Morgunblaðið - 03.10.1970, Page 16

16
MORGrUNBLA-ÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. OKTÓBíBR 1870
MORGUNT3LAÐLÐ, LAUGARDAGUR 3. OKTÓBBR 1970
17
Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavik,
Framkvaemdastjórí Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Ritstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttasljórí Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ámi Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Simi 22-4-80.
Áskriftargjald 165,00 kr. á mánuði innanfands.
f tausasölu 10,00 kr. eintaklð.
VANDAMÁL f FISKVINNSLU
F'élag Sambands fiskfram-
leiðenda, sem eru fisk-
framleiðendur innan Sam-
bands íslenzkra samvinnufé-
laga hefur sent frá sér grein-
argerð vegna athugana
bandaríska neytendatímarits-
ins á gæði fiskstauta, sem
seldir eru á Bandaríkjamark-
aði, en eins og kunnugt er
fengu íslenzkir fiskstautar
heldur lélega dóma í þeirri
athugun.
í þessari greinargerð koma
fram nokkur athyglisverð
atriði, sem vert er að vekja
athygli á. Þar segir m.a.: „Þó
að þessi könnuh „Consumer
Reports“ nái aðeins yfir mjög
takmarkaðan hluta af fram-
leiðslu frys-tihúsa á vegum
Sjávarafurðadeildar SÍS er
ekki þar með sagt, að öll
framleiðsla frystihúsanna sé
ailtaf í fylista lagi. Gæða-
eftirlit frystihúsanna sjálfra,
svo og gæðaeftirlit Sjávaraf-
urðadeildar SÍS hefur daglegt
eftirlit með framleiðslu frysti
húsanna. Þó kemur það oft
fyrir, að það dugar ekki.
Helztu daglegu vandamál eru
þessi: Að halda beinum í lág-
marki, að lögun og útlit fram
leiðslunnar sé fullnægjandi,
að varast mengunarhættu af
illa frágengnu umhverfi, að
varast mengun í vatni, að
hráefni sé hæft í þá fram-
leiðslu, sem verið er að vinna
í hverju sinni. Þar að auki
er skortur á sérmenntuðu
fólki til gæðaeftirlits stöðugt
vandamál."
Þessi ummæli eru afar at-
hyglisverð. Hér er það stað-
fest af framleiðendum sjálf-
um, að við veruleg vandamál
er að etja við það að halda
gæðum fiskframleiðslunnar í
hámarki. Það er bent á rneng
unarhættu af slæmum frá-
gangi á umhverfi fiskvinnslu
stöðvanna og munu margir
geta tekið undir það, að þar
sé ekki allt eins og bezt verð-
ur á kosið. Það er líka vakin
athygli á því að skortur sé á
sérmenntuðu fólki til gæða-
eftirlits.
Grundvallarskilyrði fyrir
því, að hægt sé að koma fram
nauðsymlegum umbótum í
fiskvinnslunni er einmitt það,
að framleiðendur sjálfir geri
sér grein fyrir vandanum. Af
greinargerð Félags Sambands
fiiSkframleiðenda er ljóst, að
skilningur er fyrir hendi á
því hjá fiskframleiðendum
sjálfum, að hér er stórmál á
ferðinni. Málefni, sem varðar
afkomuöryggi og lífshags-
muni þjóðarinnar í framtíð-
inni.
Vera má, að ýmislegt sé
athugunarvert við þá athug-
un, sem gerð var af hálfu
bandarísku neytendasamtak-
anna. A.m.k. er það skoðun
mætra manna, sem hafa
mifcla þekkingu á þessum
málum. Engu að síður er var-
hugavert að láta þá aðvörun
sem vind um eyru þjóta.
Vísindalegar rannsóknir
T samningi ríkisetjórnarinn-
ar og Svissneska álfélags-
ins um álverið í Straumsvík
eru sérstök ákvæði sem varða
ráðstafanir til þess að koma í
veg fyrir mengun frá álver-
inu og um bótaskyldu, ef tjón
hlýzt af mengun. Samkvæmt
þessum samningi er ísal skylt
að gera allar eðlilegar ráð-
stafanir til þess að hafa hem-
iCL á og draga úr skaðlegum
áhrifum af rekstri álversins.
