Morgunblaðið - 12.09.1968, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. SEPT. 1908

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritst j órnarf ulltríu
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjóm og afgreiðsla
Auglýsingar
Askriftargjald kr 120.00
1 lausasölu.
Hf Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjamason frá Vigur
Matthías Johannessen.
EyjóLfur Konráð Jónsson.
Þorbjöm Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Ámi Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innsmiands.
Kr. 7.00 eintakið.
NÝ RÖDD KVEDUR
SÉR HLJÓDS
k undanförnum mánuðum
hefur í vaxandi mæli
gætt nýrra hreyfinga meðal
ungs fólks og aukins áhuga á
stjórnmálum. Þessar hreyfing
ar eru engan veginn bundnar
við ísland. Sl. vetur og vor
- var mikil ókyrrð meðal æsku
fólks í fjölmörgum Evrópu-
löndum, austan og vestan
járntjtlds og riðaði stjórn de
Gaulles, Frakklandsforseta
til falls vegna óróa í hópi
franskra stúdenta. Hinar
nýju hreyfingar meðal ís-
lenzks æskufólks koma ekki
fram í jafn kröftugum mót-
mælum gegn ríkjandi skipu-
lagi og t.d. í Frakklandi, en
þær mótast greinilega af sterk
um umbótavilja, ekki sízt í
þá átt að breyta sjórnmála-
baráttunni og starfsemi stjórn
málaflokkanna til betri veg-
ar.
Vegna þessara nýju við-
horfa meðal íslenzks æsku-
fólks hefur Samband ungra
Sjálfstæðismanna nú ákveðið
* að boða til aukaþings samtak
anna í septemberlok, þar sem
annars vegar verður fjallað
um þjóðmálaverkefni næstu
ára og áratuga og hins vegar
um stjómmálaflokkana, störf
þeirra og skipulag. í viðtali
sem Mbl. birti sl. sunnudag
við Birgi ísl. Gunnarsson, for
mann Sambands ungra Sjálf-
stæðismanna sagði hann m.a.:
„Það leikur enginn vafi á því,
að undanfarna mánuði hefur
komið fram vakning meðal
ungs fólks og aukinn áhugi á
stjómmálum. Þessi áhugi
rennur ekki í sömu farvegum
• og íslenzk stjórnmál hafa ver
ið í um langt skeið. Unga fólk
er opnara og meira leitandi
en oft áður og það vill um-
ræður á breiðum grundvelli
um íslenzkt þjóðfélag og ís-
lenzka stjórnmálaflokka og
vill geta gagnrýnt óháð flokks
böndum. Það er þessi mikla
þörf ungs fólks til umræðna
um íslenzkt stjórnmálalíf,
sem er meginástæða þess, að
Samband ungra Sjálfstæðis-
manna hefur ákveðið að boða
til aukaþings til þess að ska|>a
vettvang fyrir almennar um-
ræður um stjórnmál.“
Þessi orð formanns Sam-
bands ungra Sjálfstæðis-
manna sýna vissulega rétt
mat á þeim hreyfingum, sem
nú eru meðal ungs fólks. Þær
hafa valdið því, að þrátt fyr-
ir ískyggilegar horfur í efna-
hags- og atvinnumálum þjóð-
arinnar, blása nú ferskir vind
ar um íslenzkt stjórnmálalíf,
tákn þess að nýir tímar eru
í vændum og merki þess að
ný kynslóð kveður sér hljóðs.
Nú er tækifærið fyrir ungt
fólk til að láta til sín heyra.
Kynslóðaskipti eru aldrei
glögg, en þó má merkja það
svo ekki verður um villzt, að
nýtt fólk með ný viðhorf sæk
ir á — og hvers þurfum við
fremur á erfiðleikatímum?
„Því aðeins getur ungt fólk
gert raunhæfar kröfur um
aukin áhrif, að það sé sjálft
reiðubúið til að starfa og berj
ast fyrir hugðarefnum sín-
um“ sagði Ólafur B. Thors,
formaður Heimdallar í við-
tali við Mbl. í gær. Það eru
orð að sönnu. Þess vegna er
nauðsynlegt að ungt fólk not-
færi sér það lag, sem nú er
fyrir hendi og flykkist til
starfa að stjórnmálum í stór-
hópum. Samband ungra Sjálf
stæðismanna hefur boðið öll-
um þeim, sem hug hafa á að
taka þátt í störfum þingsins
að hafa samband við skrif-
stofu sína og er rík ástæða til
að hvetja ungt fólk til að
þekkjast það boð. Það er sér
stök ástæða til að láta í Ijós
þá von, að aukaþing ungra
Sjálfstæðismanna verði til
þess að valda straumhvörfum
í stjórnmálastarfsemi ungs
fólks í landinu og jafnframt
að það setji fram markvissar
tillögur um þær þjóðfélags-
umbætur, sem ný kynslóð vill
beita sér fyrir í íslenzku þjóð
félagi á næstu áratugum.
