Morgunblaðið - 28.03.1987, Qupperneq 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. MARZ 1987

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágústlngi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Augiýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 500 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 50 kr. eintakiö.
Verkföll og uppsagnir
heilbrigðisstétta
Flest hefur gengið íslenzkri
þjóð í haginn síðastliðin
tvö ár vegna hagstæðra ytri
skilyrða og farsællar stjómar-
stefnu, ekki sízt í efnahags-
málum. Engu að síður blasa
við ýmis óleyst vandamál, ekki
sízt í ríkisbúskapnum. Þar
blasa við tvö stór vandamál,
raunar í skugga þess þriðja.
Öll tengjast þau meginmark-
miði efnahagsstefnu ríkis-
stjómarinnar, þ.e.a.s. að
tryggja til frambúðar þann
árangur í hjöðnun verðbólgu
og jafnvægi í atvinnu- og
efnahagslífi, sem náðst hefur.
Þessi stóm vandamál em
verkföll og uppsagnir heil-
brigðisstétta, sem einkum
bitna á sjúklingum ríkisspít-
ala, og verkfall framhalds-
skólakennara, er einkum
bitnar á nemendum.
Þegar hafa um 90 rúm á
Landspítala verið „rýmd“. Ef
fram heldur sem horfir þarf
að „rýma“ alls um 290 af um
500 rúmum spítalans fyrir
bráðasjúklinga um mánaða-
mótin, það er eftir þijá daga.
Þetta þýðir að nærri 300
sjúklinga — á öllum aldri —
þarf að senda til heimahúsa;
þar sem í flestum tilfellum er
engin aðstaða til að sinna
þeim, eins og þörf krefur.
Nær öll starfsemi spítalans
lamast, nema í þeim tilfellum
þar sem nánast er um líf og
dauða að tefla. Sama máli
gegnir um starfsemi Blóð-
bankans, sem tengist flestum
þáttuni spítalans og raunar
annarra sjúkrahúsa jafn-
framt, ekki sízt skurðlækn-
ingum. Þar verður nánast sú
starfsemi ein eftir sem flokk-
ast undir „stórhátíðaþjón-
ustu“.
Hér verður ekki lagður
dómur á málatilbúnað né stöð-
una í þessari deilu, en ábyrgð
beggja samningsaðila er mik-
il. Sjálfsagt eru þeir til, sem
telja vandamál af þessu tagi
„vatnsfall til virkjunar" í
flokkspólitískum tilgangi og
„innlegg" í framboðsmál, nú
þegar kosningar fara í hönd,
en vonandi ráða slík sjónar-
mið ekki ferð, heldur fagleg
kjarabarátta ein, sem tekur
mið af ríkjandi aðstæðum í
þjóðfélaginu og heildarhags-
munum, þegar til afstöðu
kemur. Og samningamenn
ríkisins verða að teygja sig
eins langt til samninga og
frekast er hægt.
Sjálfsagt er auðveldara um
að tala en í að komast að leysa
mál af þessu tagi. Vandinn,
sem við blasir upp úr mánaða-
mótum, er hinsvegar það
víðfeðmur og margþættur, að
það er þjóðarkrafa á hendur
beggja samningsaðila, að þeir
teygi sig frekar en orðið er
til sátta — og höggvi á hnút-
inn áður en næsta vika er öll.
VerkfaU
sem bitnar á
nemendum
Hitt stóra vandamálið,
sem við blasir, er verk-
fall framhaldsskólakennara,
sem bitnar á um 40 skólum
og 17 þúsund nemendum.
Verkfallið kemur á versta
tíma fyrir nemendur og leikur
fjölda þeirra mjög grátt, ef
ekki verður samið allra næstu
daga.
Jafnvel þótt prófum verði
frestað, til þess að nemendur
fái undirbúning við hæfí, hafa
þeir þegar orðið fyrir veruleg-
um námstöfum. Seinkun
prófa þýðir og að framhalds-
skólanemar, sem flestir vinna
að meira eða minna leyti fyrir
sér, komast síðar út á vinnu-
markaðinn og að vinnutími
þeirra í skólahléi styttist. Það
þýðir aftur að fleiri nemendur
þurfa að vinna — og vinna
meira — með námi næsta vet-
ur, ef að líkum lætur. Þannig
kemur verkfallið nemum illa
með fleiri en einum hætti.
Kennarar hafa yfírhöfuð
aflað sér mikillar menntunar
og sinna mjög mikilvægu
starfí. Kennarastarfíð á að
vera eftirsóknarvert, einnig
launalega. Kennarar þurfa
hinsvegar, eins og aðrar
starfsstéttir, að taka tillit til
aðstæðna í þjóðfélaginu, og
mæta viðsemjendum innan
sanngimismarka. Það er og
skylda viðsemjenda þeirra.
Þetta er annað af tveimur við-
blasandi vandamálum, sem
leysa verður skjótlega.
Reykjavík:
Neyðaráætlanir eru
að taka gildi á öll-
um sjúkrahúsunum
SJÚKRAHÚSIN í Reykjavík eru
viðbúin því versta: Að uppsagnir
fjölmennra starfsstétta taki gildi
aðfaranótt miðvikudags. Fyrir-
séð er að spítalarnir geti lamast
að stórum hluta. Neyðaráætlanir
eru að taka gildi og samkvæmt
þeim er ekki hægt að taka á
móti öðrum sjúklingum en þeim
sem þurfa á bráðaaðstoð að
halda. Þegar blaðamaður ræddi
við starfsfólk þriggja stærstu
sjúkrahúsanna í gær bar orðið
„neyðarástand" oft á góma.