í janúarmánuði árið 1966
var skipuð nefnd til þess að
fylgjast með hugsanlegri
mengun á svæðinu í kring-
um Straumsvík. Á vegum
þessarar nefndar eru tekin
sýni af Íofti, gróðri og jarð-
vegi í byrjun gróðrartíma-
bils og lok þess á hverju ári
og einnig er safnað mánaðar-
legum sýnum af regnvatni.
Sýni þessi eru síðan rann-
sökuð í nokkrum rannsókna-
sitofum, bæði hér á landi og
erlendis, og niðurstöður
ibomar saman á fundum fram
(angreindrar nefndar. í þess-
um mánuði verður fundur í
nefnd þessari og verða þar
lagðar fram niðurstöður rann
sókna þessa árs.
Ljóst er, að einungis með
vísindalegum rannsóknum er
unnt að komast að því, hvort
um mengun er að ræða frá
álverinu í Straumsvík. M.a.
þess vegna hófust slíkar at-
huganir áður en álverið hóf
starfrækslu og hafa síðan
haldið áfram, svo að saman-
burður sé fyrir hendi. Ál-
verið í Straumsvík er samn-
ingsbundið til að gera allar
nauðsynlegar ráðstafanir til
þess að koma í veg fyrir
mengun. Leiði rannsóknir í
ljós að um mengun sé að
ræða, er álverinu skylt að
gera tafarlausar ráðstafanir
til þess að stöðva það. Og
raunar ætti ekki að taka
neina áhættu í þesisum efn-
um, heldur koma upp nauð-
synlegum hreinsitækjum, svo
að engin hætta verði á ferð-
um, hvorki nú né í framtíð-
imni.
u
Vildi heldur verða eitthvað
en eiga eitthvað
Rætt við Jón Jónsson, jarðfræðing, sextugan
Á undanförnum árum hef-
ur öðru hverju mátt Iesa í
Morgunblaðinu um þær rann
sóknir, sem Jón Jónsson jarð
fræðingur hefiu* verið að
vinna að í sambandi við jarð-
hita, vatnsból og fleira, sem
forvitniiegt hefur þótt. Við
manninn er þó annað, engu
síður forvitnilegt, og það er
hvernig nám hans og líf var,
allt til þess er liann lauk há
skólaprófi í jarðfræði, 47 ára
gamall. í dag á Jón sextugs-
afmæli og af því tilefni heim-
sótti ég hann í Garðahrepp-
inn einn rigningardaginn i
vikunni í þeim tilgangi að
rekja svolítið úr honum garn
irnar, þótt saga hans verði
reyndar engan veginn sögð í
stuttu viðtali. Að vanda Is-
lendinga byrjuðum við á að
ræða um upprunann.
— Ég er fæddur á Kárs-
stöðum í Landbroti, fyrir 60
árum, og þar ólst ég upp hjá
foreldrum mínum Jóni Ein-
arssyni og Sigurlaugu Einars
dóttur. Þau voru leigulið-
ar og þróunarmöguleikarnir
voru litlir I kotinu og fá-
tæktin því mikil. Við vorum
fimm systkinin, Jón eldri,
Þóranna, Magnea, Guðlaug-
ur og ég, og við urðum öll að
fara fljótt að heiman til
vinnu. Systkini mín fóru
ekki fyrr en eftir fermingu,
en ég fór 11 ára sem vika-
drengur að Rauðabergi i
Fljótshverfi, sem er næst aust
asti bærinn í V-Skaftafells-
sýslu. Næstu sumur var ég
á Kálfafelli, þar sem Magnea
systir mín var þá gift. Á vet-
urna var ég heima og sótti
þaðan skóla.
— Hvert sóttirðu skóla?
— Barnaskóli fyrir Land-
brotið var í Þykkvabæ og
var um klukkustundar gang-
ur fyrir mig hvora leið. Leið-
in lá um Landbrotshólana,
sem eru líklega stærsta gervi
gígasvæði I heimi og nær yf-
ir eina 80—100 ferkílómetra.
