Morgunblaðið - 21.04.1971, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. APRÍL 1971
Kennaraskortur
H j úkr unar skólans
gagnfræðaskólastúlkur sér til | neytanna á því að bæta úr
aðstoðar. Hefst nú á Alþingi sá | kennaraskortinum með þvi a3
þáttur ráðherra, sem borgurum klina erfiðleikum skólans á
— og vandinn að f inna vandann
Hugleiðingar borgara við sam
anburð á yfirlýsingu Mennta-
málaráðuneytis og framkomnum
ummælum ráðherra á Alþingi og
í f jölmiðlum.
Þá er „vandinn" fundinn, skv.
yfirlýsingu Menntamálaráðu-
neytis í Morgunblaðinu og Alþ.
blaðinu 27.3.’71. Fór sem flesta
grunaði, að þar væri kennara-
skortur einn á ferð.
Eftir að ráðherrar hafa með
orðskrúði og i dularfullum vé-
fréttastil á Alþingi rætt um
„vandann að finna vandann" og
persónuleg stjórnunarleg vanda
mál, hverra lausn væri vand-
fundin, eru þeir loks komnir að
kjarna málsins. —Það er vandi
að finna svo augljósan vanda
sem kennaraskort, sérstaklega
þar sem þessi skóli virðist ekki
vera einn um hann.
Vissulega er það gott fyrir
okkur borgarana að heyra að
háttvirtir ráðherrar hafa loks-
ins komið auga á vandamál
skólans. Það er auðvitað fyrsta
skilyrðið. Annað er svo það að
leysa vandamálið. Það er raun-
ar auðvelt mál og hefir ailtaf
verið, þvi vandi sá og lausn
hans liggja í ráðuneytunum
sjálfum.
VANDINN ER SEM ,SÉ
LAUNASPURSMÁL OG
EKKERT ANNAÐ
Skortur á kennaramenntuðum
hjúkrunarkonum hefir um langt
árabil háð skólanum. Mennta-
málaráðuneytið hefir dauf-
heyrzt við beiðnum skólans um
að leysa það mál með því að láta
ógert að gera slíka kennara-
menntunarleið aðgengilega og
mögulega með betri launakjör-
um, að námi loknu og með styrkj
um og/eða lánum meðan á námi
stendur. — Hjúkrunarkonur
gera það nefnilega ekki að
gami sínu (þó að örfáar geri það
af idealisma) að leggja í dýrt
framhaldsnám, allt að 2ja ára
langt, og fá svo sem hjúkrunar-
kennarar næstum sömu laun og
áður sem hjúkrunarkonur. Er
því ekki hægt að byggja á
slíku til að fá þá kennara með
hjúkrunarkennaramenntun og
réttindum, er þarf til að full
nægja kröfum og skyldum skól-
ans I kennslustarfinu. Þetta
hafa ráðherrar alltaf vitað.
Samt hefir þetta bjargazt með
ómannúúlegu yfirvinnuálagi á
kennara og skólastjóra um ára-
bil. Það er einnig aðal ástæðan
fyrir því, að nokkrir kennarar
hafa gefizt upp á því að starfa
undir slíku álagi. -— Við athug-
un, sem gerð var af tveim vel-
unnurum skólans fyrir réttum
tveim árum á þessum og öðrum
launamálum skólans og lögð var
fyrir menntamála- og fjármála-
ráðuneytið, kom þetta í ljós:
Hjúkrunarkennarar höfðu þá
byrjunarlaun i 17. launaflokki,
tæp 14 þúsund kr. á mánuði.
Hjúkrunarkonur höfðu þá, beint
úr skóla, laun i 15. launaflokki,
tæpar 13 þúsund kr. á mánuði.
— Það var því til lítils að vinna
að leggja i dýrt íramhaldsnám.
