Morgunblaðið - 03.10.1970, Side 19

MORG-UNT3L.AÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. OKTÓBiBR 1970
19
Kommandör Grönningsæter
Á FAO-ráðstefnunni var komm
andör Grönningsæter frá Nor-
egi, margreyndur sjógarpur i
Norðurhöfum, en á nú sæti i al
þjóðlegri togaranefnd, sem fjali
ar um alls kyns árekstra, sem
verða á miðunum við Noreg,
einkum milli enskra togara og
norskra báta.
Ekkert af þeim ágreiningsmál-
um, sem fyrir nefndina hafa
komið, hefur farið fyrir dóm-
stóla, og er þetta því líkast til
sómanefnd, sem svæfir öll mál,
að hætti góðra nefnda, eða
kannski, sem ólíklegra er, leysir
skynsamlega úr þeim.
Grönningsæter var hrifinn af
nefndinni sinni, og spurði hvort
við ættum ekki eina slíka. Ég
sagðist telja það vist, að hún
JJ tf lutningur
Færeyinga;
17%
aukn-
ing
ÚTFLUTNINGUR frænda okkar,
Færeyinga, jókst um 17% á síð
asta ári. Reyndist hann árið
1969 veria alls 180 millj. danskra
króna. Árið 1968 nam heildarút
flutninigur Færeyinga allis 154
millj. d. kr. en árið 1967 var
hann 184 millj. d. kir. Sýna þess
air tölur þann mikla samdrátt,
sem varð á útflutninginum 1968,
og staflar hanm af sömu orsökum
og samdráttur í útflutningi okk
ar.
Helzta vörutegundin, sem Fær
eyingar fluttu út á síðasta ári,
var blautver’kaður saltfiskur eð’a
fyirir 70 mi’llj. d. kr. Er það um
40% af heildarútflutningsverð-
mætinu. Þá komu fryst fiskflök
fyrir 44 millj. d. kr. og er það
hvorki meira né minna en 115%
aukning frá árinu 1968. Fersk
síld var þriðji stærsti útflutn-
ingsliðurinn.
Útflutnimgur á fullveirkuðum
saltfiski minnkaði hins vegar um
53% flrá árirnu áður, en þá var
hann 12 mi'llj. d. kr.
— Norrænir
Framhald af hls. 10
þ.e. atvinmusj úkdómar þeir, sem
starfi málara fylgja. Plutti hr.
Arne Brunsgárd, yfirlækinir í
Osló, mjög fróðlegt erindi um
þesisi mál, og svaraði siðan ýms-
um fyrinspumum, sem fram
komu. Auk þessa voru m.a. lesm
ar og ræddar starfsskýmslur frá
aðildarlöndunum fyrir sl. tvö ár.
Næsta þing verður svo haldið
hér á landi sumarið 1972. Sam-
kvæmt því sem áðuir var sagt,
tóku fslendimgar nú við stjórn
sambamdsins til næstu tveggja
ára. Forseti sambandsins var
kjörinn Sæmundur Sigurðsson,
1. varafonseti Emil Sigurjónsison
og 2. varaforseti Ólafur Jónsson.
Þingið í Osló sóttu milli 70—80
manns.
MYNDAMOT HF.
AÐALSTRÆTI 6 — REYKJAVlK
PRENTMYNDAGERÐ SlMI 17152
OFFSET-FILMUR OG PLÖTUR
AUGLÝSINGATEIKNISTOFA SIMI 25810
væri einhvers staðar til i safn-
inu, þótt ég vissi það ekki, og
þá rak ég mig á það, sem marg-
ur hefur haft orð á, að það vant
aði skrá yfir nefndir okkar með
þýðingu titlanna á enskatungu.
— „Því að fsland er bráðum hið
einasta land hér á jörð, þar sem
allir menn. . . “ eru i nefnd og
er það ekki svo lítil né ómerk
landkynning, ef satt er.
Grönningsæter er lika í þjón
ustu Dekkafyrirtækisins og mik
ill áróðursmaður fyrir dekka. Á
hans vegum var t.d. sýnd á ráð-
stefnunni ný dekkamiðunarstöð
mjög handhæg fyrir smærri báta.
Grönningsæter vill eins og fleiri,
að við hér komum okkur upp
dekkakerfi. Hann sagði rétti-
leg, að það kerfi væri nú ríkj-
andi við nágrannalönd okkar og
innan tíðar í norðurhöfum, þar
sem nú ætti að fara að koma
fyrir dekkasendi á Spitzberg-
en og jafnvel á Nýfundnalandi.
Eins og kunnugt er, eru
notuð þrjú langdræg radíóstaðar
ákvörðunarkerfi, Lóran, Dekka
og Consól. Lórankerfið byggist
á tima, línur lórankortanna eru
dregnar eftir tímamismun, sem
svarar milljónasta bluta úr sek-
úndu. Dekkakerfið byggist aftur
á móti á öldusamstillingu
þriggja radíosendinga en Consól
kerfið byggist á radíósending-
um sem breytt er I stutt og
löng hljóðmerki, eins konar
morse.