En gervigígar myndast þar
sem hraun rennur yfir vot-
lendi. Við að vatnið hitnar
verður eins konar gos, og hól
arnir, sem þá myndast, líta
sumir út eins og alvörugígar.
1 Landbrotshólunum er mjög
vlllugjarnt, en i skólann
gekk ég eftir götu, sem var
vörðuð.
• DRAKK f MIG
LÝSINGAR
THORODDSENS
— Hafðirðu þá einhverja
hugmynd um hve merkilegir
hólarnir eru ?
— Já. Ég var svo hepp-
inn að í Ytri-Tungu var gam-
all maður, Guðmundur Jóns
son, mikill bókamaður. Hjá
honum fékk ég að láni bók,
Landnámu, sem hann hafði
sjálfur bundið inn, að ég
held, og aftan við hana bund
ið ferðasögu Þorvaldar
Thoroddsens um Vestur-
Skaftafellssýslu árið 1893.
Það má segja að ég hafi
drukkið í mig lýsingar Thor-
oddsens. Hann víkur þar
nokkuð að Landbrotshólun-
um, en rétta skýringu á
myndun þeirra hafði fransk-
ur vísindamaður E. Robert
áður fundið. Hann var i leið-
angri Gaimars hingað 1838.
Thoroddsen lýsir þarna einn
ig ferð sinni í Eldgjá og Laka
og faðir minn, sem hafði far-
ið um það svæði, gat lýst því
fyrir mér. Hjá Guðmundi
heitnum fékk ég einnig
snemima Bildriitin 1. út-
gáfu og báðar þessar bækur
fékk ég síðar að gjöf.
— Svo jarðfræðiáhugi
þinn hefur vaknað snemma?
-— Það er óhætt að segja
það. Ég minnist þess að
á skólapúltinu mínu voru
tvær blekbyttur, hvor í slnu
horni, og ég hugsaði mér að
þær væru stöðuvötn. Síðan
teiknaði ég á milli þeirra á,
með óshólmum og þetta var
það skýrt, að kennarinn sá
þegar hvað ég var að gera
og varð nokkuð uncirandi.
Mér fannst ég koma úr skól-
anum með nokkuð góða
landafræðiþekkingu og ég
held að kennslan þann tíma,
sem skólinn stóð, hafi verið
töluvert góð og við farið í
ýmsu með betri þekkingu en
nemendur úr nýtízkuskólun-
um nú. Fyrir utan það að
landafræðikennslan nú er far
in út um þúfur.
• FÓR SNEMMA AÐ
GLUGGA í ÖSKULÖG
— Meðan ég var enn inn-
an við fermingu og í skóla
fór ég að glugga í öskulög í
rofbörðum, og spekúlera í,
hvaða lög væru nú úr Skaft-
áreldum og hvaða lög úr
Kötlugosinu. Bændunum í
nágrenninu fannst þetta
skrýtið og við lá að ég væri
talinn hálf vitlaus. Ég var
nefnilega alveg saklaus af að
hafa áhuga á sauðkindinni,
en í þá daga var sá ekki
mikils metinn, sem ekki var
glöggur á fé.
— Manstu þá ekki eftir
Kötlugosinu 1918?
— Jú, ég man vel eftir
því. Ég varð var við ösku-
fallið og vissi að gosið kom
úr jökli, en vissi ekki hvort
heldur Öræfajökli eða Mýr-
dalsjökli, en báðir sáust að
heiman. Svo var það eitt
kvöld að verið var að ná í
hús fé, sem vegnia öiskuintniair
vair imjög ókynrlt. Þá sá ég
skyndilega eldgusurnar upp
úr Kötlu. Vindur hefur lík-
lega verið norðaustlægur og
gosmökkinn lagt til vesturs.
Ég get ennþá séð þetta fyrir
mér.
Eftir fermingu var Jón i
vinnumennsku hjá góðbænd-
um í sýslunni og smalaði þá
m.a. nokkrum sinnum svæðið,
þar sem Skaftáreldarnir geis
uðu.
— Ég hafði bæði gagn og
gaman af þeim ferðum, og þá
hafði ég lesið Thoroddsen
svo vandlega, að ég gat frætt
mér eldri menn um ganginn í
gosinu. Oft hefði ég viljað
geta stanzað lengur en ég
mátti — og strangt tekið
gerði ég það nú stundum.
