Morgunblaðið - 22.01.1988, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 22. JANÚAR 1988
Hvenær
eignast
þessi
landflótta
þióð heimili
á ný
fæddir ísraelar og þetta skapar allt
viðbótarvandamál.
Þeir Palestínumenn sem búa á
Vesturbakkanum og Gaza-svæðinu
eru ekki öfundsverðir af hlutskipti
sínu. Hvað sem öllu tali ísraelskra
ráðamanna líður um meiri hagsæld
eru þeir annars flokks_ borgarar og
sú fýrirlitning og auðmýking, sem
þeir sæta, hefur reynzt flestum
þungbær. Svo þungbær, að margir
hafa kosið að leita annað, þótt ekki
bíði þeirra þægilegt líf. Samt er það
svo, að Palestínumenn hafa hæst
Þjóð á flótta
hlutfall menntamanna allra araba-
þjóða. Menntun ungs fólks er númer
eitt tvö og þrjú í þeirra hugum.
Allt vilja þeir leggja á sig til að
unga fólkið geti notið hennar. Að
þessu leyti eru Palestínumenn á
hærra plani en flestir. Fólk sem býr
í örbirgð flóttamannabúða, og hefur
gert svo skiptir kannski áratugum,
leggur á sig ótrúlegar fómir til að
koma bömum sínum til manns,
hvort sem þessar búðir eru í Líban-
on, ísrael eða Jórdaníu. Ekki er
vafí á því að þetta hefur styrkt
Palestínumenn gagnvart þeim sjálf-
um. Og gagnvart umheimi. Það er
óhugsandi að tala um Palestínu-
menn sem ólæsan og frumstæðan
skríl. Það er að vísu stundum gert,
en ber ósköp takmarkaðan árangur.
Sú kynslóð sem hefur vaxið upp
á hemumdu svæðunum í ísrael
hefur beitt sér í þessum miklu óeirð-
um síðustu vikna eins og fram hefur
komið í fréttum. Baráttuþrek þeirra
er óbugað og þjóðemisstefna er
mjög sterk meðal þeirra. Það hefur
og vakið athygli, að eldra fólk sem
lítt hefur treyst sér til að hafa sig
í frammi hefur slegizt í lið með
þeim. En það sem er ísraelsstjóm
áreiðanlega mest áfall er að ísra-
elskir arabar hafa látið í ljós
samstöðu með Palestínumönnum á
hemumdu svæðunum. Lengst af
hafa þeir lítt haft sig í frammi og
forðast að taka afstöðu gegn ísrael-
um.
Það kom einnig á óvart, hversu
her ísraels virtist vanbúinn að
kveða niður þessar óeirðir. Skipu-
lagsleysi og ráðleysi hafa einkennt
viðbrögð ísraelsku hermannanna.
Þó að Shamir forsætisráðherra hót-
aði harkalegum aðgerðum og segði
um jólaleytið að atburðimir myndu
ekki endurtaka sig, hefur hann ekki
reynzt sannspár og enn geisa óeirð-
ir og illskan magnast á báða bóga,
öllum til hörmungar. Þá hefur verið
vakin meiri athygli á þeirri stað-
reynd upp á síðkastið að §ölda-
margir ungir ísraelar, einkum
Sefardim-gyðingar, þ.e. gyðingar
frá arabalöndunum, sitja nú í fang-
elsum, vegna þess að þeir hafa
neitað að gegna herskyldu á Vest-
urbakkanum og Gaza-svæðinu.
Landnemabyggðir ísraela innan
um og í næsta nágrenni við arab-
ana á Vesturbakkanum og einatt á
landi, sem er í arabískri eigu,. hafa
einatt verið til umræðu. Þessir land-
nemar eru yfírleitt Ashkenazi-gyð-
ingar, flestir bandarískir, strang-
trúaðir og þeir virðast á stundum
gera í því að ögra aröbunum, ná-
grönnum þeirra og hefur oft verið
frá því sagt. Mörgum ísraelum
blöskrar yfírgangur landnemanna.
Að vísu er rétt og sjálfsagt að taka
fram, að í þeim átökum, sem hafa
riðið yfir Vesturbakkann síðustu
vikur, hafa landnemar gyðinga }rfír-
leitt ekki komið við sögu.
TVÆR KYNSLÓÐIR
Palestínsk börn í Baqaflóttamannabúðunum i Jórdaníu.
Shamir forsætisráðherra og Beg-
in á undan honum efldu mjög þessar
byggðir og hvöttu gyðinga eindreg-
ið til að setjast þar um kyrrt, enda
væri Vesturbakkinn land gyðinga,
hvað sem hver segði.
