Morgunblaðið - 30.12.1981, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. DESEMBER 1981
Frumsýning á spýtnstráknum Gosa í dag
„ÁHORFENDUR, ég ætla að biðja
ykkur að hlæja hátt ef ykkur (Innst
eitthvað sniðugt, það er svo miklu
betra fyrir leikarana, syngja með
og svara þegar beðið er um það. Ef
þig eruð feimin við leikarana verða
þeir bara feimnir við ykkur."
Það er Brynja Benediktsdóttir
höfundur leikstjóri leikverks-
ins um Gosa sem mælir þessi orð
á einni lokaæfinttunni. I salnum
eru fremur fáir áhorfendur eins
og tíðkast á æfingum, nokkrir
blaðamenn, og vinir og vanda-
menn leikhúsmanna. Smátt og
smátt fjara Ijósin út, leiksýning-
in hefst og við fáum að sjá inn í
stofuna til hans Láka leikfanga-
smiðs, sem einmitt hefur nýlokið
við að smíða nýjasta leikfangið
sitt, spýtustrákinn sem síðar fær
nafnið Gosi.
Það er áreiðanlega óhætt að
segja að flestir kannist við sög-
una af þeim furðustrák. Sagan
um Gosa er orðin nokkuð gömul,
birtist fyrst á prenti í formi
framhaldssögu í ítölsku blaði
fyrir um 100 árum. Italir minn-
ast afmælisins með ýmsum há-
tíðarsýningum, en þar sem menn
eru ekki ásáttir um hvort Gosi
hafi fæðst 1881 eða ’82, halda
þeir bara tveggja ára hátíðar-
höld til að gera öllum til hæfis!
Höfundur sögunnar um Gosa
hét Carlo Lorezini, en notaði
höfundarnafnið C. Collodi. Hann
var blaðamaður lengst af, skrif-
aði nokkur ritverk áður en hann
fór að setja saman bækur fyrir
börn. Þær skrifaði hann í ævin-
týrastíl og þær urðu nokkuð
vinsælar, en það var þó ekki fyrr
en hann hafði skrifað um spýtu-
strákinn Gosa að hann tryggði
Gosi sleppir sér í löngun sinni til að þóknast áhorfendum og slá í gegn í
Gervikallaleikhúsinu. Sannkalladur Glaumgosi.
sér sess meðal helstu rithöfunda
heims.
Leikverkið um Gosa samdi
Brynja Benediktsdóttir eins og
fyrr segir, og við náðum tali af
henni stutta stund í hléinu.
Við spurðum Brynju hvort
leikverkið um Gosa hefði verið
lengi í undirbúningi. Hún sagð-
ist hafa byrjað á verkinu í sept-
ember og varla getað um annað
hugsað á meðan. Æfingar hafa
verið í sex vikur, þær voru að
vísu lagðar niður um tíma vegna
„Gosi, þú ert lifandi, kraftaverk hefur gerst.“ Feðgarnir Láki og Gosi
sem leiknir eru af nöfnunum Árna Tryggvasyni og Árna Blandon.
Brynja Benediktsdóttir leikstjóri
og höfundur leikverksins í augna-
blikshvíld í hléinu.
„Þú ert
sannkallaöur
Glaumgosi“
æfinga á Húsi skáldsins, en nú
væri lokarispan hafin og unnið
af fullum krafti.
„Þetta hefur verið gífurleg
vinna fyrir stóran hóp fólks, en
eins og kemur reyndar fram í
leikskránni hef ég samið leikrit-
ið, en í verkinu eru níu söngvar
og semur Þórarinn Eldjárn
söngtextana, Sigurður Rúnar
Jónsson alla tónlistina og Ingi-
björg Björnsdóttir dansa.
Leikmynd og búningar eru eftir
Birgi Engilberts, og leggja
reyndar fleiri hönd á plóginn
þar, dýrahöfuðin eru gerð af
Jóni Benediktssyni myndhöggv-
ara. Mjög margir hafa unnið hér
einstaklega vel.“
Brynja sagðist hafa samið
leikverkið með ákveðna leikara í
huga, og reyndar einnig gert ráð
fyrir þeim möguleikum sem
Þjóðleikhúsið hefur yfir að ráða
þar sem hún þekkir þar vel til.
„Eg studdist við söguna eftir
Collodi, en reyni að færa hana
nær íslenskum börnum í dag. Ég
hef einnig fækkað persónum, í
þessari sýningu er Flökku-Jói
samnefnari þeirra afla sem eru
Gosa til leiðsagnar í sögunni. Að
öðru leyti er reynt að leggja
áherslu á boðskap sögunnar,
Gosi mætir ýmsum freistingum
sem fyrr og lærir af reynslunni."
Og það er mikið rétt, Gosi
spýtustrákur fellur fyrir freist-
ingum Möngu músarfælu og
Dóra Dýrbíts á leiðinni í skól-
ann, verður stórstjarna, eða eins
og segir í textanum, „sannkall-
aður Glaumgosi" og um leið
fangi Loga leikhússtjóra. Hann
reykir á sig gat og étur á sig gat
í Undralífsvagninum og þar fær
hann asnaeyrun, hann skrökvar
og nef hans lengist, en eins og
allra góðra ævintýra er siður fer
allt vel að lokum. Gosi spýtu-
strákur lærir af reynslunni og
verður manneskja af holdi og
blóði og hann og Láki leikfanga-
smiður eiga eflaust eftir að lifa
góðu lífi mörg hundruð ár í við-
bót.
