fallast á
hné, grúfði höfðinu í kjöltu hans
og sagði. Ó, guð minn.
Maurice strauk svarta, slétta
hárið á henni og tautaði: Ó,
Rakel elsku Rakel mín.
Hún hætti brátt að snökta og
stóð á fætur, fölari en áður og
sagði. Hvað viltu gera, Maurice.
Viltu vera hér kyrr stundar-
korn?
Nei, svaraði hann. Mig langar
að sjá myndirnar mínar. Biddu
Mike Hartigan að koma.
Hún studdi á bjölluhnapp til
hliðar við arininn, og stóð síðan
og starði í eldinn meðan Mike
ók Maurice burt. Þá gekk hún
aftur upp stigann hægum skref-
um og með sorgarsvip.
Mike Hartigan ók Maurice
hægt um kring í danssalnum,
sem var orðinn að málverka
safni. öðru hverju skipaði Maur-
ice honum að stanza svo að hann
gæti horft á eitt eða annað, hvort
sem það nú var toginleitt andlit
eftir Modigliani, eða glitrandi
þoka eins og af pappírsögnum,
sem Seurat hafði gert að Jands-
lagi. En hugur Maurices var ekki
við myndirnar. Mike, sagði hann
allt í einu. Þú getur farið hve-
nær sem þú vilt.
Maurice staðnæmdist með
hjólakörfuna og sneri sér að
Maurice. Eg á við fyrir fullt og
allt, sagði Maurice.
Hvern fjandann sjálfan ertu nú
að þvaðra? spurði Mike.
Eg er að segja þér að fara og
finna þér aðra atvinnu. Þú þolir
ekki lengi að vera hjúkrunar-
kona, eða hvað? Eg get alltaf
fengið einhvern karlmann til
þess. Það ráðlögðu þeir mér í
sjúkrahúsinu. Eg verð að láta
aðra koma mér í rúmið og þvo
mér og raka mig og guð veit allt
hvað. Farðu nú og láttu mig sjá
um hitt. Hann horfði ögrandi á
Mike. Þessi skáldsagnafram-
leiðsla, sem við vorum að tala
um í Blackpoöl er nú liðinn
draumur. Og líklega hefur það
aldrei verið annað en bölvuð
vitleysa. En hvort sem það hefur
verið eða ekki, þá verður bæði
ár Og dagur þangað til ég get
borið penna að pappírs
blaði. Þess vegna er skrifarastað
an líka úr sögunni, Mike. Þú
getur farið leiðar þinnar.
Maurice kinkaði snöggt kolli.
hjólakörfuna og sneri sér að
Maurice. Eg á við fyrir fullt og
allt, sagði Maurice.
Hvern fjandann sjálfan ertu
nú að þvaðra? spurði Mike.
Eg er að segja þér að fara og
finna þér aðra atvinnu. Þú þolir
ekki lengi að vera hjúkrunar-
kona, eða hvað? Eg get alltaf
Ertu búinn að tala út? spurði
Mike.
Maurice konkaði snöggt kolli.
Láttu mig þá að minnsta kosti
— Farðu bara á undan mér. Ég kem þegar ég hef lokið við
þessar sex myndir, sem eiga að fara á sýninguna á morgun, ég
verð enga stund að því.
ekki heyra svona bölvaðan þvætt
ing oftar, Maurice. Með hverju
rakarðu þig? Hníf eða vél? Það
er það eina, sem ég veit ekki um
þig enniþá.
Þakka þér fyrir, Mike. Ég
sagði þeim líka í sjúkrahúsinu,
að þeir gætu sjálfir átt þennan
andskotans hjúkrunarmann sinn.
Ég vonaði, að ég þyrfti aldrei á
honum að halda.
Annaðhvort væri!
Ég er búinn að leggja mér til
slæman ávana, Mike. Ég er far-
inn að reykja sígarettur. Þeir
vildu ekki leyfa mér vindla. Og
það er nú ekki ætlazt til, að ég
reyki sígarettur heldur, nema þá
örfáar á dag. Mig langar í eina
núna.
Mike tók upp vindling, stakk
honum upp í Maurice Og bar eld
að. Reyktu pípuna þína, Mike, ef
þig langar til. Hún gerir mér
ekki neitt.