Á ferðum í ísrael hef ég auðvitað
oft farið um arababyggðir á Vestur-
bakkanum. Eg hef meðan annars
nokkrum sinnum tyllt niður tá í
Nablus og Ramallah, sem ísraelar
kalla föst óeirðasvæði, og víðar.
Sezt niður og fengið mér te í róleg-
heitum. Skrafað við íbúa í hinni
mestu vinsemd, verið boðin á heim-
ili sem teljast snautleg á ísraelskan
mælikvarða, en alls staðar hrein og
þrifaleg. Notið þessarar margfrægu
arabísku gestrisni, sem gyðingar
kalla fals og hræsni, en ég sannfær-
ist æ meir um að er frá hjartanu
komin. Og aldrei orðið fyrir áreitni
af neinu tagi.
En nokkrum sinnum hef ég líka
farið um þessar slóðir með Israel-
um. Þá hefur verið annað upp á
teningnum. í fyrsta skipti var það
með Sam, bflstjóra frá utanríkis-
ráðuneytinu. Nokkru áður höfðu
verið óeirðir í Nablus og Sam tók
ekki í mál að við stoppuðum þar
og brunaði síðan í gegn á ofsa-
hraða. „Þú getur bókað að þeir
grýta bflinn," sagði hann, þegar við
nálguðumst.
Það grýtti enginn bflinn, satt að
segja gaf enginn fullorðinn okkur
sérstakan gaum, en litlir krakkar
veifuðu til okkar. „Þessir arabaung-
ar eru alltaf jafn drullugir," sagði
Sam og var bæði hissa og feginn,
að enginn virtist ætla að hrekkja
okkur. Ég spurði, hvemig hann
hefði séð hvort krakkamir voru
óhreinir eða ekki, þar sem hann
hefði hvorki litið til hægri né vinstri.
„Arabar ERU óhreinir," sagði hann.
Þar með var málið útrætt. Væri
ósvífíð að leyfa sér að segja, að
svona yfírlýsingum mætti nú
sleppa?
Seinna fór ég nokkrum sinnum
á þessar slóðir með David Sharvit,
ísraelskum kunningja. Þegar við
nálgumst Vesturbakkann, stoppar
hann bflinn, fer og nær í byssu í
skottinu. Hann fer aldrei um þessi
svæði nema vopnaður og sagði að
það gerðu fáir ísraelar, því þeir
mættu alltaf búast við áð arabar
annaðhvort grýttu ísraelska bíla eða
skytu úr launsátri. Ég spurði, hvað
hann gerði ef til þess kæmi. Hann
svaraði, að hann myndi snarast út
úr bílnum og skjóta á allt kvikt.
Hann sagði að ég skyldi snarlega
kasta mér niður á gólfíð og láta
ekki á mér kræla meðan hann gengi
frá árásarmönnunum. Þó er David
rólegur og prúðmenni hið mesta.
Ég spurði hvort hann hefði oft lent
í því að það væri skotið á bílinn eða
einhveijir grýttu hann. Hann sagði
að það hefði að vísu ekki gerzt
enn, aftur á móti: Maður gæti aldr-
ei verið öruggur. Það væri betra
að hafa vaðið fyrir neðan sig. Því
honum er eins farið og mörgum
gyðingum. Það er eins og hann sjái
rautt þegar arabar eiga í hlut. Þar
kemst engin skynsemi að. Hann er
ekki einn ísraela um það.
Ósveigjanleiki Yitzaks Shamirs,
forsætisráðherra, er ekki geðfelld-
ur, svo að kurteislega sé til orða
tekið. Það vefst fyrir mörgum að
botna í hvemig stendur á þessari
grimmd og þær röksemdir Israela,
að þeir eigi líf sitt að veija gegn
úmum aröbum, fær ekki almenni-
lega staðizt nú; ætli það séu ekki
öllu heldur Palestínumenn, sem
telja að þeir séu að beijast fyrir lífi
sínu, vopnlausir hafa þeir haft í
frammi mótmæli, og á Qórða tug
óbreyttra borgara, einkum ung-
menni, hafa fallið fyrir byssukúlum
æstra og taugaspenntra hermanna
ísraels. Og það sem sárgrætilegast
er, það er engin lausn innan seiling-
ar. En samt. Þessi landlausa þjóð,
sem aldrei hefur misst sjónar á tak-
markinu, oftast haldið virðingu
sinni — hún hefur látið rödd sína
hljóma, svo að eftir hefur verið tek-
ið. Kannski Palestínumenn í útlegð
geti sagt þessi frægu orð af meiri
sannfæringu nú: „Sjáumst að ári í
Jerúsalem." Orðin sem voru heit-
strenging gyðinga í diaspora og em
nú Palestínumönnum, í svipaðri
aðstöðu, tjáning vonar um heimili
á ný.
(Heimildir m.a. The Palestiniana eftir
jonathan Dimbleby)