Morgunblaðið - 03.10.1970, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, ILAUGARDAGUR 3. OKTÓBER 1970
13
Kvartettinn sem utan fer
Tónleikaferð til
N or ður landa
Ameriku." Og svo bætir gamla
konan við eins og í þvi skyni
að rétta einnig mér höndina,
svo að það gleymist nú ekki
heldur: „Ég hef aldrei heyrt
neitt illt af Blöndal sýslu-
mánni," segir hún.
Og samt er mér sagt að þessi
kona lifi í myrkri.
Guðmundur Ketilsson var
hagyrðingur góður. Hann orti
einnig:
Þegar nafn mitt eftir á
állra þögn er falið,
Iílugastaða steinar þá
standið upp og talið."
Þeir hafa að vísu ekki gert
það eins og skyldi. Fá, hljóðfót
orð Jónínu eru þeim mun
mælskari fyrir bragðið. Guð-
mundur hlóð marga garða i
Mugastaðalandi, „en þeir
hrynja og verða ekki hlaðnir
aftur," segir gamla konan döp-
ur.
Agnes og Friðrik höfðu leg-
ið i Vatnsdalshólum hundrað
og fjögur ár, þegar þau voru
flutt í Tjarnarkirkjugarð 1934.
Beinin fundust að tilvisun
framliðinnar veru, Agnesar
sjálfrar að áliti Jónínu.
Frá því er rækilega skýrt í
þætti Tómasar Guðmundssonar.
En þegar beinin höfðu verið
jarðsett í Tjarnarkirkjugarði,
var haldin dálítil kveðjuat-
höfn í túninu á Mugastöðum
og Jónína segist hafa reynslu
fyrir þvi, að sú bænarstund
hafi fallið í góðan jarðveg og
orðið til þess, að hin látnu
fengu loks langþráðan frið.
Þegar við svo að lokum
kvöddum Jóninu og Hrólf í
daufri skimu af kertaljósi rifj-
aði hún upp það sem Bjami,
bróðir Friðriks Sigurðssonar,
langafi hennar, sagði, þegar
hann var á leið til Ameríku og
sá landið síga í haf:
„Hverfa ísafoldin fer
föður prísum beztan vér
sem oss vísar veginn hér
vonar lýsa geislarnir."
„Við skulum vona, að geisl-
amir hafi lýst honum blessuð-
um — og þeim öllum," segir
gamla konan og veifar hendi í
kveðjuskynL
M.
— Straumsvík
Framhald af bls. 32
EINUNGIS VÍSINDALEGAR
RANNSÓKNIR
Vegna endurtetkirana uimm æla
Og staðhaefinga í blöðum og út-
varpi um memgun á gróðri af
völdutm fluoreitrumar frá álver-
irau í Straumsvik vill ilðmaiðair-
ráðunieytið taika eftirfairandi
íram:
í saBTLmimigi rálkisstjómariirmair
og Swiss Alumiiniuim Ltd., um ál-
braeðslu við Straumsrvík eru sér-
9tök ákvaeði, er lúta að því aið
igirða fyrir mien’gun firá álbræðsl-
ummi og um bótaskyldu, ef tjón
Jilytist aif mengiun.
ISAL er slkylt að gera aillair
eðlilegair ráðstafamiir tí.1 að haifa
hemnil á og draiga úr skaðlegum
áhirifum atf rekstri bræðsliuininair
í samræmi við góðair veinjur í
iðnaði í öðrum lörndum við svip-
uð sfkáilyrði.
Einiuingis vísindalegar raininsólkn
ir geta ákotrið úr um það, hve
áhrif manigumar kunna að vera.
Til þess að rainnsa/ka og fylgj-
aist með hugsanlegri miengun um-
Siverfis Straumsvíkuir vair s/kdpuð
nefnd, sem hóf starfsemi sína í
jamúar 1966. Iðnaðarráðheima,
Jóhamm Hafstein skipaði 2 miemin
í nefndina:
Dr. Aksei Lydersen, prófessor,
Tröndheim, sem er fommafður
monska reykvaimarráðsáns eða
mnengunarráðs þar í lamdi og
Pétur Sigurjómssom, efnaverik-
fræðimg, fulltrúa Ranmsókraar-
stofnunar iðraaðarins.
