Morgunblaðið - 16.12.1986, Blaðsíða 85

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. DESEMBER 1986
85
Kveðjuorð:
Gísli Sigurðs-
son bókavörður
Það er lögmál lífsins að kveðja
þetta tilverustig og leita hafnar á
ókunnri strönd handan þessa
jarðlífs, þá staðrevnd fær enginn
umflúið.
Þeir týna óðum tölunni, sem lifðu
mestu umbrotatíma íslenks þjóðlífs
til þessa. Mestu erfiðleikaár og jafn-
framt þestu framfaraár íslensku
þjóðarinnar.
Ar eftirvæntingar — ár von-
brigða og fátæktar, en einnig tími
mikilla framfara og mikilla mögu-
Ieika, er dugandi menn nýttu sér
til að skapa skilyrði til betri efna-
hags alls almennings. Hver man
ekki síldarævintýrið og síldarverk-
smiðjumar, togaraútgerðina,
nýbreytnina í fiskiflotanum, svo
eitthvað sé nefnt.
Það var einmitt á ungdóms- og
manndómsárum þessara manna,
sem þessi undur gerðust. Þeir voru
margir hveijir í fylkingarbijósti at-
vinnulega og menningarlega séð.
Við Siglfirðingar vorum þann 21.
nóvember sl. að kveðja einn þessara
manna, sem upplifði þessa byltingu
íslensks þjóðfélags úr bændaþjóð-
félagi í iðnaðarþjóðfélag, Gísla
Sigurðsson, fyrrverandi bókavörð,
þó hann væri ekki í fylkingar-
bijósti í þessari umsköpun lagði
hann sitt af mörkum í þessu öldu-
róti, að réttur lítilmagnans yrði
ekki fyrir borð borinn, bæði í ræðu
og riti.
Uppvaxtarár Gísla og systkina
hans, en þau voru átta að tölu,
vora öragglega enginn dans á rós-
um. Eilíf barátta fyrir fæði og klæði
þessum stóra hópi til handa. Mennt-
un var hreinn munaður á þessum
áram og ekki tiltæk, í fáum undan-
tekningartilfellum, nema efnuðu
fólki, að kosta bömin sín til lang-
skólanáms.
Gísli lauk prófí í Gagnfræðaskóla
Akureyrar en ekki var kleift að
halda áfram námi sökum fjárskorts
oghefír það trúlega ekki verið sárs-
aukalaust fyrir velgefíð ungmenni
að þurfa að horfast i augu við þá
staðreynd að þama réði peninga-
sjónarmið ferðinni. Slík vora
viðhorfin fyrstu áratugi þessarar
aldar vaðandi menntunarmögu-
leika.
Gísli átti ættir að rekja til Skaga-
fjarðar og Ólafsfjarðar. Hann
fæddist 20. maí 1905 að Hugljóts-
stöðum á Höfðaströnd. Foreldrar
hans vora Sigurður Ólafsson bóndi
þar og á Spáná í Unadal og kona
hans, Margrét Jakobína Baldvins-
dóttir.
Gísli flutti til Siglufjarðar 1924
og gerðist strax talsmaður þeirra,
er minna máttu sín í þjóðfélaginu,
trúlega minnugur æskuára sinna.
Hann varð ötull félagi í Verka-
mannafélaginu Þrótti og barðist
mjög fyrir bættum kjöram þeirra
lægstlaunuðu. Hann var einnig
virkur félagi í Alþýðuflokknum, sem
þá barðist fyrir alheimsbræðralagi,
þar sem allir áttu að sitja við sama
borð. Gísli var góður bridgemaður
og keppti oft fyrir Bridgefélag
Siglufjarðar. Hann var um skeið í
Lionsklúbbi Siglufjarðar og kom
þar fram með hugmynd um stofnun
æskuiýðsheimilis í samvinnu við
starfandi félög hér í bæ. Varð þessi
hugmynd hans síðar að veraleika.
