Morgunblaðið - 03.09.1982, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. SEPTEMBER 1982
27
„Sjálfstraust þjóðar kemur
fram í buggingarlist hennar“
Spjallað við Garry
og Önnu Griffiths
í Unuhúsi
„Það er ýmsum vand-
kvæðum bundið að hanna
byggingar í Arabaheimin-
um. Arabar vilja halda sér
við islamskar hefðir í húsa-
gerðarlist, jafnt utanhúss
sem innan, með öllum vest-
rænum þægindum þó. En
þar sem islömsk húsagerð-
arhefð er fremur fábreytt
og nær svo til eingöngu til
íbúðarhúsa og mustera,
skortir fyrirmyndir að nú-
tímafyrirbærum eins og
kvikmyndahúsum og há-
skólabyggingum. Þar kem-
ur til okkar kasta að sam-
ræma vestræna tækni og
islamskar hefðir og það er
ákaflega spennandi verk-
efni.“
Sá sem talar er Gary Griff-
iths, breskur innanhússarkitekt.
En hann veitir forstöðu
innanhússteiknideild hins
þekkta arkitektafyrirtækis
York, Rosenberg and Mandall,
eða YRM í Englandi. Griffiths
var á ferð hér á landi á dögun-
um, ásamt önnu konu sinni, en
hún er textilhönnuður. Átti blm.
Mbl. þá stutt spjall við þau hjón-
in í Unuhúsi, heimili arkitekt-
anna Ernu Ragnarsdóttur og
Gests Ólafssonar, en þau fjögur
stunduðu saman nám í Englandi,
við „Lester College of Art“ á sín-
um tíma.
Fyrirtækið YRM er einkum
þekkt vegna tengsla stofnenda
þess við upphaf módernismans i
evrópskum arkitektúr en einn
þeirra, York, starfaði með arki-
tektunum Marcel Breuer og
Grupius og tengdust þeir allir
Bauhaus-skólanum, þangað sem
rekja má upphaf módernismans
eins og kunnugt er.
Nú starfar fyrirtækið einkum
í London og Hong Kong, auk
þess sem það hefur með höndum
umfangsmiklar framkvæmdir í
Gary Griffiths, innanhússarkitekt, og Anna Griffiths, textilbönnuður.
Arabalöndunum, eins og kom
fram í upphafi.
„Nú erum við að byggja há-
skólann í Oman og einnig lækna-
deild við háskólann í Bashra í
írak, þó að þar sé nú ekki frið-
vænlegt þessa dagana," segir
Gary Griffiths. Útibúið í Hong
Kong höfum við starfrækt sl.
fjögur ár, þar vinna nú um eitt
hundrað manns á okkar vegum,
um helmingi færri en í London,
og stærsta verkefnið á döfinni er
að hanna aðalneðanjarðar-
járnbrautarstöð borgarinnar. í
Bretlandi hefur fyrirtækið hins
vegar starfað í sinni núverandi
mynd frá árinu 1946 og starf-
rækt sérstaka innanhússarki-
tektadeild sl. 21 ár. Góð bygging
á að hafa allt frá sama aðila, það
skilar langsamlega bestri út-
komu.“
Eitt helsta verksvið Griffiths
er að hanna skrifstofuhúsnæði,
og aðspurður hvað sé mikilvæg-
ast þegar þær vistarverur eru
annars vegar segir hann: „Það
skiptir miklu máli að fólk hafi
nægilegt svigrúm til þess að at-
hafna sig og rétt húsgögn eru
einnig afar mikilvæg. En stund-
um er allt „rétt“ á vinnustað, en
þó kvartar starfsfólkið undan
því að það eigi í erfiðleikum með
einbeitingu. Þá verður að huga
að því að ekki sé of margt í um-
hverfinu sem verkar truflandi,
án þess að gera það á kostnað
svigrúms til mannlegra sam-
skipta.
f Bretlandi starfar nú um
helmingur alls vinnandi fólks á
skrifstofum og því ætti það fjár-
magn og sú umhugsun, sem fer í
að búa þessa vinnustaði sem best
úr garði að skila af sér hagnaði í
formi aukinna afkasta. Þetta
hafa líka æ fleiri viðskiptavinir
okkar lært í gegnum árin. Þeim
fyrirtækjum, sem búa vel að
starfsfólki sínu á vinnustað,
helst t.d. mun betur á fólki.
Önnur verkefni, sem við höf-
um fengist við á undanförnum
árum, eru flugstöðvarbyggingar,
en við sáum um byggingu
Gatwick-flugstöðvarinnar og
flugstöðvanna í Newcastle og
Luton. Ákaflega spennandi og
margþætt verkefni." Þess má
geta að hjá fyrirtæki Griffiths
hafa verið teiknaðar margir af
stærstu spítölum Bretlands, m.a.
John Radcliffe-spítalinn í Ox-
ford, þar sem forseti íslands,
Vigdís Finnbogadóttir, hafði
viðdvöl í Bretlandsheimsókn
sinni í vetur sem leið.