Nú hef ég enga tækniþekk-
ingu og heldur enga löngun til
að dæma um hvert af þessum
kerfum er bezt, hins vegar virð-
ast mér flestir sammála um það
hérlendis og í nágrannalöndun-
um, að dekkakerfið og dekka-
kortin séu nákvæmust. Hér við
ísland er notað ameríska lóran-
kerfið, sem nægir til að gera
nægjanlega nákvæmar staðar
ákvarðanir fýrir siglingu skips-
ins, þar til komið er upp undir
land og aðrar miðanir og ratsjá
taka við. Öðru máli gegnir um
staðarákvarðanir til fiskveiða.
Skipstjóri vill finna sömu bleyð
una aftur og hann var á túr-
inn á undan, eða hann vilí halda
sig á nákvæmlega sama stað i
þoku og dimmviðri við veiðarn-
ar.
Sé hann það langt undan að
ratsjáin dragi ekki, eða hann
truflast af ís eða öðrum aðstæð-
um, og aðrar venjulegar radíó-
miðanir eru orðnar ónákvæmar,
þá er vitaskuld gott að hafa
dekkamiðunarstöð og dekkakort
og það er engin lygi, að fiski-
menn, sem nota þetta kerfi, segj
ast ekki mega án þess vera, og
telja það nákvæmasta staðar-
ákvörðunarkerfið. En það er
einn hængur á þessu ágæta
kerfi. Það er nefnilega fokdýrt
— Álitið er, að það myndi
kosta okkur hér einar 500 millj-
ónir (eða sex núna eftir síðustu
inngjöfina) — að koma upp
stöðvunum í landi og tækjunum
um borð —.
Nú vitum við, að með
þeirri hjálp, sem okkur er að lór
ankerfinu, og með hinum öflugu
ratsjám , sem öll stærri fiski-
skip eru búinn og með þvi neti
venjulegra radiomiðunarstöðva,
sem hér eru umhverfis landið,
þá eru fiskimenn okkar ekki í
neinum vandræðum, eða ættu
ekki að vera það, að finna gefna
fiskislóð, jafnvel þijtt það sé ein
hver bleyða alllangt úti I hafi.
Hvaða nauðsyn ber okkur þá til
að vera að kasta 500 milljón-
um? Kerfið er það bezta, segja
menn, og við eigum jafnan að
nota það bezta, það borgar sig.
Þá vaknar aftur og enn einu
sinni spurningin, hvað er þetta
„bezta kerfi“, miklu betra en
það næst bezta, sem við þegar
höfum og gætum endurbætt? Er
mismunurinn 500 milljóna virði?
Það er mikið um þessar og því
líkar spurningar upp á síðkast-
ið og þær fara sífellt í vöxt.
Menn spyrja æ tíðar, þegar um
nýjungar er að ræða: — Borgar
hún sig? Á fjölmörgum sviðum
er risatæknin hætt að svara
kostnaði sínum og í atvinnuveg-
unum verða menn að hugsa fyrst
Japanir veiða um 1.000.000
tonn af makríl á ári og makríl
nætur þeirra eru allt að þúsund
metra langar og þar eftir djúp-
ar. (300 metrar eða svo, og vega
30 tonn og þar yfir). Sjá mynd-
ir af nótum.
Þessi bákn draga þeir inn yf-
ir skutinn, og er kraftblökkin
aftast á skutnum, en framar á
bómu er önnur blökk, sem netið
liggur I og er bómunni hag-
rætt eftir þvi sem leggja á netið
niður.
Japanir vilja hafa eðlisþungt
garn í netinu, en sem minnstan
þunga neðan í nótinni, og nota
því vanylen og þó meira teryl-
en eftir að það fór að lækka í
verði, en verð þess fer nú sí-
lækkandi.
Þeir eru að búa sig undir að
veiða makríl á allt niður í 200
faðma dýpi í nætur.
Kraftblakkir þeirra eru miklu
stærri en okkar, raufin er allt
að 90 cm breið.
Við veiðarnar nota þeir ljós
til að fá makrílinn til að torfa
sig.
Sjö skip veiða oftast saman í
flota og þar af er eitt nóta-
skip, en hitt ljósbátar og flutn-
ingabátar, og liggja þá ljósbát-
arnir úti ásamt nótaskipinu svo
mánuðum skiptir, en flutnings-
bátarnir flytja aflann að landi
og það er langsótt, allt til
Kóreu og í útkanta Gula hafs-
ins, kannski 4—500 sjómílur.
Ekki skera Japanir manna
haldið við nögl þrátt fyrir vél-
búnaðinn, á bátum eins og okk-
ar síldarbátum er 25—30 manna
áhöfn.
Velmegun hefur stöðugt farið
vaxandi í Japan, og hefur
það gerzt þar eins og annars stað
ar, að menn fást ekki á sjó, þeg-
ar nóg vinna er i landi. Japanir
reyna því að leita eftir sem
mestri sjálfvirkni, en samt eru
enn mjög fjölmennar skipshafn-
Kommandör Grönningsæter
og fremst um það, hvað raun-
verulega borgar sig, og hvort
þetta eða hitt er tímabært.
