Morgunblaðið - 21.04.1971, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, MJDVIKUDAGUR 21. APRÍL 1971
Blað úr Sæmundar-Eddu, úr Vöhispá.
Gunnar isnýr aftur. Þetta getur að lesa
í neðra hluta dálksins: „G(unnarr)
Iiverfr til allra manna er bann var bú-
inn, ok gengu menn út með honiim allir.
Uann stingr niðr atgeimum og stiklar
í söðulinn, ok ríða (þeir Kolskeggr) í
brott. Þeir ríða fram með Markarfljóti.
I>á drap hestr G(unnars) fæti, ok stökk
G(unnarr) ór söðlinum. Honum varð
litið til hlíðarinnar ok bæjarins at Hlíð-
arenda ok mælti: Fögr er hlíðin svá at
mér hefr hon aldri jafnfögr sýnz, bleikir
akrar ok slegin tún, ok raun ek ríða
heim aptr ok fara hvcrgi. Gerðu eigi
þann óvinafagnat, s(egir) Kolsk(eggr),
at þú rjúfir sætt þína þvi at þér mundi
engi maðr þat ætla, ok máttu þat hugsa
at svá mun allt fara sem N(jáll) hefir
sagt. Hvergi mun ek fara s(egir)
G(unnarr), ok svá vilda ek at þú gerðir.
Eigi skal þat, s(egir) Kolsk(eggr),
hvárki skal ek á þessu níðaz ok öðru því
er mér er til trúat ..." — Ámasafn,
AM 132 fol.: Möðruvallabók, mesta og
merkasta handrit fslendingasagna, 14.
öid. (Mynd og texti eins og hann birtist
í bókinni „Handritin og fomsögumar“).
Handritin
sem koma
1 LÖGUNUM, sem danska þjóðþingið
sanaþyikikti um afhendingu handritanna,
var sérstaklega tekið fram, að Flat-
eyjarbók og Sæmundar-Edda yrðu þar
á meðal, en Flateyjarbók hefðum við
ekki fengið samkvæmt aðalreglum lag-
arurtia og álitamál er um Eddu-handritið.
— Þeasar bækur þóttu á hinin bóginin
avo dýrmætar, að íslendingar lögðu
imegináherzlu á að þær kæmu heim.
★
Konungsbók Eddu-kvæðanna, eða Sæ-
mundar-Edda, er skráð um 1270 og þá
eftir annarri bók, sem hefur getað verið
rituð nokkrum áratugum fyrr og þá
senmilegast verið frumrit. Hún er aðal-
hanidrit Eddu-kvæðanir.ia, og mörg þeirra
eru hvergi varðveitt nema þar. Má þar
til dæmis nefna Hávamál, en fremst
I handritiinu er Völuspá.
Brynjólfur biskup eignaðist handritið
að Eddu og sendi það Friðriki konungi
III. Síðan hefur bókiin verið varðveitt
í Konungsbókhlöðunni í Kaupmanna-
höfn. Sú hefð komst á að kalla surnar
bækur þar Komungsbækur til aðgrein-
iingar frá handritum í öðrum söfnum,
en þegar aðeimis er talað um Konungs-
bók eða Godex-Regius án frekari skýr-
ingar vita allir að átt er við Sæmundar-
Eddu, sem er frábærust þeirra allra.
★
Flateyjarbók geymir fyrst og fremst
sögu Noregskonunga, en inn í hefur
verið aukið ýmsum öðrum sögum og
þáttum. Fremst í bókiinni er formáli,
sem .segir frá fynsta eiganda henmar og
skrifurum. Hún er rituð fyrir Jón Há-
konarson, bónda í Víðidalstungu, að
mestu árið 1387, en skrifarar voru
prestamir Jón Þórðarson og Magnús
Þórhallsson. Er hún listilega vel gerð,
víða með skreyttum og lituðum upp-
hafsstöðum. Fortsíða þeissa handrita-
blaðs Morgunblaðlsinis er úr hanni. Hún
<ír stærst allra íslenzkra handrita, sem
varðveitzt hafa, eða 450 blaðsíður. Brotið
er mjög stórt, og fengust aðeins tvö
blöð úr hverju kálfsiskinná.
Um bókina er lítið vitað þar til á 17.