Hjúkrunarkonur gátu án þessa
auðveldlega náð upp þessum
launamismun og vel það með
nokkru vaktaálagi, hvað kenn-
arar ekki geta. Kennari er ekki
laus, þegar farið er úr skólan-
um. Heimaverkefni er ólokið og
undirbúningi kennslu næsta
dags sömuleiðis. — Það var því
augljóst, að greinilegur munur
þyrfti að vera á launum hjúkr-
unarkennara og hjúkrunar-
kvenna, svo til einhvers væri að
vinna með allt að tveggja ára
framhaldsnámi. — Þarna liggur
hundurinn grafinn.
Ráðuneytið sinnti ekki þess-
ari athugun og ábendingu fyrir
tveim árum. Væri þó betur að
gert hefði verið. Nýir kennarar
væru þá trúlega að koma nú
og ráðuneyti, skóli og sjúkra-
hús hefðu líklega losnað við
leiðindi þau, sem nú hafa orðið,
öllum til ógagns. — Lítil hætta
var á að umrædd launahækkun
til hjúkrunarkennara hefði orð-
ið verulegur baggi á ríkissjóði,
þar eð það hefði alltaf orðið fá-
mennur hópur. En vitað var, að
stór sjúkrahús voru þá smám-
saman að taka til starfa og þess
vegna mikil þörf á fullum af-
köstum skólans. — Þetta mál
hefir ráðuneytið vanrækt að
leysa, svo einfalt sem það er, þó
að ljóst sé, að þarna muni vera
„lykillinn" að nauðsynlegri og
fullnægjandi menntun nægilega
margra hjúkrunarkvenna.
Með nýrri skipan i launa-
flokka nú mun þó nokkur bót
verða á þessu ráðin, en slikt
verkar ekki aftur fyrir sig og
kemur ekki að gagni í þessu
Vil kaupa traktors gröfu
Tilboð sem tilgreinir tegund og verð, sendist afgreiðslu
Morgunblaðsins, merkt: „7068".
Atvinna
Iðnfyrirtæki óskar að ráða konu til almennra skrifstofustarfa
sem fyrst.
Tilboð sendist Mbl. fyrir 25. apríl merkt: „Skrifstofustarf
— 7069".
Deildorhjúkrunarkona
óskast nú þegar að Elli- og hjúkrunarheimilinu Sólvangi,
Hafnarfirði.
Upplýsingar í sima 50281 og hjá yfirhjúkrunarkonunni, Helenu
Hallgrímsdóttur, sími 13444.
FORSTJÓRINN.
efni fyrr en eftir nokkur ár.
Fyrst þarf að finna hjúkrunar-
konur, sem vilja fara til kenn-
aranáms erlendis, síðan útvega
skólavist, en þeir skólar, sem
hér eiga við, eru mjög umsetn-
ir og loks tekur námið sjálft allt
að tveim árum. Vandi skólans er
því enn óleystur um nokkur ár
vegna vöntunar á skilningi
ráðuneytis á sérstöðu skól-
ans og nauðsyn á fullum afköst-
um hans, er leysa hefði mátt með
aðgengilegri kjörum kennara og
námsstyrkjum. Það er þó gott,
að loks kemur fram yfirlýsing
Menntamálaráðuneytis í dag-
blöðum, þar sem vandamál skói-
ans eru tekin til skynsamlegr-
ar og sanngjarnrar yfirvegunar
og ráðuneytinu sæmandi.
Þar segir svo í lið 5:
„Hjúkrunarkonur hér á landi
með kennararéttindi eru ekki
nema um einn tugur og helm-
ingur þeirra búsettur utan
Reykjavíkur. Kennaraskortur
er því aðalvandaniál skólans. Ef
nægilega margir sérmenntaðir
kennarar fengjust, væri unnt að
hafa 30 nemendum fleiri í skól-
anum og myndu þá um 10 fleiri
geta útskrifazt á ári.“ Þetta er
gott að gera sér ljóst, þótt of
seint sé til að bæta strax úr nú-
verandi ástandi. — Starfsliði og
kennslukröftum skólans hefir
ekki fjölgað í hlutfalli við mjög
aukna kennslu og fjölgun nem-
enda úr 80 í 230. Kennarar og
skólastjóri hafa lagt á sig tvö-
falt starf til að verða við óskum
ráöuneytis og þörfum sjúkra-
húsa um fleiri hjúkrunarkonur.