Þeir reyktu nú í makindum
stundarkorn, en allt í einu sagði
Maurice: Mériíður betur að vera
kominn heim. Nú veit ég hvar
ég er. Ég á að fá þennan beina-
fræðing hingað á hverjum degi,
en þess utan verðum við ekki
fyrir neinu ónæði, Mike. En
segðu mér nú fréttirnar. Hvernig
'hefur gengið hjá ykkur? Hvern-
ig gengur Rakel að venjast við
hérna, veslingnum?
Mike brá ekki svip. Hún hefur
verið talsvert úti með Minu
Meath — dóttur Upavons lávarð-
ar, þú veizt — hún er leikkona.
Maurice kinkaði kolli. Já, ég
hef séð hana. Rauðhærð eins og
eldsvoði. Fjörug eins og fjandinn
sjálfur. Hún er góð leikkona.
Merkilegt, að hún skuli vera dótt
ir Upavons. Hann er hálfgerður
leiðindapési.
Jæja það gengur ekki hnífur-
inn á milli hennar og frú Banner-
mann. Hún kemur hér flesta daga
og svo fara þær í leikhús saman.
Ekki svo að skilja, að frúin nefni
það á nafn við mig. Hún lítur
Marilyn Monroe
eftir Maurice Zolotov ws
Ég spurði einu sinni náinn vin
Johnnys um samband hans við
Marilyn, og hann svaraði: „Hún
var alls ekki hans meðfæri. Þeg-
ar ég heyrði, að þau væru farin
að vera saman, leið mér fjanda-
lega. Hann var hjartveikur, og
það er ekkert fyrir hjartveikan
mann að vera með Marilyn“.
Leikstjóri, sem ég spurði um
tilverknað Hydes við frama
Marilynar, sagði við mig: „Það
var ekki nema einum manni að
þakka, að hún varð nokkurn
tíma stjarna, og það var Johnny
Hyde. Hann hafði trú á henni,
þegar hún var bara smástjarna
og það af lakasta tagi. Hver sá
sem komst inn á Johnny var þar
með búinn að fá samband við
alla stórkarlana í Hollywood.
Hann kjaftaði hana upp hjá
þeim öllum, og þú getur skilið,
að náungi eins og Johnny, sem
hafði allsstaðar aðgang og hafði
frama margra stjarna sér til
ágætis, var ekki þýðingarlaus ef
hann vildi koma einhverjum á
framfæri. Og hann kjaftaði hana
upp alla tuttugu og fjóra tíma
sólarhringsins. Hann gaf borg-
inni smekk fyrir Marilyn Monroe
— og þegar ég segi borginni, þá
á ég við allar viðeigandi klíkur
í Bel-Air og Brentwood, sem
hafa eitthvað að segja, en ekki
við skrílinn. Hann seldi hana for-
stjórum og leikstjórum, rétt eins
og hún væri Rita Hayworth eða
Lana Turner.
Hann kenndi henni að klæða
sig og tala við fólk. Hann gerði
hana veraldarvana. Það var
gamla sagan um Trilby og
Svengali. Svengali getur gert
stjörnu úr Triiby, en hann getur
ekki gert hana skotna í sér.
Það ber sjaldan við, að Marilyn
láti gremju í ljós. Sjálfsagt get-
ur henni gramizt, en hún leynir
því undir hlédrægni-grímu. En
ef það er nefnt við hana — eins
og mér varð einu sinni á — að
Johnny Hyde eða Natasha Lytess
hafi verið hennar Svengali, ætlar
hún að sleppa sér. Hún segir, að
Johnny Hyde hafi verið ágætur,
en hvorki hann né Natasha, né
heldur Milton Greene hafi verið
hennar Svengali. ,,Ég er einskis
manns ambátt og hef aldrei ver-
ið. Enginn dáleiðir mig til að
gera eitt eða annað. Núna sem
stendur er verið að skrifa um
það, að Lee Strassberg sé minn
Svengali. Ég las í einhverri blað-
tusku, að ég hafi verið suður á
Eldlandi og einhver ljósmyndari
hafi beðið mig að sitja fyrir og
ég hafi þá spurt Strassberg,
hvort ég mætti láta taka mynd
af mér í fjörunni. Fyrst og
fremst hef ég aldrei verið með
Strassberg í neinni fjöru. Og
Arthur Miller er heldur ekki
minn Svengali. Hitt er satt, að
ég hef fengið kennslu — og það
hjá ýmsum kennurum, Michael
Chekov. Lee Strassberg. Ég hef
trú á að læra og þroskast. Og
hversvegna ætti ég þá ekki að
hafa kennara? Ég hafði enga
leiklistaræfingu fyrr en ég fór í
kvikmyndirnar. Vissulega vildi
ég hafa Natasha Lytess við hend-
ina, til þess að setja út á leikinn
hjá mér, og nú vil ég hafa Paulu
Strasberg. Þú veizt, að ég hef
hvort sem er aldrei fengið að
dæma sjálf um myndirnar, sem
af mér eru teknar — en líklega
hefurðu heyrt alveg það gagn-
stæða. En það vald hafa leik-
stjórarnir en ekki ég. Og ef
maður er í höndunum á góðum
leikstjóra, er þetta allt í lagi.