Eitt sinn vorum við t.d. send-
ir inn með Skaftá, tveir
strákar til að leita að fé. Við
fundum ekkert, og ákváðum
þvi að skoða Laka í heim-
leiðinni, og það gerðum við.
Enda þótti fjallkóngi við
óeðlilega lengi, þar sem við
komum ekki með eina ein
ustu kind.
• DREYMDI UM AÐ
KOMAST f SKÓLA
— Meðan ég var í vinnu-
mennskunni dreymdi mig um
að komast í skóla og með
hjálp góðra manna komst ég
tvo vetur á Eiðaskóla, vet-
urna 1928—29 og 29—30. Á
ég það mest að þakka Lár-
usi á Kirkjubæjarklaustri,
þeim mikla sveitarhöfðingja.
Ég fór með póstinum til Hafn
ar í Hornafirði, þaðan með
báti til Fáskrúðsfjarðar,
gekk yfir fjallið að Reyðar-
firði, síðan með báti yfir að
Búðareyri og á bíl í Eiðar.
Þetta var lengsta og mesta
ferðalag, sem ég hafði farið
— áður hafði ég komizt
lengst vestur til Víkur með
fjárrekstur.
— Hafðirðu einhver frek-
ari áform um framhaldsnám,
þegar þú fórst að Eiðum?
— Kannski hafði ég
drauma um framhaldsnám, en
þeir voru óljósir, þvi mögu-
leikarnir voru litlir. Engir
möguleikar voru á að fá lán
og enginn, að foreldrum mín-
um undanskildum, áleit að ég
ætti að læra. En á Eiðaskóla
kynntist ég fólki, sem hafði
séð ýmislegt meira en ég og
að þeim tíma liðnum langaði
mig að fara utan.
Nokkur ár liðu þó, áður
en Jón gat látið þann draum
sinn rætast. Sumarið 1930
var hann í vegavinnu á Þing
völlum og notaði kvöldin og
sunnudaga til gönguferða um
nágrennið. Síðan var hann I
sínum heimahögum og í
vinnumennsku í Ölfusi til
ársins 1933.
• TIL SVÍÞJÓÐAR
— Nokkuð margir af skóla
félögunum á Eiðum fóru til
Danmerkur, á lýðháskólann í
Askov og ég var fyrst að
hugsa um að reyna að kom-
ast þangað. En bæði var að
það kostaði töluvert og einn
ig hafði ég fengið áhuga á
Svíþjóð og sænsku, svo ég
fór að athuga möguleika á að
komast á lýðháskóla til Sví-
þjóðar. Um þessar mundir
var Carl H. Lindroth skor-
dýrafræðingur og síðar próf-
essor, að vinna að doktors-
ritgerð sinni, og var þá m.a.
að safna skordýrum austur á
Síðu. 1 gegnum hann fékk ég
nöfn á nokkrum lýðháskól
um i Svíþjóð, skrifaði þeim
og fékk upplýsingabæklinga.
Síðan fór ég til Guðlaugs
Rósinkrans, sem þá kenndi
við Samvinnuskólann, og
spurði hann ráða og hann
benti mér á ákveðinn skóla,
sem hann hafði verið á. Ég
fór í þrjá tíma í sænsku til
Guðlaugs og það var allt mitt
sænskunám.
— Árið 1933 fórum við svo
saman út tveir á lýðháskól-
ann í Tárna, ég og Einar
Einarsson hálfbróðir föður
míns, síðar djákni í Grímsey.
1 Tárna var „magnifik" rekt-
or, Nils Hjalmar Bosson, sem
hafði mikinn áhuga á landa-
og jarðfræði. Mun ég alltaf
minnast hans með sérstöku
þakklæti, þvi bæði greiddi
hann götu mína og annarra
íslendinga, sem þar voru.
Hann gat hagað málum þann
ig, að við greiddum aðeins
helming skólagjalds og þann
ig komst ég af fyrsta vetur-
inn. Nú var kreppunnar far
ið að gæta og erfitt að fá
vinnu nema hjá bændum, og
um sumarið vann ég við
sveitastörf og fékk 50 sænsk
ar krónur á mánuði.