Swiss Aluminium tilraefnd i tvo
mienm í nefndima:
Dr, A. Sulzbemger, FI, Neu-
haiusem og
Dr. A. Bosshard, Stmaiumsvík.
Eru tekim sými af lofti, gróðri
og jairðvegi í byrjuin gróðrartíma-
bilis oig lofk gróðrartimaíbilis hvers
áirs og einmig er safniað mánaíðar-
lega sýmum atf regnvatná,
Sýnium þes»um er síðam slkipt í
hlluta og ranmsöikuð í Forsohiunga
Imstitut, Neuhaiusen, SINTEÍF,
Tmndheim og Rammsókniarstafh-
um. iðnalðairiins í Reyikjic«vik.
Nefradin ber sáðam samain nilð-
urstöður ramnaókraa rammsókma-
stofniainaHnia á fumdium sámium.
Með þessari skipam máiLa er
reynt að tryggja, að í Ijó® komi
hið raunverulega og samiraa um
hugsamlega miengum.
Rammisólkmium þe»sa árs atf hálfu
niafmidairiinmar er ekki lolkið. Nið-
urstöður naininisótknianina laetur
raefradim iðraaðarráðuneytiinu í té
jafraáðum og þær liggja fyrir. —
Nefndim starfar af þessum mái-
um saimíkvæimt reglugerð sbað-
festri af iðnaðamráðumeytinu. —
Næsli fundur n’etfradarinmar verð-
ur í þassum márauðL
Iðnaðarráðuinieytið hatfur óstoað
etftír því við Rammsóknarstotfnum
lamdbúniaðarins með bréfi í dag,
að hún thlutist til um, að ráðu-
nieytiiniu verði semd án tatfar greán
argerð Imgólf s Davíðssonar. grasa
fræðirags, um undirbúnimg, firam-
kvætmid og niðuirstöður ramm-
sótona hams á meimtri fluormemg-
un frá álverinM í Straumsvílk.
Ingóltfur Davíðssom er stairfsmað-
ur Rannsóknairstotfinuiniar laind-
búmaðarims, en tilgreimdar fluor-
raninsóknir eklki á henmair veg-
um. Væri þá hægt að láta naeta
vísimdalegt gilldi þeimra, en í f jöl-
miðlum hatfa milklar fullyrðiragar
verið á þeim byggðar og eimmig
gtaðhætfingar Ingólfs Davíðssonar
sjáltfs.
IJNNIÐ VEL AÐ ÞESSUM
mAlum
Mér er óhætt að segja að
reynt sé að vinna eins vel að
þessum málum og mögulegt er,
sagði Pétur Sigurjónsson, for-
stjóri Rannsóknarstofnunar iðn
aðarins, er Mbl. hringdi til hans.
Iðnaðarráðherra fékk í upphafi
breytt gerð kerskálanna á grund
velli athugana Rannsóknar-
stofnunar iðnaðarins, þannig að
Isal fullvissaði um að hægt
væri að setja hreinsun í gang,
ef á þyrfti að halda. En við
gerðum undirstöðurannsóknir til
að hafa vísindalegan grundvöll
að byggja á. Þetta byrjaði 1966,
og var síðan haldið áfram. En
1967 var byrjað að taka regiu-
Leg sýnishorn, bæði i byrjun
gróðrartímabils og í lok gróðr-
artímabils. Sýnin eru tekin á 25
fyrirfram ákveðnum stöðum,
sem eru á svæði, sem nær í 20
km fjarlægð frá Straumsvík, og
þar á mikilvægum stöðum eins
og Hellisgerði, Vífilsstöðum o.
fl. Síðan eru teknir tveir staðir
í 70 km fjarlægð miðað við loft-
línu, og þeir notaðir sem við-
miðunarstaðir, þvi þar getur
ekki gætt áhrifa frá álverksmiðj
unni. Hefðum við ekki gert und-
irstöðurannsóknirnar nokkur ár
áður en verksmiðjan fór í gang
og fyndum núna flúormagn í
gróðrinum, þá mætti kenna um
Heklugosi eða öðru, þvi Island
er eldfjallaland, og fluormagn
misjafnt á ýmsum stöðum hér,
þótt vitað sé einnig að viss flu-
ormengun er frá öllum álverum.