Slíkt er aðeins hægt um tak-
markaðan tíma. En sé ekki aukn
um nemendafjölda fylgt eftir
með auknum kennarafjölda með
kennaramenntun, gerist auðvit-
að annað af tvennu: kennarar
gefast upp eða fást alls ekki,
ellegar fækka þarf nemendum
svo starfið verði viðráðanlegt.
Þetta er einmitt það, sem hefir
gerzt, fækka varð nemendum til
þess að kennarar gætu haldizt
við í starfi.
1 skólanum munu nú vera um
210 nemendur. í sambærilegum
skólum á Norðurlöndum er talið
hæfilegt að 15—20 nemendur
séu á kennara, þ.e. hér ættu því
að vera við Hjúkrunarskólann
11—14 hjúkrunarkennarar, en
eru 6 (af þeim þó aðeins 2, sem
hafa kennaramenntun, utan
skólastjóra). Umfram þá tölu,
15—20 á kennara, eru allir Norð
urlandaskólar með fjölda tíma-
kennara. Hjúkrunarskólinn hér
þó með tiltölulega flesta, þ.e.
yfir 30, mest lækna og aðra
sérgreinakennara. Með slíkum
fjölda stundakennara er geysi-
legt starf að koma öllu saman á
stundaskrám. Allir vita hve
læknar eru uppteknir og erfitt
að ná til þeirra. En þannig hef-
ir þó verið reynt að bæta nokk-
uð úr kennaraskortinum, þó sízt
muni það kostnaðarminna í
launagreiðslum en nægileg-
ur fjöldi fastra kennara.
—O—
Hér hefir verið gerð nokkur
grein fyrir vandamálum skólans
og orsökum þess ástands, sem
nú er í þessum málum. Það hef-
ir komið hér fram, að sá veld-
ur er valdið hefir, þ.e. yfir-
stjórn skólans, Menntamála- og
Fjármálaráðuneytin, (það síðar-
nefnda ræður mestu um fjárveit
ingu til skólans). Auðvitað hafa
þau yfirvöld getað séð fyrir að
hverju stefndi, ef dregið væri
úr hömlu að leysa þessi mál.
Málefni skólans hafa árum sam-
an verið augljós og á dagskrá
og til umræðu i allan vetur á
Alþingi.
Annar flokkur stjórnarand-
stöðu tekur allt í einu málið
upp og er það vel. Nokkrir
blaðamenn blása málið upp og
rangfæra því miður, fá jafnvel
er nokkuð óskiljanlegur. — Heil
brigðismálaráðherra verður til
svars, (þótt skólinn tilheyri ekki
hans ráðuneyti, heldur Mennta-
málaráðuneytinu). Segir:
1. Nægir kennarar.
2. Fjárveiting ekki fullnotuð.
3. Nægt húsrými.
4. „Vandinn er því að finna
vandann."
Svona fullyrðingar eru nú
ekki skemmtilegar frá ráðherra
á Alþingi, þegar þær reynast
næstum allar rangar.
Skulu nú þessar fullyrðingar
athugaðar nánar.