Hvernig líst Griffiths á nú-
tíma íslenska byggingarlist.
„Hér er töluvert um áhuga-
verð ný hús og ég veit að það eru
til góðir arkitektar hér. Það er
eins og þeir séu smám saman að
öðlast aukið öryggi og það veldur
því að gæðin vaxa jafnt og þétt.
Aukið sjálfstraust þjóðar kemur
fram í byggingarlist hennar. Ég
sá meira að segja nokkrar nýjar
verksmiðjur sem mér fannst
haganlega úr garði gerðar. Við
vorum mjög hrifin af Árbæjar-
safninu en fannst Þjóðminja-
safnið ekki laust við að vera
ofhlaðið, en það kemur kannski
til af nauðsyn."
Nú tekur Anna Griffiths þátt í
samræðunum og fer að tala um
íslensku ullina, sem' er henni
hugleikin af skiljanlegum ástæð-
um. En Anna stjórnaði um ára-
bil einni stærstu keðju í Eng-
landi, Craftsmith. „Þið sitjið
uppi með fjársjóð þar sem ullin
er,“ segir hún. „Og einmitt núna,
þegar allir vilja hrein og
náttúruleg efni. Én mér sýnist
vanta hugmyndaauðgi í hönnun-
ina á þeim ullarvörum sem unn-
ar eru úr íslensku ullinni. Hrein
ull verður að vísu alltaf góð sölu-
vara og vissir hlutir, s.s. lopa-
peysurnar, standa alltaf fyrir
sínu en fólk vill hafa valkosti.
Með því að hafa úrvalið af ull-
arvörum ekki fjölbreyttara en
raun ber vitni missa Islendingar
af mörkuðum, sem þeir gætu
annars hæglega orðið einráðir á
ef rétt væri að málum staðið. Ég
held að það myndi gefa góða
raun að halda áfram framleiðslu
á því sem fyrir er, en gera jafn-
framt „líflegri" hluti — hráefnið
gæti jú ekki verið betra."
Talinu víkur aftur að Reykja-
víkurborg og húsum hennar,
gömlum og nýjum. Það liggur
beint við að minnast á þau skoð-
anaskipti sem nú eiga sér stað
um gamla bæinn og Griffiths er
þeirrar skoðunar að mestu máli
skipti hvað komi í staðinn ef far-
ið er til þess að rífa gömul hús.
„Heildarmyndin skiptir mestu
máli og það þarf að fela bestu
arkitektum landsins það vanda-
sama verkefni að fylla upp í
skörðin, sem myndast ef gömul
hús hverfa. Bernhöftstorfan er
gott dæmi um húsalengju þar
sem heildarsvipurinn er órofinn
og mér finnst hún eiga fullan til-
verurétt.
Það sama verður ekki sagt um
byggingarnar hinum megin
Lækjargötunnar eða þann hluta
Austurstrætis, sem liggur að
henni, þar er margt sem mætti
að skaðlausu missa sig. Væri
ekki hagkvæmt fyrir íslendinga
að byggja meira neðanjarðar eða
undir hvolfþökum? Slíkir „inn-
anhússheimar" geta hýst allt
milli himins og jarðar og hafa
gefið mjög góða raun í ýmsum
löndum."
En hvaða skoðun hefur Griff-
iths á Barbican-samsteypunni,
menningarmiðstöðinni bresku,
sem opnuð var í vor með mikilli
viðhöfn og búin er að vera í
byggingu áratugum saman. „Ég
er ekki hrifinn af Barbican," seg-
ir hann, „byggingarnar eru svo
þunglamalegar og ég er ekki viss
um að rétt sé að setja jafn margt
undir sama þak og þar er gert.
Nýja þjóðleikhúsið á bökkum
Thames er ný bygging úr grófri
steinsteypu, líkt og Barbican, en
þar hefur árangurinn að mínum
dómi orðið betri.
Þó efnismeðferðin sé svipuð þá
er heildarmyndin samfelldari en
í Barbican, sem verkar ruglandi
á fólk. Dæmi um nútímabygg-
ingu af þessu tagi, eins og þær
gerast bestar, er að mínu mati
Sainsbury — menningarmið-
stöðin, sem reist var í tengslum
við háskólann í Austur-Anglíu.“
Að lokum var Griffiths spurð-
ur að því hver sé, að hans dómi,
aðal góðs innanhússarkitekts.
„Að fara þannig með fjármuni
viðskiptavinarins að hann öðlist
eitthvað, sem er betra en nokkuð
það, sem hann kann að hafa látið
sig dreyma um,“ sagði Gary
Griffiths. hhs
Áttræð:
Brynhildur Jósefs-
dóttir kennari
Mig langar til að vekja athygli á
því með nokkrum orðum að ágæt
samstarfskona mín um langt ára-
bil, frú Brynhildur Jósefsdóttir
kennari, er áttræð í dag.