AFTURHALDS-
MENNIRNIR
tla mætti að stjórnarand-
stæðingar hefðu lært
listina að þegja, þegar það á
við, svo oft sem þeir hafa orð-
ið berir að skammsýni og
hreinræktuðu afturhaldi í við
horfum sínum til umbóta-
mála ríkisstjórnarinnar. Þetta
á alveg sérstaklega við um af
stöðu stjórnarandstæðinga til
álbræðslunnar og Búrfells-
virkjunar. Hvernig halda
menn, að ástatt væri í atvinnu
málum landsmanna, ef fylgt
hefði verið stefnu Framsókn
armanna og kommúnista fyr-
ir tveimur árum, þegar háð
var einhver harðasta orusta,
sem staðið hefur í þingsölum
um þessar framkvæmdir.
Það kom í ljós miklu fyrr
en nokkurn gat grunað, að
forsjálni ríkisstjórnarinnar
átti eftir að koma sér vel.
Samt sem áður er kommún-
VŒJ
rjr
UTAN ÖR HEIMI
að snúa
Rúmenar neyddir til
sér til vesturs
Óska eftir auknum viðskiptum við Vest-
urlönd - Ceausescu talinn traustur r sessi

I SÍÐUSTU viku bar svo til
í Búkarest að allmargir sendi-
herrar vestrænna ríkja í
Rúmeníu voru kvaddir tii
rúmenska utanrikisráðuneyt-
isins, og þeim afhentir listar
yfir fjölmargar vörutegundir,
allt frá tómötum til véla, sem
Rúmenía vill selja til Vestur-
landa í auknum mæli.
Að því er góðar heimildir
segja, munu Rúmenar hafa
tjáð sendiherrunum að sökum
innrásarinnar í Tékkóslóvakíu
og ógnunum þeim, sem Rúm-
enar hafa sætt af hálfu Sovét-
ríkjanna, hafi ferðamenn,
sem væntanlegir voru til
landsins afturkallað farseðla
sína og herbergjapantanir á
gistihúsum, og verði þetta
augljóslega gjaldeyrisöflun
landsins til verulegs tjóns.
Einnig mun hafa verið í það
látið skína, að Sovétríkin og
bandalagsríki þess hafi kippt
að sér hendinni varðandi kaup
á rúmenskum útflutningsvör-
um.
Boðskapurinn liggur ljós
fyrir. Mundu Vesturveldin
vera fáanleg til þess að auka
verzlun sína við Rúmena og
sjá landinu þannig fyrir bráð
nauðsynlegum erlendum
gjaldeyristekjum í því skyni
að styrkja aðstöðu landsins
og aðstoða það í viðleitni þess
til að viðhalda þeirri skipan
mála, að það sé tiltölulega
óháð Sovétríkjunum? Sendi-
herrarnir munu hafa tjáð ut-
anríkisráðuneytinu, að þeir
myndu taka málið til athug-
unar.
Þrátt fyrir að í Rúmeníu sé
haldið uppi harðsvíruðum
kommúnisma innanlands, hef
ur landið valdið Sovétríkjun-
um gremju og óþægindum
með hinni sjálfstæðu utanrík-
ismálastefnu sinni. Rúmenía
hefur viðurkennt stjórn V-
Þýzkalands, haldið uppi árás-
um á gagnrýni Sovétmanna á
Kína og neitað að slást í för
með Rússum og bandamönn-
um þeirra varðandi afstöðu til
ísrael í styrjöldinni í Austur-
löndum nær á sl. ári.
Enda þótt Rúmenar hafi að
nafninu til haldið áfram eðli-
legri þátttöku á yfirborðinu í
Varsjárbandalaginu, hafa
þeir verið tregir til virkrar
þrátttöku í bandalaginu og
hafa ennfremur neitað að
styðja tillögur Rússa um al-
þjóðaráðstefnu kommúnista-
flokka í Moskvu á þessu
hausti.
Ceausescu eflist
Eftir innrásina í Tékkósló-
vakíu er með öllu óljóst hvað
framtíðin ber í skauti sér
varðandi Rúmeníu og við-
leitni landsins til að halda
upp eigin tegund af þjóðleg-
um kommúnisma. En svo
virðist sem éistandið í Tékkó-
slóvakíu hafi treyst hina þjóð
ernislegu kommúnistastjórn
Ceausescu forseta í sessi og
jafnvel ýtt Rúmenum nær
vestrinu.
Eftir er að sjá hvort Sovét-
ríkin muni beita þvingunum
til þess að koma Rúmenum
aftur inn á „línu“ Kreml í ut-
anríkismálum. Þar eð fyrir-
ætlanir Moskvumanna eru
ekki kunnar, eru það lítil und
ur þótt liðssamdráttur Sovét-
manna við rúmensku landa-
mærin fyrir nokkru hafi vak-
ið ugg í brjósiti almennings í
Rúmeníu og jafnvel í brjóst-
um kommúnistaleiðtoganna
þar sjálfra.