Jón var áfram á Tárna
næsta vetur, en vann jafn-
framt í ígripum við skógar-
högg til að borga skólavist-
ina.
— Veturinn 1936—37
vann ég í Þýzkalandi, í Hol-
stein, til að læra þýzku. Ég
var kominn inn á það að afla
mér kunnáttu í tungumálum
og vinna fyrir mér með mála-
kennslu, því ég átti heldur
auðvelt með að læra mál. Síð-
an hafði ég hugsað mér að
fara til Frakklands, en þá
skall stríðið á. Vorið 1937
hjólaði ég hring um Þýzka-
land, austur til Berlínar,
suður til Frankfurt am Main
og vestur í Rinardal. Ferð-
in tók 4 vikur og kostaði 36
mörk og var þá hjólið inni-
falið. Þetta var mjög
skemmtileg ferð, enda sá ég
margt.
• STEFNT AÐ
STÚDENTS PRÓFI
— Þegar ég kom frá
Þýzkalandi var ég enn einn
vetur í Tárna og skólastjór-
inn þar benti mér á þá einu
leið, sem mér væri fær til
þess að ná þeirri menntun,
sem þyrfti til að komast í há-
skóla, en það var að fara í
bréfaskóla. Um þessar mund
ir var að verða betra um at-
vinnu og hún betur borguð
og ég gat önglað saman nógu
til að kaupa námskeið í bréfa
skóla, „Hermods Korre-
spondensinstitut" í Málmey.
Þegar ég var búinn að fást
við námið í 1—2 ár fékk ég
bréf frá skólastjóra bréfa-
skólans, þar sem hann hvatti
mig eindregið til stúdents-
prófs, og sagðist myndi gera
mér fjárhagslegu hliðina eins
auðvelda og framast væri
unnt. Svo úr varð að ég tók
námskeið til stúdentsprófs.
Þegar ég var svo búinn að
læra það í stærðfræði, efna-
fræði og eðlisfræði, sem
þurfti, fór ég í menntaskóla
og fékk að taka þar próf í
þessum greinum. Um svipað
leyti taldi ég mig hafa lært
nóg í málum og ég safnaði
saman öllum mínum vottorð-
um, líklega 35, og sendi til há
skólakanslarans og sótti um
undanþágu frá stúdentsprófi.
— Þegar hér var kom-
ið sögu, var ég búinn að
vera nokkuð lengi I sam-
bandi við jarðfræðideildina í
Uppsölum og var þar áheyrn
arnemandi á þeim fyrirlestr-
um, sem öllum voru opnir.
Einnig hafði ég í gegnuro
Tómas Tryggvason, sem hafði
verið þarna við nám, komizt
í tímana hjá Nils Gustaf
Hörner dósent — og síðan
opnaðist jarðfræðideildin
smám saman fyrir mér. Árið
1954 fékk ég svo tilkynn-
ingu um að stúdentspróf-
ið mitt yrði viðurkennt og ég
gæti hafið þar nám sem
hver annar nemandi.
• BYGGINGAVINNA,
GRÆNLANDS-
LEIÐANGRAR OG
KORTAGERÐ
Áður en Jón fékk inn-
göngu í háskólann hafði ým-
islegt gerzt. Árið 1946 fór
hann i fyrsta skipti heim, eft
ir 13 ára útivist og vann síð
an öðru hverju heima, allt til
1954.
— Árið 1946 komst ég hér
í góða vinnu við byggingu
varastöðvarinnar við Elliða-
ár og taldi mig á grænni
grein fjárhagslega og geta
verið rólegan við nám um
sinn. Ég fór því út — en áð-
ur en ég fékk yfirfærsluna
var gengið fellt og það gerði
strik í reikninginn og ég varð
að hætta, og fara að vinna á
ný.
Sumarið 1949 fór Jón í
Grænlandsleiðangur með
Lauge Koch í leit að stein-
gervingum fyrir jarðsögudeild
ina í Uppsölum, og árið eftir
var lagt upp í annan slíkan
leiðangur, en skipið lenti i is,
lá þar í 3 vikur áður en snúið
var heim.