Ekki verður minnst á Gísla svo
manni komi ekki í hug Bókasafn
Siglufjarðar, svo nátengdur var
hann því, enda hans aðalstarfsvett-
vangur í 36 ár, eða frá árinu
1939-1975.
Þegar ég læt hugann reika, sitj-
andi við skrifborð fyrirrennara míns
hér í bókasafninu, kemur mér í hug
hvað þessi stofnun var heppin að
svo samhentir menn þeir Gísli og
Pétur Bjömsson kaupmaður, sem
kosinn var formaður bókasafns-
nefndar 1938 og var það í 28 ár,
skyldu veljast til starfa við safnið.
Þeir höfðu sama hugðarefnið að
leiðarljósi, að safna öllum tiltækum
heimildum um sögu Siglufjarðar og
íbúa hans svo og önnur gögn vað-
andi nágrannabyggðir. Þá kappko-
stuðu þeir að fullkomna blaða- og
tímaritaeign safnsins og er það nú
talið að dómi fróðra manna mjög
gott. Safn eins og Bókasafn Siglu-
fjarðar verður ekki til nema með
mikilli eljusemi og ást á verkefninu,
en það áttu báðir þessir menn í
ríkum mæli. Trúmennska og vinnu-
semi vora Gfsla í blóð borin. Hann
vann sín störf í kyrrþey án alls fyrir-
gangs. Hann hataði alla yfirborðs-
mennsku og valdapot. Enginn
fjölmiðlamaður var Gísli þótt hann
kynni ágætlega vel að koma fyrir
sig orði. Hann var og ritfær í besta
lagi og skrifaði ýmislegt varðandi
málefni verkalýðsbaráttunnar svo
og málefni byggðarlagsins okkar
og Skagafjarðar, sem hann var
tengdur sterkum böndum. Minni
Gísla var trútt allt til hins síðasta.
Leiðir okkar Gísla lágu ekki sam-
an að ráði fyrr en hin síðari ár, en
þó vissum við hvor af öðram og vel
málkunnugir, enda sitt hvora megin
við Aðalgötuna, ég í verslun minni,
Aðalbúðinni, og hann í bókasafninu
en töluverð viðskipti voru þar á
milli.
Gísli kvæntist árið 1934 mikilli
mannkostakonu Ástu Kristinsdótt-
ur, en hún var fædd 12. desember
1905. Þau eignuðust 5 mannvænleg
böm en eftir aðeins 9 ára sambúð
andaðist Ásta af bamsfararsótt.
Má geta nærri hvílíkt áfall þessi
missir hefír verið Gísla og bömun-
um. Hann varð að taka þá þung-
bæra ákvörðun að koma bömum
Birting afmælis- og
minningargreina
Morgunblaðið tekur afmælis- og minningargreinar til
birtingar endurgjaldslaust. Tekið er við greinum á rit-
stjöm blaðsins á 2. hæð í Aðalstræti 6, Reykjavík og á
skrifstofu blaðsins í Hafnarstræti 85, Akureyri.
Athygli skal á því vakin, að greinar verða að berast með
góðum fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í miðviku-
dagsblaði að berast síðdegis á mánudegi og hliðstætt er með
greinar aðra daga.
í minningargreinum skal hinn látni ekki ávarpaður. Ekki
eru tekin til birtingar frumort ljóð um hinn látna. Leyfílegt er
að birta ljóð eftir þekkt skáld, 1—3 erindi og skal þá höfund-
ar getið. Sama gildir ef sálmur er birtur. Meginregla er sú,
að minningargreinar birtist undir fullu nafni höfundar.
Við birtingu afmælisgreina gildir sú regla, að aðeins eru
birtar greinar um fólk sem er 70 ára eða eldra. Hins vegar
era birtar afmælisfréttir með mynd í dagbók um fólk sem er
50 ára eða eldra.
Mikil áhersla er á það lögð að handrit séu vel frá gengin,
vélrituð og með góðu línubili.
sínum fyrir hjá vinum og vanda-
mönnum. Gísli var ekki allra,
alvarlegur maður en átti til að
bregða fyrir sig kímni á góðri
stundu.