Satt best að segja er það með
miklum ólíkindum að hún skuli
hafa náð svo háum aldri því að
hún er enn með ferskleik æskunn-
ar í anda og útliti. En glöggar
heimildir herma að þeirri stað-
reynd verði ekki á móti mælt.
Brynhildur er fædd að Látrum í
Aðalvík, dóttir Jósefs bónda á
Atlastöðum í Fljóti, Norður-ísa-
fjarðarsýslu, Hermannssonar
bónda þar Guðmundssonar, og
Pálínu Ástríðar Hannesdóttur
bónda á Látrum, Sigurðarsonar.
Að loknu barnaskólanámi
stundaði Brynhildur nám í Ungl-
ingaskóla ísafjarðar en fór síðan í
Kennaraskólann og lauk þar prófi
vorið 1925.
Næstu fimm árin kenndi frú
Brynhildur við barnaskólann á
Látrum í Aðalvík og síðar kenndi
hún nokkur ár í Þingeyrarskóla-
hverfi, Dýrafirði og í Reykja- og
Tjörneshreppi, Suður-Þingeyjar-
sýslu. En haustið 1945 varð hún
kennari við Barnaskóla Húsavíkur
og starfaði þar samfellt í ellefu ár
af þeim tuttugu sem ég var þar
skólastjóri.
Síðustu 12 árin sem hún kenndi,
1957—1969, var hún kennari við
Breiðagerðisskólann í Reykjavík.
Þegar frú Brynhildur var ráðin
að Barnaskóla Húsavíkur þekkt-
umst við ekki neitt. Ég vissi aðeins
að hún hafði kennt eitthvað áður
og að hún var húsfreyja á fjöl-
mennu heimili, móðir sjö barna,
þar af sex heima og öll í æsku. Það
var engan veginn laust við að ég
hefði áhyggjur af þessari ráðn-
ingu. Mundi þessi annrika hús-
móðir, kennslukonan nýja, hafa
nokkurn tíma til að sinna skólan-
um eins og skylt var að gera?
Eitthvað á þessa leið mun ég fyrst
hafa hugsað eftir ráðningu henn-
ar.
En ég þurfti ekki lengi að vera í
miklum vafa. Frú Brynhildur
hafði aðeins starfað við skólann
stuttan tíma þegar mér varð ljóst
að hún var óvenju fjölhæfur kenn-
ari og hafði til að bera flesta þá
kosti sem kennara mega best
prýða. Það var í rauninni alveg
sama hvað frú Brynhildur var
beðin fyrir, hún leysti öll skóla-
störf sín vel af hendi og sum
óvenju vel og með ágætum. Með
öruggri og elskulegri framkomu
náði hún huga nemenda sinna og
átti það að sjálfsögðu mikilsverð-
an þátt í ágætum árangri hennar í
skólanum.
Alla þessa kosti kunni ég vel að
meta, en þó er einn ótalinn sem
lengst mun lifa í huga mínum frá
samveruárum okkar: Það er
trúmennskan og skylduræknin
sem einkenndi allt skólastarf
hennar.
Ég hef áður drepið á það, að frú
Brynhildur hafði ærnu starfi að
gegna sem húsmóðir og mundi
mörgum hafa reynst nóg að sinna
því einu saman. En aldrei stóð
þannig á fyrir henni að hún væri
ekki ávallt til taks og boðin og bú-
in til starfa ef skólinn þurfti á að
halda. Þjónustan við hann skyldi
sitja fyrir öllu. Þær voru því oft
ekki fáar aukastundirnar hennar í
viku hverri, sem aldrei var krafist
launa fyrir, aukastundirnar við að
hjálpa seinfærum börnum, við
handavinnu telpnanna eða við fé-
lagsstörfin í stúkunni okkar sem
oft voru mikil. Allt var þetta unn-
ið af þeirri fórnfýsi og hjartahlýju
sem einkennir starf hugsjóna-
mannsins. Og það eru einmitt
þessir eiginleikar sem mikilsverð-
astir eru í samlifi manna og mást
aldrei úr safni minninganna þótt
annað hverfi í skuggann.
Á þessum merkisdegi í lífi frú
Brynhildar sendi ég og fjölskylda
mín henni hjartanlegar hamingju-
óskir og þakkir fyrir langt og
ógleymanlegt samstarf á liðnum
árum. Jafnframt sendi ég henni og
ágætum börnum hennar innilegar
þakkir fyrir margar og ánægju-
legar samverustundir á heimili
þeirra bæði nyrðra og hér syðra og
bið þeim öllum blessunar. Ég veit
með vissu að undir þessar kveðjur
og þakkir taka nemendur hennar
um land allt.
Sigurður Gunnarsson
Frú Brynhildur tekur á móti
gestum í kvöld frá kl. 20.30 í
Templarahöllinni, Eiríksgötu 5.
Enskir
samtalstímar
Enskir úrvalskennarar.
Málaskólinn Mímir
15 s. 10004 og 11109 kl. 1—5 e.h.