Undir'búrainigsrainnsólkiniin er
því veigamikil, til að hægt sé
að fylgjast með á vísindalegan
hátt með öllum þeim breyting-
um, sem yrðu á svæðinu i kring
eftir að verksmiðjan yrði kom-
in í gang. Sýnin eru tekin af
lofti, vatni, grasi, laufi og úr
jarðvegi og m.a. af berjum og
úr beinum búfjár, svo allir lið-
ir sem til greina geta komið,
séu teknir með.
Öll sýnishorn fram að 1970
eru alveg tilbúin, og búið að
vinna að mestu úr sýnishorn-
unum frá 1970, aðeins eftir að
ganga frá þeim. Síðan tekur fyrr
nefnd nefnd þetta til gaumgæfi
legrar athugunar á hverju ári
og dregur á grundvelli þess sín-
ar ályktanir, sem hún síðan af-
hendir viðeigandi yfirvöldum. Er
áætlað að það verði gert í pess-
um mánuði, en þetta er fyrsta
árið eftir að verksmiðjan fer
í gang. Engar fullyrðingar duga
í svona tilfellum, aðeins ná-
kvaemar vísindalegar rannsókn-
ir. Og þær verða að vera vel
grundvallaðar. Ekki er sama
hvernig sýnin eru tekin og með-
höndluð. Það verður að gera eft-
ir alþjóðlegum viðurkenndum
forskriftum. Einstök sýni, sem
tekin eru einhvem vegin, eru
ekki nægilegur grundvöllur til
að dæma um ástand svæðisins.
Sýnishorn frá Ingólfi Daviðs-
syni var efnagreint hjá okkur,
en við vitum ekki hvernig það
var tekið eða hvar og það sýnir
aðeins að fluor er í sýninu. Er
vitað að visst magn af fiuor er
í öl'lum jurtum hér á landi og
að það er svæðisbundið, og þvi
ekki hægt að dæma um breyt-
iragu nema hafa undirstöðutöl-
ur frá þvi svæði.
Um svæðið í heild getum við
ekki sagt á þessari stundu, ekki
fyrr en nefndin hefur unnið úr
gögnum, borið saman og athug-
að þetta. Þessi nefnd er alger-
iega hlutlaus, hún er ekki laun-
uð og kostnaði við sýnistöku og
efnagreiningu skipt til helm-
inga milli islenzku rikisstjóm-
arinnar og Isal. Það tryggir að
Isal hefur engan einkarétt á nið
urstöðum og getur engin áhrif
haft á gang mála.
MA setja í
RYKVARNARTÆKI
Mbl/ ræddi við Halldór Jóns-
son, stjórnarformann ISAL.
Hann sagði að frá upphafi hefði
verið skipuð sérstök nefnd, sem
hefði tekið sýnishorn af þeim
stöðum, sem hún taldi ástæðu
til og frá herani væri von á
skýrslu í lok mánaðarins. Fyrr
en sú skýrsla liggur fyrir, væri
ekki talin ástæða til að gera
neinar sérstakar ráðstafanir.
Ekki hefði verið talin, og væri
ekki enn, nein mengunarhætta á
þessu svæði, sem gæti valdið
skemmdum, að heitið geti, og þá
byggt á þeim rannsóknum, sem
hingað til hafa verið gerðar. Ef
eitthvað nýtt kæmí fram, yrði
málið tekið upp. Þannig hefði
verið gengið frá byggingu verk-
smiðjunnar, að hægt væri að
setja upp rykvarnartæki, ef
ástæða þætti tii. Hefði ISAL
sent iðnaðarráðuneytinu bréf og
óskað eftir skýrslu yfir rann-
sóknir Ingólfs Davíðssonar, þvi
hún muni að sjálfsögðu fara til
athugunar hjá sérfræðingum fyr
irtækisins.
— Fulltrúar
Framhald aí bls. 32
aukavinnu og vonuðust auðvitað
til þess að fá eittíhvað út úr því.