Nokkuð dró úr kvíða manna
er Johnson Bandaríkjaforseti
varaði Sovétríkin við innrás
í Rúmeníu, og þær fullvissan-
ir, sem Sovétmenn komu á
framfæri i Washington um að
þeir hefðu ekkert slíkt í
hyggju.
Illa útbúinn her.
Enda þótt Rúmenar hafi
strengt þess heit að berjast,
verði á þá ráðizt, og kvatt
til vopna heimavarnarlið sitt
á ný, er það staðreynd að
rúmenski herinn, sem telur
200,000 menn, er illa búinn
vopnum og mundi naumast
geta veitt langt viðnám. Er-
lendur sendiherra í Búkarest
lýsti ástandinu svo, að „her-
inn væri gagnlegur en ekki
hættulegur“. Landvarnir hafa
ekki skipað háan sess í fjár-
hagsáætlunum Rúmena.
Þvinganir Rússa gætu kom-
ið með öðrum og minna áber-
andi hætti en beinni hernaðar
ógnun. Þannig gætu Rússar
t.d. dregið úr hömlu afhend-
ingu véla og járngrýtis til
Rúmeníu en þetta mundi hafa
í för með sér að iðnaðarvöxt-
ur landsins, sem er ærinn,
myndi tefjast mjög. Hótanir
Ceausescu Rúmeníuforseti
í Moskvu myndi einnig draga
mjög úr lánsviðskiptum Vest-
landa við Rúmeníu.
Sovétríkin kynnu einnig að
grípa til þess að þvinga Ceaus
escu til þess að sýna í verki
hið yfirlýsta traust hans til
Varsjárbandalagsins og COM-
ECON, Efnahagsbandalags
kommúnistaríkjanna, en
traust hans hefur fyrst og
fremsit verið í orði en ekki á
borði, því Rúmenar hafa lát-
ið hvorttveggja sig litlu skipta
að undanförnu.
Ljóst er að Ceausescu get-
ur einnig gripið til þess að
láta undan Sovétríkjunum á
sumum sviðum, sem liitlu
varða, eins og t.d. með endur
nýjun vináttu og aðstoðar-
samnings við Sovétríkin Ul
20 ára, sem þegar hefur verið
rætt um og ákveðið að endur
nýja.
Þrátt fyrir þebta eru engin
teikn á lofti þess eðlis að
Rúmenar hafi gefið eftir í
neinum mikilsverðum mál-
um. Enda þótt að í Búkarest
hafi verið dregið úr árásum
halda kommúnistaleiðtogai-n-
ir þar áfram gagnrýni sinni á
hernámi Tékkóslóvakíu, krefj
ast brottflutnings hernáms-
liðsins þaðan og halda fram
rétti hvers kommúnistaríkis
til þess að halda stefnumálum
sínum óáreittum af utanað-
komandi öflum.
En um leið heldur Ceauces-
cu áfram að stjórna harðsvír-
uðu kommúnistaríki þar sem
það eitt heyrist að einróma
stuðningur sé við allt, sem
flokknum dettur í hug að gera
það og það veifið. Að því er
vestrænir sendimenn telja,
eru engir Moskvuvelunnarar
í stjórninni, hún er talin styrk
í sessi og enginn keppinautur
Oeausescu er sjáanlegur.
Ceausescu er nú orðinn
Framhald á bl«. *•
istablaðið enn að nöldra um
það að ríkisstjórnin hafi „leit
að forsjár erlendra aðila um
atvinnurekstur í landinu,“
þeir flytji utan „auðæfin, sem
íslenzkt vinnuafl skapar úr
íslenzkum auðlindum“ o. sv.
frv. Hvað skyldu kommúnist
ar lengi ætla að reka þá aftur
haldsstefnu í atvinnumálum,
sem glögglega kemur fram í
svona nuddi.
Það er einnig fráleitt að
halda því fram, að vanrækt
hafi verið að auka vinnslu
síldaraflans innan lands. Má
sérstaklega benda á hina full
komnu niðursuðuverksmiðju,
sem reist var í Hafnarfirði.
Sannleikurinn er hins veg-
ar sá, að aukin vinnsla síldar
aflans er ekkert töfraorð eins
og reynslan af verksmiðj-
unni í Hafnarfirði sýnir. Það
þarf að vera fyrir hendi stöð-
ugt hráefni, mikil verkþekk-
ing og sæmilega stöðugt verð
lag innanlands eins og í öll-
um útflutningsgreinum. En
kommúnistar hafa manna
dyggilegast gengið fram í því
að hvetja til óraunhæfrar
kröfugerðar á hendur atvinnu
vegunum, sem hafa skert
mjög samkeppniaðstöðu
þeirra. Verkalýðssamtökin
hafa að vísu tekið upp hóf-
samari stefnu hin síðari ár,
en það er ekki kommúnistum
að þakka. Kommúnistablaðið
hefur aldrei sparað frýjunar-
orðin til verkalýðsforingjana,
þegar kaupdeilur hafa staðið
yfir og það hefur heldur ekki
staðið á hatursskrifum í
þeirra garð, þegar þeir hafa
neitað að fylgja forskriftúm
kommúnista.