1. NÆGIR HJÚKRUNAR-
KENNARAR,
en vilja bara ekki kenna við
skólann: — Samkvæmt áður
nefndri yfirlýsingu Menntamála
ráðuneytis eru þeir um einn tug
ur á landinu, 5 búsettir og við
störf utan Reykjavíkur og hef-
ir ekki tekizt að lokka þá að
skólanum til þeirra lágu launa-
kjara, sem lýst er hér að fram-
an. 6 eru í Reykjavik, þar af 2
fastakennarar skólans, 3. er
skólastjóri, 4. stundakennari við
skólann, 5. sinnir aðstoðarfor-
stöðukonustarfi við Borgar-
spítalann, trúlega léttari og bet
ur launuð staða, 6. starfar á
sjúkradeild. — Hvar eru þá
allir þessir fáanlegu kennarar?
Ráðherra getur tæpast bent á
þá. Fullyrðing þessi er því röng.
2. FJÁRVEITING EKKI
FULLNOTUÐ
Samkvæmt upplýsingum fram-
kvæmdastjóra ríkisspitalanna,
sem hefir á hendi reikningshald
skólans, stendur málið þannig.
Hjiikrunarskóli íslands. Yfirlits
tölur úr ársreikningum og bráða
birgða uppgjöri:
kennara og skólastjóra og þann
ig bjarga andlitinu. Þarna á
vandinn að vera fundinn og heit
ir „persónulegt vandamál, bund
ið ákveðnum persónum við skól-
ann.“ Slíkt er víst kallað gróu-
sögur og dylgjur og hefir aldrei
þótt gott, sízt á Alþingi um mál-
efni, er svo mjög varðar velferð
allra landsmanna.
Mælirinn er nú fullur hjá þol
endum slíkra orða. — Bréf kem-
ur til ráðherranna og formanna
þingflokka, frá kennurum skól-
ans, þar sem málin eru skil-
merkilega rakin og gefið í skyn,
að verði skólinn ekki hreinsað-
ur af framangreindum áburði,
verði um fjöldauppsagnir að
ræða af hendi kennslukrafta og
verði þá „vandi“ ráðhérranna
fyrst vel finnanlegur. Bréf
þetta eitt ætti að nægja til að
afsanna, að um sérstök vanda-
mál sé að ræða innan skólans,
fremur en annarra stofnana.
Er nú söðlað um hjá ráðherr-
um. Menntamálaráðuneytið birt-
ir yfirlýsingu þá, er getið var
um í upphafi og undirstrikar:
„Kennaraskortur er aðal vanda-
mál Hjúkrunarskólans." Er það
vel. — En áheyrendur alls þessa
spyrja: Hvers vegna allur þessi
skollaleikur? Hví ekki að leysa
þetta mál án alls þessa? Fyrst
það hefur verið vanrækt til
skaða fyrir alla þá, er njóta
eiga á erfiðleikatímum ævinnar,
þegar sjúkleika ber að, þá verð
ur að leysa það nú og má ekk-
ert til spara. Flestir vita, að
þetta er góður skóli, vel stjórn-
að og þaðan koma góðar hjúkr-
unarkonur, þótt þær séu of fá-
ar. — Áburður og dylgjur um
skólann og stjórnendur hans eru
því ráðherrum ósæmandi. Þær
Gjöld umfram Avísað úr Aætluð um- Skuld
tekjur ríkissjóði framgreiösla
1. jan. 1968 ........................................ 1.454.737.00
Á árinu ’68 8.206.260.— 6.657.600.— .... 3.003.397.00
— 1969 10.508.390.— 12.961.898,—............. 549.889.00
— 1970 .................... . . . x) 1.278.000,— 1.827.889.00
x) Hæktoun gjalda vegna launahækkana, sem komu til afgreiðslu I des.
ev ekki með í þessari tölu.
Eins og sjá má af þessu er
skuld eða fjárnotkun umfram
fjárveitingu orðin 3 milljónir í
lok árs 1968. Til að mæta þess-
ari umfram greiðslu er ávísað
úr ríkissjóði 1969 tæplega 2y2
milljón umfram áætlun. Eftir er
þó rúmlega % milljón af skuld-
inni.