— Sumarið 1952 gerði land
fræðideildin í Uppsölum út
leiðangur til Hornafjarðar og
fékk ég að fara með. Út úr
þessum leiðangri kom reynd-
ar efnið í prófritgerð mína
um jarðfræði Hornafjarðar og
afstöðu láðs og lagar og
reyndar efni í fleiri ritgerð-
ir.
— Ég var farinn að vinna
við Atvinnudeild Háskölans
hér, við að gera jarðfræðikort
með Tómasi Tryggvasyni jarð
fræðingi, þegar ég fékk skeyti
I Grænlandsleiðangrimim 1949.
I „náttúrufræðiferð" á Selvog sheiði fyrir nokkruni árum. J ón situr liér hjá börnum
sinum f jórum.
frá Uppsölum, haustið 1954
þess efnis að mér væri hleypt
inn í skólann. Þá var ég bú-
inn að ná mér í konu, Guð-
rúnu Guðmundsdóttur frá
Norðfirði, fósturdóttur Valdi
mars Snævarr. Við fórum
strax út, og nákvæmlega
þremur árum og þremur mán-
uðum eftir að ég innritaðist
lauk ég fil. lic. prófi í jarð-
fræði. Reyndar tók ég fil.
kand. prófið sama daginn. Fil.
lic. gráðu hefur nú verið
breytt i doktorsgráðu í Sví-
þjóð.
— Er ekki óvenjulegt að
bæði prófin séu tekin um
leið?
— Ég veit það ekki — jú,
það kann að vera. A.m.k.
þótti sænsku blöðunum þetta
frásagnarvert. En náminu
þarna er öðru vísi hagað en
hér og víða annars staðar.
Þegar maður er tilbúinn, seg-
ir maður við prófessorinn
sinn að nú vilji maður taka
prófið. Svo sezt prófessorinn
niður með nemandanum og
spyr hann út úr — og eftir
þau kynni, sem hann hefur
haft af nemandanum, fer
hann nærri um hve mikið
hann kann. Mér finnst þetta
ólíkt heilbrigðara heldur en
þegar prófdómarar edga að
dæma margra ára nám á segj-
um þremur korterum. Ég
þekki þetta nokkuð sjáifur,
því ég hef verið skipaður
prófdómari við háskólann hér
og mér finnst það mjög erfitt
og hefði viljað að sænska kerf
ið yrði tekið upp.
• SVÍÞJÓÐ —
HEIMALAND
— Fannst þér þú ekki vera
orðinn að einhverju leyti
sænskur, eftir svo langa
dvöl í Sviþjóð?
— Jú, og ég lít enn á Sví-
þjóð sem mitt heimaland til
jafns við Island. Það er eng-
um efa bundið, að það er
sænskum kringumstæðum að
þakka, að ég náði háskóla-
prófi. Seinustu árin við há-
skólann fékk ég rannsókna-
styrki frá Uppsalaháskóla, þá
hæstu sem þeir áttu, og slíka
styrki hef ég aldrei fengið
héðan að heiman.
— Ef þú hefðir vitað þegar
þú varst ungiuir, hve erfi'tt
fjátlhaigslega némiið ættd eiftir
að reynast, heldurðu að þú
hefðir samt lagt á brattann?
— Já, ætli það ekki. Það
sem bar allt þetta brölt mitt
uppi var sú staðreynd, að ég
hafði engu að tapa. Ég viidi
heldur verða eitthvað en eiga
eitthvað. Kreppuárin voru
ekki glæsileg hér heima og
hefði ég verið heima á stríðs
árunum hefði ég kannski
eignazt meiri peninga, en
hvað svo ?
• TIL JABÐFRÆÐI—
STARFA A ISLANDI
— Hvað tók nú við að
námi loknu?
— Sumarið 1957 vann ég
við gerð jarðfræðikorts í
Klairalvsdial í Vánmalandi í
Sviþjóð og var það í sam-
bandi við raforkuver. En síð
an munaði litlu að ég færi út
í olíujarðfræði. Mér stóð til
boða að fara á vegum sænsks
fyrirtækis til Bandaríkjanna
í sambandi við olíu og var
farinn að glugga í þá grein.