Hrafn Bragason lögfræðiragur
saigði að fyrir raokílonum mániuð-
um hefði hanira sent þréf til dóms
miálairáðuneytisins, eiras og reynd
ar fleiri stairfsbræður hans, og
sagt þair að hairan sæi brýraa raauð
syn til þess fyriir sig a@ stunda
aukastörf vegraa sfænrana lauraa
og þair sem ráðuneytið hefði efcki
svairað bréfinu og ekki fundið að
því og dómarafulltrúar tækju að
sér uimfaingsimiikil au'kastörf hefði
hainn ásamt fleiri lögfræðingum
gripið til þessa ráðs.
Formiaður DómiaTiatfullitrúafé-
iags íslands, Björn Þ. Guðmunds
son, lögfræðingur ,sagði að á-
stæðam tál þess að þessir 22 iög-
fræðinigar, sem allir væru dóm-
anaiiulltrúair utan eiran, hetfðu
tovairtað yfir léLegium Launakjör-
uim við hiutaðeigandi yfirivöld
og sæju sig tilneydda til um-
fangsmikilia aukastarfa og þá
lægi beinast við að fara til
þeirra starfa, sem þeir væru
mierantaðir til, lögiraaminissibartfa,
Þá gat Björn þess enntfremiur,
að þessi framfcvæmd væri svax
þeinra aðila við því að yfirvöld
haifi ekki viljað anza ábemdimg-
um þeinra og beiðraum í launa-
máLum og að þetta væri fyrsta
skrefið í stríði gegn því sem
þeir kölluðu óvirkt skrifstotfu-
veldi.
Bjöm gat þess eiranig að um
miiðjan þennan mánuð yrði aðal-
fundiur hjá félagirau og þá yrði
frekiairi tíðirada að vænta, en m.
a. fjaliað þá um baetta réttíar-
stöðu og flieina,
Af þessum 22 iögtfræðingum
startfa 6 saman á einmi skrifstotfu
en hinir stamfa annars staðar.
KVARTETT Tónlistarskólans í
Reykjavík fer í tónleikaferð til
Norðurlanda í byrjun næsta
mánaðar, og flytur eingöngn Ls-
lenzka tónlist, það er kvartetta
eftir Helga Pálsson, Jón Leifs,
Leif Þórarinsson og Þorkel Sig-
urbjörnsson.
Sunmudaiginn 4. október verða
tónleikar á vegum Musica Nova
í Norræna húsinu, en nóttina á
eftir verður fiogið tii Osio. Þar
verða tónleikar á vegum Osio
Kvairtettforerain-g en norska út-
varpið tekur tónleikaraa upp á
seguiband og verður þeim út-
varpað síðar.
í Stokkhólmi verða tónleikar
í Hasselby Slott og upptaka í
særaska útvarpinu.
— Nasser
Framhald af bls. 1
Þá var jatfrafram't skorað á alla
Araba að haLda áfram barátt-
unrai fyrir frelsun allra arabískra
Landssvæða, sem ísraelar hafa á
valdi símu,
Richardson, formaður banda-
rísku sendiraefndarinnar við út-
för Nassens, skoraði á egypzk
stjórnarvöld að halda áfram
þeirri stefnu, sem Nasser hafði
tekið upp að undanförmu í átt
að friðsamlegri Lausn vandamáL-
anraa fyrir botni MiðjarðaThafs.
Bar Richardson Lof á Nasser
fy.rdr viðleitná haras til þess að
koma friðarviðræðum af sbað,
en Richardson sat fund með
Anwar Sadat, sem nú gegnir for-
setaembættinu, Mahmoud Riad,
utanríkisráðherra og Muamed
Fawzy, yfirmanni hensins.
Sá orðrómur er nú á kreiki,
að komið verði á sérstöku for-
setaráði, sem taki við stjóminini
í stað Anwar Sadats, í því skyni
að hindra hartoalega valdabar-
áttu. í ráði þessu myndu eiga
sæti þeri Sadat, Ali Sabry, Leið-
togi arabiska sósíalistasambands
ins, Hussein Shafi, sem tók þátt
í samsærd Nassers gegn Farouk
konuragi 1952, er hinum síðast
nefnda var steypt af stóli, og
Muhammed Fawsi.