Fyrir nokkram árum fór Gísli á
Sjúkrahús Siglufjarðar, þá orðinn
heilsuveill og þar dvaldi hann þar
til hann var fluttur í Fjórðungs-
sjúkrahús Akureyrar í byijun
nóvember sl. og þar andaðist hann
eftir stutta legu þann 10. nóvem-
ber. Þegar hann var í sjúkrahúsinu
hér kom ég stundum til hans en
dvaldi aldrei það lengi að við gætum
rætt út um mörg mál, sem okkur
vora hugleikin — ég hugsaði sem
svo — ég ræði betur við hann í
næstu viku. En af því varð aldrei.
Maður hugsar oft sem svo — seinna,
seinna, nægur er tíminn — en allt
í einu er væntanlegur viðmælandi
manns horfínn af sjónarsviðinu. Ég
fann til gremju innra með mér að
hafa ekki haft döngun i mér til að
láta verða af' slíkri viðræðu, en
ímyndað tímaleysi veldur oft þar
um.
Það má segja að hvíldin sé orðin
kærkomin þegar svo mörg ár era
að baki og heilsan farin að bila og
mér er nær að halda að Gísli hafi
þráð að skilja við þetta jarðlíf sadd-
ur lífdaga. Vitandi bömin sín
uppkomin og dugandi fólk og
bamabörnin fjölmörg svo og hitt,
vissuna um að ástvinur hans beið
hans á ströndinni hinumegin.
Sigurlína dóttir hans og hennar
maður, Valur, sem era hér búsett,
reyndu ávallt að létta honum
lífsbaráttuna. Á heimili þeirra átti
hann öraggt skjól, umvafínn hlýju
dóttur sinnar og tengdasonar og
bama þeirra.
Gísli er ekki horfínn sporláust.
Bömin hans og banaböm minna
okkur á hann og konu hans í hvert
sinn þau bregða fyrir augu okkar.
Bækur vora Gísla allt — heilög vé,
sem ekki mátti vanhelga. Trúlega
hefði hann tekið undir orð Davíðs
Stefánssonar er orti:
En bráðum skil ég við borg og sti endur
og bækumar mínar allar.
Eg vona, að þær komist í vinahendur
er vörðurinn til mín kallar.
Sé íjara handan við feigðarpollinn
og feijan mín nær þar ai) landi
bíður Pétur með prótókollinn
í prupurarauðu bandi.
Blessuð sé minning Gísla
Sigurðssonar.
Óli. J. Blöndal
Blómastofa
Friðfmm
Suðurtandsbraut 10
108 Reykjavík. Sími 31099
Opið öll kvöld
tllkl.22,-eínnig umhelgar.
Skreytingar við öll tilefni.
Gjafavörur.

Þorsteinn Jóns
son, Arnarhóli
Fæddur 6. ágúst 1902
Dáinn 15. ágúst 1986
Þann 23. ágúst sl. var til moldar
borinn að Setbergi í Eyrarsveit
Þorsteinn Jónsson frá Amarhóli.
Hann fæddist í Stykkishólmi 6.
ágúst 1902, en fluttist þaðan með
foreldram sínum að Garðsenda í
Eyrarsveit.
Ungur missti hann foreldra sína
og fór þá í vinnumennsku og vann
bæði til sjós og sveita í mörg ár.
Síðan bjó hann sínu eigin búi á
Amarhóli í Eyrarsveit.
Þegar hann hætti búskap þar,
fluttist hann í Grandarfjörð og vann
þar við fiskvinnslu meðan heilsan
leyfði.
Alltaf átti hann nokkrar kindur
meðan hann var í Grandarfirði, sem
hann hugsaði um af kostgæfni enda
var fé hann afburða vænt og fallegt.
Síðustu 7 árin dvaldi hann í
Stykkishólmi á Dvalarheimili aldr-
aðra.
Blessuð sé minning hans.