1970 er umfram greiðsla áætl-
uð rúml. 1,2 milljónir. Rekstur
skólans fer því um 4 milljónir
fram úr áætlun á s.l. 3—4 árum,
að meðaltali 1 milljón á ári:
Fullyrðing ráðherra er þvi
röng.
Nú skal því þó ekki haldið
fram, að ráðherra gefi rangar
upplýsingar vitandi vits. Spyrja
mætti, hvort þær stafi frá ráðu-
neyti hans vegna ókunnugleika
á máli þessu. Einhver mistök
virðast i öllu falli hafa orðið
þarna.
3. HÚSRÝMI SKÓLANS
ONOTAf) A» 40%
Um % heimavistarherbergja
mun vera ónotaður og stafar af
því að vegna hinnar miklu að-
sóknar að skólanum, hefir skóla
nefnd horfið frá því að skylda
nemendur til að búa í heimavist,
en margir þeirra eiga heima í
Reykjavik. Það er því af val-
frelsi nemenda komið. Þetta er
ekki kennslurými og hefir ekk-
ert með kennaraskortinn að
gera. Hins vegar er kennslu-
rými fyrir hendi fyrir þá 20 nem
endur, er fækka varð um, úr
230 í 210. — En það ættu þá að
vera um 9% kennslurýmis.
Fullyrðing ráðherra er að þvi
leyti rétt.
4. „VANDINN AÐ FINNA
VANDANN"
Spaklega mælt, skemmtilegur
orðaleikur og kannski ekki óeðli
leg ályktun, ef fyrri fullyrðing-
ar hefðu staðizt. Þetta er þó
einn óskemmtilegasti þátturinn í
meðferð málsins. Nú virðist eiga
að hylma yfir vanrækslu ráðu-
hafa ekki verið bornar til baka,
né heldur upplýst hið rétta um
önnur atriði, s.s. um reksturs-
halla í stað ónotaðrar fjárveit-
ingar. Þess vegna m.a. þessi
skrif okkar velunnara skólans.
Þó ber að 'gleðjast yfir lokanið-
urstöðu yfirlýsingarinnar:
„Ráðuneytið tekur fram, að
skólastjóri og skólanefnd Hjúkr
unarskóla Islands njóta fyllsta
trausts ráðuneytisins og er al-
gjör samstaða milli skólanefnd-
ar og skólastjóra um afstöðu til
málefna skólans. Telur ráðu
neytið þessa aðila hafa lagt sig
fram um að leysa þann vanda,
sem að hefir steðjað. Ráðuneyt-
ið mun í samráði við skólanefnd
og skólastjóra vinna að því að
unnt verði á næsta hausti að
fjölga nemendum Hjúkrunarskól
ans sem mest.“
Þessari yfirlýsingu viljum við
borgarar og velunnarar skólans
gjarna mega treysta, þrátt fyr-
ir allt, sem á undan er gengið.
Hún er að vísu svolítið slöpp í
endann, þ.e., fróðlegt væri að fá
að vita hvernig „fjölga á nem-
endum Hjúkrunarskólans sem
mest." Ekki verður það gert með
núverandi kennaraaðstöðu. Er
t.d. fyrirhugað að gera kennara
starfið verulega eftirsóknarvert
með góðum launum, námsstyrkj
um og/eða námslánum, og bæta
þannig úr þeim galla, sem rætt
var um i upphafi og er undir-
rót og ástæða kennaraskortsins?
Áhugi borgaranna er vakinn
fyrir flelri raunhæfum aðgerð-
um og færri revíum á Alþingi,
svo þessi mikilvægi skóli okkar
geti starfað i friði og leyst að
fullu sitt vandasama hlutVerk.
Reykjavík, 9. apríl 1971,
Sigurjón Björnsson,
sálfræðingur,
Jóhann Hannesson,
prófessor,
(báðir stundakennarai
við skólann)
Sigurjón Sveinsson,
arkitekt.