„Spítali er eins og stórt úrverk,
vanti eitt tannhjólið stöðvast
gangur þess,“ sagði skurðlæknir
á Borgarspítalanum. „Við gætum
þurft að horfa aðgerðarlausir á
dauðvona sjúkling án þess að fá
neitt að gert.“
Hvert rúm skipað
mikið veiku fólki
Á Borgarspítalanum verða rýmd
160 af 470 sjúkrarúmum fyrir
þriðjudagskvöld. „Hjúkrunarstjóm
lagði á föstudag fram áætlun um
starfsemi spítalans eftir mánaða-
mótin. Síðan munum við meta
stöðuna eftir hvem dag og gera þær
breytingar sem nauðsynlegar
verða," sagði Sigurlín Gunnars-
dóttir hjúkrunarforstjóri Borg-
arspítalans. „Þetta er neyðarástand
og ljóst er að við getum ekki starf-
að svona nema í mjög skamman
tíma.“
Sigurlín sagði að þar sem reynt
væri að útskrifa alla þá sem mögu-
legt væri að senda heim, yrði hvert
rúm skipað mjög veiku fólki. Þetta
hlyti að auka álagið á þá starfs-
menn sem eftir verða.
Hræðsla, kvíði og ör-
yggisleysi sjúkling-a
Á Geðdeild A-2 urðu fyrir svömm
sex sjúkraliðar sem kusu að ræða
við blaðamann í sameiningu. Á
deildinni er 31 rúm, en aðeins verð-
ur hægt að sinna tíu sjúklingum í
verkfallinu. Þar er einnig starfrækt
bráðaþjónusta, en viðbúið að vísa
verði sjúklingum frá þegar starfs-
fólkið gengur út.
Hræðsla, kvíði og öiyggisleysi
vom orðin sem þær völdu til að
lýsa viðhorfí sjúklinga á geðdeild-
inni til vinnudeilunnar. „Margir
þeirra sem útskrifast em einfald-
lega ekki allir tilbúnir til þess að
fara heim, en það þarf að rýma
eins mikið og mögulegt er,“ sögðu
þær.
„Auðvitað er okkur ekki ljúft að
þurfa að grípa til þessara aðgerða.
En þegar borgarstjóri hefur gefíð
út þá yfirlýsingu að okkur verði
ekki sýnd sú virðing að rætt sé við
okkur er ekki um annað að ræða,“
sagði ein sjúkraliðanna og stöllur
hennar tóku undir þessi orð. Mar-
grét Sigtryggsdóttir sagði að
uppsagnimar gætu haft áhrif til
lengri tíma. Hún væri þegar búin
að ráða sig í annað starf og vissi
til þess að fleiri sjúkraliðar leituðu
vinnu eða væm búnir að fá hana.
33.000 krónureftir
20 ára starf
Svala Waage, sem hafði lengstan
starfsaldur í hópnum, hefur unnið
sem sjúkraliði í 20 ár. Gmnnlaun
hennar eru nú 33.000 krónur á
mánuði. í samningunum sem
Morgunblaðið/Bjami
„Eftir helgina verður enginn sjúklingur tekinn inn nema í neyð,“
sagði Logi Guðbrandsson forstjóri Landakotsspítala sem sést hér
ásamt Guðrúnu Marteinsson hjúkrunarforstjóra.
Sigurlín Gunnarsdóttir hjúkr-
unarforstjóri Borgarspítalans.
Grétar Ólafsson yfirlæknir sagði
að nú stefndi allt í það að sjúkl-
ingar yrðu sendir erlendis í
aðgerðir.
Starfsmannafélag Reykjavíkur-
borgar felldi fyrir skömmu vom
sjúkraliðum boðin laun á bilinu
31.000-39.000 krónur, en kröfur
þeirra em um 35.000 krónu gmnn-
laun. „Þetta em nú öll ósköpin,"
varð einni sjúkraliðanna á orði.
Að þeirra mati mun nú reyna á
það í fyrsta skipti hversu brýn þörf-
in sé fyrir sjúkraliða, allt frá því
að starfsheitið var tekið upp fyrir
tveimur áratugum. Bilið milli
sjúkraliða og annarra starfsstétta
á spítölunum hafí breikkað mikið
síðan þá, en mest sé breytingin á
síðustu §ómm ámm. „Við emm
gmnnurinn, „Hulduher" spital-
anna,“ sögðu þær í glettni.
Höfum lengi óttast
þessa stund
„Það eina sem við skurðlæknam-
ir munum geta gert er að koma inn
á morgnana og drekka kaffi," sagði
Jónas Magnússon á skurðlækninga-
deild spítalans. „Ég held að fólk
geri sér almennt ekki grein fyrir
því hversu alvarlegt ástandið verð-
ur. Við getum ekki sinnt öðm en
bráðum sjúkdómum, en þegar Blóð-
bankinn lokar verður ekki hægt að
bregðast við alvarlegum slysum þar
sem blóðgjöf getur ráðið um líf og
dauða."
Vigdís Magnúsdóttir hjúkrunar-
forstjóri Landsspítalans.
Undir þessi orð tók starfsbróðir
Jónasar, Jóhannes Gunnarsson.
„Gangi meinatæknamir líka út
verðum við enn verr staddir því þá
er ekki hægt að fylgjast með og
taka sýni úr sjúklingum sem em
til meðferðar. Við verðum í raun
blindir á þeirra líðan. Nútíma lækn-
isfræði byggir svo mikið á samspili