Grönningsæter fullyrti að at-
huganir í Noregi á norska fiski-
flotanum hefðu leitt í ljós, að
dekkakerfið borgaði sig og vel
það í auknum afla og auknu ör-
yggi og þegar nú nýlega var um
það að ræða að kosta til sendis á
Spitzbergen og væntanlega láta
þann kostnað borgast af fiski-
flotanum, þá sagði Grönningsæt
er að fiskimenn hefðu einróma
verið þessarar framkvæmdar
fýsandi.
Nú er norski fiskiflotinn bú-
inn öllum þeim staðarákvörðun-
artækjum, sem tiðkast á okkar
fiskiflota, og ef norskum fiski-
mönniim finnst það borga sig að
standa undir kostnaði af dekka-
kerfi, þá er ekki ólíklegt að það
sama gilti hér. Dekkafyrirtækin
bæði I Noregi og Englandi leigja
út stöðvarnar til bátanna, og
ættu íslenzkir bátar i Norðursjó
að nota sér það fyrirkomulag í
stað þess að kaupa miðunar-
stöðvarnar, að minnsta kosti ger
ir norski fiskiflotinn það, að
sögn Grönningsæters.
Grönningsæter taldi öruggt að
nágrannaþjóðirnar vildu borga
uppsetningu dekkasenda hér-
lendis, ef við aðeins leyfðum
uppsetningu þeirra, og sel ég
þessa fullyrðingu ekki dýrar en
ég keypti hana, en sú spurning
vaknaði náttúrlega strax í huga
mér: — Af hverju vilja þessar
þjóðir borga? Svarið getur varla
verið nema eitt: Dekkakerfið
ir á skipum þeirra miðað við þeir engar áhyggjur af stofnin- I myndi auðvelda fiskimönnum
það, sem gerist á Vesturlöndum. um. Það koma að visu sveiflur, þoirra veiðarnar hér við land.
Þó að Japanir veiði eina millj segja þeir i klakið, en annað ger
ón tonna á ári af makríl, hafa ist ekki enn sem komið er. Allt oikar tvimælis. .. .
S j ómannasíðan
í umsjá Ásgeirs Jakobssonar
Markrílveiði Japana
2- BOAT TUNA PURSE SEINE - JAPAN - x 267 m
/// í í » í
_
CAPELIN PUWSf SCINC - ICELANO- 275 * 89 m
4S% »0% 40% 47%
i
TWW PURS£ SEiNE - U S.A. - 780 * 85 m
r" m r
HERRING - ICELANO - 448 » 189 m
0 LH"
SAROINE PURSE SCINE - PHIUPPtNES - 460 » 72 a

MACKEREL - JAPAN - 1130 x 300 cn
SCALE : lcm >25 metrtf
ANCHOVETA - PCRU - 595 * 55 m

8
SALMON SCINE - CANAOA- 400» 30 m
:i-~i- i

Hilmar Kristjónsson teiknaði
nokkrar nætur sér til gamans
og gagns, þar sem glöggt niá
sjá stærðarlilutföll þeirra. Okk-
nr hefnr þótt íslenzka síldarnót
in stór og hún er það, en hún
er þó ekki beysin lijá japönsku
túnanótinni. Teikningin er í mæii
kvarðanum l crn : 25 metrum.
1 MYND
Japönsk túnalierpinót 2110 metr
ar á lengd en 267 metrar á dýpt.
Inn á hægri vænginn er teiknnð
Hallgríniskirk.ja til að skýra bet
nr liina gífurlegu stærð nótar-
innar.
2. MYND
íslenzk loðnunót 275 metrar á
lengd, 89 metrar á dýpt.
3. MYND
Handarísk túnanót 78x85 metrar
4. MYND
fslenzk síldarnót 448 metrar á
lengd 189 metrar á dýpt. Skipið
við enda nðtarinnar gæti eftir
liiutfölluniim verið Gísli Árni
eða með öðrum orðum einn af
okkar stærstu síldarbátum.
Hiiuini megin við íslcnzkn nótina
er svo Colcsseuin í Kóm en sú
bygging rúniaði á sínum tíma
80—90 þúsund manns í sæti. Þeg
ar menn hafa lokið við að melta
stærðarhlutföll skipsins, Colosse-
uni og íslcnzkn nótarinnar, ættu
þeir að fá nokkra hugmynd mn
stærð japönsku tiinanótarinnar
með því að bcra íslenzku nótina
saman við hana, því að eins og
áður segir eru allar næturnar
teiknaðar í sömu hlutföllum.
5. MYND
Sardinunót Filippseyinga 46x72
metrar.
6. MYND
Japönsk makrílnót 1130x300
metrar eins og sú sem sagt er
frá á öðrum stað á þessari siðiu
7. MYND
Ferúisk ansjósunót 595x55 m.
8. MYND
Kanadísk laxanót 400x30 metr