Einkum fyrir smáfólkið
Kvíkmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
Háskólabíó:
JÓN ODDUR OG JÓN BJARNI
íslensk, gerð af Norðan 8, 1981.
Ixúkstjórn og handrit: Þráinn Bert-
elsson, byggð á bókum eftir Guð-
rúnu Helgadóttur. Kvikmynda-
taka: Baldur Hrafnkell Jónsson.
Klipping: Kristín Bálsdóttir. Tón-
list: Egill Olafsson. Aðalhlutverk:
l’áll Jósefs og Wilhelni Jósefs
Sævarssynir, Þórhildur Ýr Arnar
dóttir, I.aufev Sigurðardóttir,
Steinunn Jóhannesdóttir, Egill
Olafsson, Sólrún Yngvadóttir,
flerdís Þorvaldsdóttir og Gísli
llalldórsson.
„Mundu nú eftir að segja að
myndin sé ofsa fín,“ sagði ung
dóttir mín að skilnaði eftir að
við höfðum séð saman hina nýju,
íslensku mynd um Jónana tvo.
í bókasafni smáfólksins á
heimilinu eru bækurnar um
grallarana, tvíburabræðurna,
með lúðari eintökum. Svo tel ég
víst að sé á fleiri bæjum. Það
sem valdið hefur gífurlegum
vinsældum þeirra er skýr og ein-
læg frásagnargleði, skilningur á
barnssálinni og veröld barnsins
og skörp og bráðfyndin persónu-
skopun.
í stuttu máli hafa sumir þessir
grundvallarþátta glutrast niður
í kvikmyndagerðinni og skrifast
það einkum á reikning kvik-
myndahandrits og leikstjórnar.
Því miður er alllangt á milli
bestu kaflanna og þá er furðu-
legt að slíta þá sífellt í sundur
með því að „feida útí svart".
Undirstrikar það jafnframt
óhóflega mörg atriðaskifti
myndarinnar.
En JÓN ODDUR OG JÓN
BJARNI á einnig sínar góðu
stundir, þær bestu þegar fyndni
Guðrúnar sleppur heil í gegn,
eins eru nokkur atriði myndar-
innar skemmtilega uppbyggð. Og
ekki var að því að spyrja, að þeg-
ar best lét var mikið hlegið í Há-
skólabíói.
Menn höfðu beðið spenntir
eftir að sjá frammistöðu hinna
ungu leikara, þó einkum bræðr-
anna Páls og Wilhelms í titil-
hlutverkunum. Oftast nær
standa þeir, og annað smáfólk,
sig með prýði, þetta eru kátir og
hressir strákar og vitaskuld býr
mikil vinna og þolinmæði á
bakvið stjórnina á öllum þessum
barnafans.
Heldur minna fer fyrir leik-
sigrum hjá fullorðna fólkinu ef
undan eru skilin Sólrún Yngva-
dóttir sem Soffía og Gísla þáttur
Halldórssonar. Þessi ágæti leik-
ari fer á kostum og lyftir þeim
atriðum sem hann kemur fram í,
langt yfir meðallagið. Hér ber
fyrst og fremst að þakka leikar-
anum sjálfum og bitastæðasta
hlutverki handritsins. Kormák-
ur afi er skemmtilegt tilbrigði á
ferli hins merka leikara.
Tónlist Egils er létt og gríp-
andi melódísk og fellur vel að
kátlegum heimi grallaranna.
Draugur í kvikmyndagerð okkar,
hljóðið, er hér afturgenginn.
Okkur feðginunum gekk hálfilla
stundum að greina barnsradd-
irnar, en þess ber að geta að við
sátum á afleitum stað í kvik-
myndahúsinu.
Líkt og ég vék að í upphafi, er
JÓN ODDUR OG JÓN BJARNI
ágætasta skemmtun fyrir börn
og unglinga, sem vafalaust eiga
eftir að eiga góðar stundir yfir
myndinni. En það takmark að-
standenda hennar að gera þá
bráðhressu fjölskyldumynd sem
við oft sjáum glefsur úr, hefur
ekki náðst sem skyldi. Aðallega
sökum misjafns handrits og leik-
stjórnar.
Þórshöfn:
Fagranes-
ið selt til
Vopna-
fjarðar
„I>AÐ EK búið að selja
stærsta bátinn okkar I>órs-
hafnarbúa, Fagranes, til
Vopnafjarðar og er nú eng-
inn bátur hér á staönum
stærri en 10 tonn. l>ar til
fyrir skömmu voru hér þrír
stórir bátar, Langanes, Borg-
þór og Fagranes, en nú hafa
þeir allir verið seldir,“ sagði
I>orkell Cuðfinnsson, frétta-
ritari Morgunblaðsins á
1‘órshöfn í samtali við Morg-
unblaðið.
Þorkell sagði að þeir bát-
ar sem eftir væru á Þórs-
höfn væru 2—10 tonn að
stærð. Þeir hefðu fiskað vel
fyrir jólin þegar gefið
hefði, þetta 4—8 lestir í
róðri. Þessum góða afla
hefur fylgt mikil vinna á
Þórshöfn.
Þá sagði Þorkell, að hinn
nýi togari Þórshafnarbúa
væri væntanlegur til lands-
ins í mars og gert væri ráð
fyrir að hann landaði öll-
um sínum afla á Þórshöfn,
en hinsvegar yrði höfð
samvinna við Raufarhafn-
arbúa um nýtingu aflans.
Stjörnur myndarinnar Jón Oddur og Jón Bjarni — Wilhelm og Páll í titilhlutverkunum og Gísli Halldórsson
sem hinn óborganlegi Kormákur afi.
. !