ÖLL VÖLD í HÖNDUM
HERSINS
Fréttaritairi brezka blaðsins
The Daily Telegraph skýrði frá
því firá Kaíró í dag, að herinn í
Egyptalandi hefði telkdð í sínar
hendur öll völd í landinu, sam-
kvæmt fyrirmælum etftirmamna
Nassers. Þá segir erantfremur í
blaðinu, að lögreglan hafi hamd-
tiekið fjölda öfgasiranaðra amd-
stæðiraga Nassers.
Blaðið segir, að forystumenm
Egyptalands, að Nasser látnum,
með Anwar Sadat bráðaibirgða-
forseta í fanarbroddi, hafi sýnt
óöryggi með því að láta heriran
taka völdin j afnvel áður en Nass
er hatfði verið jarðsettur.
í frásögn fréttaritaina blaðsins
frá Kaíró, en haran heitir Mc-
ILroy, ikemur enntfremur fram,
iað um 'hálf miLIjón hermanma og
þar á rraeðal hemvseitír búnar
^kriðdrekum, hafi tekið sér stöð
í Helsimki tekur kvartettmn
þátt í Norrænu tóraliistardögun-
um, sem haldnir eru anraað hvert
ár á Norðurlöndunum til skiptís,
og leifcur þar kvartett eftir Leif
Þórarirasson, en auk þess verður
upptaka í finraska útvarpinu.
Næsti áfangastaður verður
Árósar og verða þar tóraLeikar,
sem daraska útvarpið mun taka
upp til útsendingar í útvarp og
að sáðustu eru tvennir tónleikar
í Kaupmannahöfn, þeiæ fyrri á
vegum islenzku félaganraa í húsi
Jóns Siguxðssonar.
í kvartett TónlistarskóLans í
Reykjavík eru: Björn ÓLafssora,
Jón Sen, Ingvar Jónasson og
Einar Vigfússon.
ur við mi'kilvæga staðd í gær,
meðam á útför Nassers stóð yfir
og hafi þetta verið gert til þess
að tryggja völd stjórnairiranar í
ALexaradriu og borgum á ós-
hólmasvæði Nílar. Segir frétlta-
ritarinin, að lögreglan hafi hand-
tíekið mi'kinn fjölda ötfgamanna
úr hópi „Bræðralags Múhameðs-
trúarmianna", sem einu sinni
gerðu tilraum til þess að ráða
Nasser af dögum.
McILroy sagði, að eðoki hefði
komið raeim tilkynná'rag firá stjórn
anvöldunum um þessa liðstflutn-
iraga, en að þau væru að reyma
að koma þeirri skoðun inn hjá
fólki, að liðsflutningarnir hefðu
verið gerðir í því skyni að
fryggja, að útför Nassers færi
vel tfnam. „Herliðið er það fjöl-
mieninit samf sem áður, að vest-
rænir fréttamenn þykjast sjá
þar nýja hvassa stetfnu í deigl-
urani eftir að mildandi áhrif
Nassers eru horfin“, segir frétta-
ritarinn.
EKKI HJARTAAFALL
Talsmaður egypzku stjónnar-
mmar vísaði í dag á bug öllum
arðrómi um, að Anwar Sadat,
núverandi forseti, og Aly Sabry,
anmar æðsti leiðtogi landsins raú,
hetfðu orðið fyrir hjartaáfalli, á
meðan útför Nassers fór fram í
gær. Sagði talsmaðurinn, að báð
ir þessir meran hefðu verið yfir-
buigaðir atf sorg og tilfiraniragum
og orðið að yfirgefa útfarargömg
unia. Bn talsmaðurinn sagði, eð
Sad.at hefði síðar kornið til
moskunnar, þar sem lí k Nassers
var grafið.
Talsmaðurinn sagði, að bæði
Sadat og Sabry dveldust á heim-
ilum síraum í dag og „báðum liði
vel“. Myndi Sadat sinna venju-
legum störtfum í dag.
— Jarring
Framhald af bls. 1
einuðu þjóffanna vegna hátiða
haldanna í tilefni af 25 ára
afmæli sáttmála samtakanna.
För Jarrings til Moskvu
þýðir á engan hátt, að hann
hafi látið af störfum sínum
sem sáttasemjari á vegum
Sameinuðu þjóðanna, heldur
þurfi hann að leysa aðkall-
andi verkefni í sarraskiptum
Sovétri'kjanna og Sviþjóðar.