Geirharður Jónsson
Ragnhildur Runólfs-
dóttir — Minning
Fædd 26. október 1889
Dáin 5. desember 1986
„Nú er ég klæddur og kominn á ról,
kristur Jesú veri mitt skjól,
í guðsóttanum gef þú mér,
að ganga í dag svo líki þér.“
Þetta látlausa vers mun ætíð í
mínum huga tengjast minningunni
um ömmu Ragnhildi, — vers sem
hún fór svo fallega með áður en
hafist var handa við dagsverkin —
og lýsir hugarfari hennar vel.
Ég ætla mér ekki hér að rekja
lífshlaup ömmu en mig langar að
minnast hennar og þess tíma sem
við áttum saman á heimili okkar á
Húsavík, stunda sem mér verður
svo oft hugsað til, ekki síst síðan
ég eignaðist sjálf bam, því þá reik-
ar hugurinn oft til fyrstu áranna.
Amma fluttist til okkar á Hjarð-
arhólinn eftir að afí lést, en þá
voram við systurnar þriggja og
fímm ára. Þá var hún komin á átt-
ræðisaldur og gekk orðið við
hækjur. En ekki var hún sest í helg-
an stein, henni féll sjaldan verk úr
hendi. Auk þess sem hún saumaði
á unga Húsvíkinga til margra ára
þá notaði hún hvert tækifæri til að
létta undir við heimilisstörfín og
margar góðar stundir áttum við
saman við uppþvottinn. Mörgum
kann að finnast skrýtið að fólk eigi
góðar minningar tengdar jafn
hversdagslegu verki, en heima hjá
mér var litið á það sem sjálfsagðan
hlut að allir hjálpuðust að við það,
sem annað, og margt var þá gjam-
an rætt í eldhúsinu að lokinni
máltíð. Amma leit öll verk sömu
augum, að þau bæri að vinna vel
og samviskusamlega og ætlaðist til
að aðrir gerðu slíkt hið sama. Það
„dussaði" stundum í henni er vin-
konur mínar komu í heimsókn strax
að lokinni máltíð og hún spurði
hvort þessar stúlkur væra ekki látn-
ar lyfta hendi heima hjá sér!
En það sem einkenndi vera
ömmu á heimili okkar var öðra
fremur virðing fyrir fólkinu sem
hún umgekkst. Hún vildi ekki
íþyngja öðram og sem minnst láta
fara fyrir sér. Hún var gjörsamlega
laus við allt sem kallast getur af-
skiptasemi. Einna næst henni held
ég að hún hafi komist með því að
segja við okkur systur, sem vildum
mikið vera berfættar. „Æ, eigið þið
enga sokka, aumingjamir," og
reyndi þannig að höfða til stolts
okkar, en það þýddi víst ekki mikið
við okkur sem aldrei hafði skort flík.
En þótt sem táningur hafi ég oft
brosað að því sem amma sagði þá
sé ég betur með hveiju árinu sem
líður hve mikið hún og hennar kyn-
slóð hafa að segja okkur. Það er
svo sem enginn nýr sannleikur en
hann á alltaf jafn mikinn rétt á sér.
Ég er þakklát fyrir að hafa í
uppvexti mínum notið samvista við
ömmu og kynnst mildi hennar og
hlýju. Hennar bestu eiginleikar
komu vel í ljós er hún dvaldi á
Vífilsstöðum síðustu æviárin. Það
var svo gott að koma til hennar,
hún gaf ætíð mikið af sjálfri sér
og gerði meiri kröfur til sín en ann-
arra.
Mig langar að ljúka þessari
kveðju með versi sem amma fór
með við rúm okkar systranna á
hveiju kvöldi:
„Vertu yfir og allt um kring,
með eilífri blessun þinni,
sitji guðs englar saman i hring
sænginni yfir minni“.
Ragnhildur Arnljótsdóttir
Legsteinar
ýmsar gerðir
Marmorex
Steinefnaverksmiðjan
Helluhrauni 14, sími 54034,
222 Hafnarfjörður