Þá bauðst mér að koma heim
til starfa á Raforkumálaskrif
stofunni, núverandi Orku-
Stofnun. Ég fékk bréf frá
Jakobi Gíslasyni orkumála-
stjóra, þvl þá vantaði mann
til að rannsaka framburð í
jökulám. Ég hafði góða að-
stöðu til þess, þar sem ég
hafði unnið við svipað, og
samkvæmt beiðni gaf ég þeim
leiðbeiningar um hvernig
ætti að undirbúa þetta. Þeg-
ar ég fór heim, vissi ég ekki
betur en þetta yrði minn
starfi, en þegar þangað kom
var ekkert til af því, sem til
þurfti, vantaði fé, tæki o.fl.
Úr varð að Gunnar Böðvars-
son vildi fá mig á jarðhita-
deildina, og þar hef ég verið
síðan.
— Ég varð þannig fyrsti
jarðfræðingurinn hjá Orku-
stofnun, en nú eru þar 7 fast-
ráðnir og nokkrir lausráðnir
og aldrei er nóg af fólki, því
sífellt fjölgar verkefnunum.
Mig langar til að taka það
fram, að ég held að það sé
einn maður, sem unnið hefur
meira en nokkur annar að
því að koma fótum undir ís-
lenzkar jarðvísindarannsókn-
ir en það er Jakob Gíslason
orkumálastjóri. Það er fyrst
og fremst skilningi hans að
þakka, hve þróunin i hagnýt
um rannsóknum hefur orðið
ör. Áður fyrr voru jarðfræð-
ingar álitnir skrýtnir náung-
ar og ágætir til að tala við
ferðamenn, en taldir hafa litla
hagnýta þýðingu. Nú hefur
þetta breytzt og þótt enn
vanti fólk og tæki þá eru
þessi mál á mjög glæsilegri
framfarabraut að því er ég
bezt fæ séð.
• VIÐ LEIT AÐ
HEIMSINS BEZTA
VATNI
Hér hefur vinna Jóns aðal
lega verið við rannsóknir og
kortagerð með tilliti til jarð-
hita og mikið af vinnu hans
liggur í Reykjanesinu. En
hann hefur ekki aðeins hugs-
að um heita vatnið heldur og
það kalda og farið í vatns-
bóaleit um landið þvert og
endilangt, allt austan frá Fá-
skrúðsfirði norður og vestur
með landi og síðan austur Suð
urland að Kirkjubæjar-
klaustri.
—■ Á seinni árum hefur mik
ið aukizt að hreppar, skól-
ar og einstaklingar fái aðstoð
jarðhitadeildar við að leita að
góðu, köldu vatni. Vatnsbólum
er víða ábótavant, en góð
vatnsból eru sérstaklega mik
ilvæg í sambandi við matvæla
framleiðslu, því hún getur
ekki blessazt nema vatnið,
sem notað er, sé gott. Og ís-
lenzka vatnið er með því
bezta, sem til er, og ég tel
ekki óhugsandi að vatnið
kunni að verða útflutnings-
vara — því það er vara, sem
ekki fæst á stórum svæðum
Evrópu og Bandaríkjanna.
Einn minnisstæðasti vatns-
leitarleiðangur Jóns var til
Raufarhafnar fyrir allmörg-
um árum.
-— Raufarhöfn stendur við
sjó, mjög lágt og lítið um
vatn. Ibúarnir höfðu tekið
vatn úr tjörn vestur í heiði,
sem engan veginn var nógu
gott. Eftir nokkrar athuganir
ráðlagði ég þeim að bora inni
í þorpinu, milli húsa, og leizt
nú sumum ekki vel á. En viti
menn, það tókst og nú hafa
þeir ágætis vatn. Mér er
þetta minnisstætt því þetta
var eitt af fyrstu verkefnun-
um mínum á þessu sviði, þar
sem bora varð upp á von og
óvon hérna.
• RANNSÓKNIR I
HEIMAHÖGUM
Milli þess að fást við heitt
og kalt vatn hefur Jón verið
að skjótast austur í Skafta-
fellssýslu á æskustöðvarnar
til athugana, og m.a. hefur
hann skrifað grein um Land
Framhald á bls. 24