öld að hún er í eigu Jóns Finnissoniar,
bónda í Flatey. Skrifar hainm á fremstu
síðu að hann hafi fengið hana frá föður-
föður sínum Jóni Bjötmissyni, sem líka
bjó í Flatey á Breiðafirði. Jón Firwnsson
gaf síðan Brynjólfi biskupi Sveinissyni
bókina, en Brynjólfur lét hana af hendi

;

' fí.i
SiiHiÍll
við Friðrik III að fyrirmælum harus um
afhendingu handrita.
★
En við fáum fleiri handrit en þessar
tvær verðmætu bækur. I Árnasaínii eru
um 2570 bindi. Liggur engan vegkun
fyrir hversu mörg þeirra koma hingað,
en ekki er fráleitt að áætla að þau verði
16 — 17 hunidruð. f Ámasafni er mikið
af erlendum handritum, til dæmis mjög
merkileg dönisk hamdrit og lögbækur
danisikar, og verða þær allar eftir. Þá
eru og konungasögur. En hinis vegar
fáum við allt, sem dkrifað er af íslend-
inguim og gerist hérlendis.
Meðal þeirra bóka, sem við fáum, eit
Lögbók frá Skarði, sem er allt önnur
bók en Skarðsbók sú, sem Seðlabanikirm
keypti á sínum tíma. Er það eitt feg-
ursta handrit, sem íslenzkur maður
hefur nolkikru siinim gert. Þá skal og
nefna Möðruvallabók, sem varðveitir
meðal annars Njálasögu og Egilssögu.
Yfirleitt eru frumhandritin glötuð, en
elzta handrit, sem vitað er um, er frá
miðri 12. öld. Br það brot af bók, sem
hafa verið prédikaniir. Kemur það hand-
rit væntanlega heim.
J
Þegar
handrita-
sáttmálinn
var fullgiltur
í Kristjáns-
borgarhöll
ÞAÐ var hátíðleg stund, sem lengi hafði
verið beðið eftir, þegar samningurinn
milli fslendinga og Dana um afhend-
ingu handritanna var staðfestur í há-
tíðasölum Kristjánsborgarhallar kl.
11,45 1. apríl si.
Fyrstur mætti á staðnum Helge Lar-
sen, menntamálaráðherra Dana og Ejl-
er Mogensen ráðuneytisstjóri hans,
ásamt fleiri embættismönnum ráðu-
neytisins. Síðan bættust fljótlega í hóp-
inn fulltrúar blaða, útvarps og sjón-
varps. Næstir komu nokkrir fulltrúar
danska utanríkisráðuneytisins og síðan
fslendingarnir Gylfi Þ. Gíslason,
menntamálaráðherra, Sigurður Bjarna-
son, sendiherra, Birgir Thorlacius, ráðu-
neytisstjóri og Gunnar Björnsson, ræðis
niaður. Þá kom Paul Hartling utanrikis-
ráðherra og litlu síðar Hilmar Bauns-
gaard, forsætisráðherra.
Þegar allir, sem ætlazt var til að við-
staddir væru fullgildingarathöfnina
voru komnir og höfðu heilsazt hóíst hin
formlega athöfn. Menntamáiaráðherr-
arnir settust við lítil borð með fullgild-
ingarskjölin fyrir framan sig. Helge
Larsen reis úr sæti sínu og afhenti
Gylfa Þ. Gíslasyni samninginn á dönsku,
undirritaðan af Friðrik Danakonugi.
Gylfi Þ. Gíslason afhenti Helge Larsen
síðan samninginn á íslenzku, undirrit-
aðan af Kristjáni Eldjárn foraeta fs-
lands. Athygii vakti að samningseintak
Dana var fagurlega innbundið í rautt
skinn, en íslenzka eintakið var óinn-
bundið.
Þá flutti menntamálaráðherra Dana
ræðu sína og síðan menntamálaráð-
herra íslands eins og áður er frá skýrt.
Síðan voru bornar fram léttar veitingar.
Lauk athöfninni á tæpum klukkutíma.
Var andrúmsloftið í hinum gömlu og
fögru sölum Kristjánsborgarhallar af-
ar vinsamlegt.
—• Um kvöldið hélt Helge Larsen
menntamálaráðherra kvöldverðarveizlu
fyrir nokkra danska og íslenzka gesti.
Helge Larsen, menntamálaráðherra flytnr ræðu sína. Við hlið hans situr Gylfi
Þ. Gíslason. Aðrir á myndinni talið fri vinstri: Sigurður Bjarnason, sendi-
herra, Birgir Thorlacíus ráðuneytisstjóri, Ejler Mogensen ráðuneytisstjóri,
Hilmar Baunsgaard, forsætisráðherra og Paul Hartling, utanríkisráðherra.