En það var ekki einungis það,
að ég hefði ekki haft neina æf-
ingu heldur var líka hitt, að
fyrst til að byrja með, lenti ég
hjá mönnum, sem höfðu aldrei
stjórnað mynd fyrr, og höfðu
ekki hundsvit á svipbrigðum eða
framsögn. Sérðu það kannske
aldrei á myndum, að þessari eða
hinni hefur stjómað maður, sem
hafði hvorki smekk né kunn-
áttu? En almenningur kennir
alltaf stjörnunni um það, sem
aflaga fer. Mér. Ég hafði svo
heimska leikstjóra, að þeir gátu
einu sinni varla tuldrað hlutverk
ið fyrir mér og farið rétt með
það. Því fékk ég heldur litla
hjálp hjá þeim, en varð að leita
hennar annarsstaðar.
Allar leikkonur hafa nú annars
þessa sömu skoðun á leikstjórum.
Flestir þeirra eru taldar vera til-
finningalausar leikbrúður sem
eyða öllum tímanum í að þusa
um ljósin og myndavélina og
bluti á sviðinu í stað þess að
beina sér fyrst og fremst að
persónunni, sem sýna á. Hortense
Powdermaker, sálfræðingur, höf-
undur bókarinnar Draumaverk-
smiðja Hollyw°od byggir þessa
bók sína á 900 viðtölum við liina
og þessa, sem vinna að kvik-
myndaiðnaðinum og segir þar, að
leikstjórarnir viðurkenni ekki.
að nema 5% af starfsforæðrum
sínum hafi neina skapandi gáfu,
og leikararnir tóku enn dýpra f
árinni.
Þetta var Marilyn Ijóst þegar
í upphafi og því útvegaði
hún sér kennara, sem hugsuðu
ekki um annað en hennar hags-
muni.
Þar sem Johnny Hyde var,
hafði Marilyn bezta umboðs-
manninn, sem til var í Holly-
wood, og auk þess hafði han
ágætan leikkennara. Það eina,
sem hana vantaði nú var gott
„stökkbretti", þ. e. heppilega
mynd til að leika í. Og hana fékk
hún fyrir tilviljun. Einn október-
dag 1949. voru saman safnaðir
hjá Metro-Goldwyn-Mayer í sýn-
ingarsalnum margir „stjörnu-
spæjarar", ráðningarstjórar og
leikstjórar. Þeir voru þar að
horfa á ýms sundurleit sýnishorn
af nýjum og óþekktum leikurum.
Það er sem sé siður, að félögin
lána hvert öðru svona sýnishorn.
Nú vildi svo til, að gamla,
þögla litmyndin af Marilyn hafði
ekki verið meðal þeirra, sem átti
að sýna, en einhver starfsmaður
hjá 20th hafði sent hana með
hinum í misgripum. Þegar svo
sýnishornin voru sýnd, vildi svo
til, að Luceille Ryman, sem stóð
í ráðningum fyrir Metro, varð
hrifin af Marilyn. Að vísu hafði
hún ekkert hlutverk handa henni
í bili, en hana langaði að kynn-
ast þessari ljóshærðu stúlku nán-
ar. Hún heyrði, að Hyde væri
umboðsmaður hennar og fyrir
hans milligöngu kynntist hún
henni.
Fyrstu orð hennar voru mælt
í fullri hreinskilni: „Ungfrú
Monroe, þér hafið mikla hæfi-
leika, mikla leikgáfu".
Að sjálfsögðu var þetta eins og
englasöngur í eyrum hennar, ein-
mitt vegna þess, að ungfrú Ry-
man var þarna að hrósa andleg-
um hæfileikum hennar, en ekki
vaxtarlaginu. Marilyn sagði henni
nú frá öllum vonbrigðunum, sem
■hún haíði orðið fyrir síðustu þrjú
árin.