Morgunblaðið - 01.12.1988, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. DESEMBER 1988
MENNTASKÓLINN í REYKJAVÍK
Skóladagur
Velferð nemenda
og menningar-
verðmæti í hættu
eftirAuðun
Atlason
Ég er einn af þeim nemendum
Menntaskólans í Reykjavík sem er
svo gæfuríkur, eða ætti maður að
segja ógæfusamur, að stunda mitt
nám í Þrúðvangi, þvi sögufræga
húsi. Sá galli er þó á gjöf Njarðar
að Þrúðvangur er staðsettur í tölu-
verðri fjarlægð frá hinum „eigin-
legu“ kennsluhúsum menntaskól-
ans. Flestir dagar í skólanum eru
svipaðir en þennan mánudagsmorg-
un líður mér hálfundarlega, þegar
ég geng inn Laufásveginn í átt að
Þrúðvangi. Tilveran er eitthvað svo
tilgangslaus. Ég geng upp stiga og
inn í stofu 5. Þar hefur þó ekkert
breyst. Rúmlega tuttugu stólum og
borðum hefur verið komið fyrir í
þessu litla herbergi, sem hér áður
fyrr var svefnstaður Einars Ben.
Ég sest niður, læt mig síga niður
í stólinn og loka augunum. Það er
kalt inni í stofunni eða er mér
kannski kalt? Á bak við mig eru
tvær bekkjarsystur mínar að tala
um að stærðfræðikennarinn gæti
verið veikur, hann hefði kvefast
fyrir helgi af því að hlaupa í sífellu
á milli kennsluhúsa í nístandi nóv-
emberkulda. Vonandi er hann veik-
ur, segi ég og opna augum. Gvöð,
hvað þú getur verið ógeðslegur,
segir þá ör.nur þeirra með fyrirlitn-
ingarsvip. Ég vona það nú samt,
hugsa ég og loka aftur augunum.
í sömu andrá kemur stærðfræði-
kennarinn inn, eldhress og áhuga-
samur. Svo byrjar kennslan.
Tímarnir líða einn af öðrum. Ég
berst við að halda mér vakandi, sem
er erfitt sökum loftleysis í stof-
unni. Ég bið sessunaut minn um
að opna glugga en sú tillaga er
kveðin í kútinn af háværum kven-
mannsröddum aftan úr bekk. Dag-
lega eykst samlyndi bekkjarfélag-
anna. Skyndilega er hringt út í
eftir Guðna
Guðmundsson
Það mun hafa verið um 1848,
þegar hús Lærða skólans í Reykja-
vík hafði verið tvö ár í notkun, að
Sveinbjöm Egilsson rektor kvartaði
í bréfi til kansellísins í Kaupmanna-
höfn um plássleysi eða skort á oln-
bogarými við skólann. í brekkunni
framan við húsið átti skólinn stóra
og góða lóð, en hún nýttist illa til
leikja vegna bratta, og enn síður
hefur hún verið nýtanleg vegna
þarfa skóians fyrir aukið húsnæði á
síðari tímum. Þrátt fyrir umkvörtun
Sveinbjarnar rektors var ekkert gert
til að afla skólanum meira oln-
bogarýmis að baki skólahúsinu.
Þvert á móti úthlutaði bæjarstjórn
Reykjavíkur smám saman einstakl-
ingum og félögum lóðum alveg ofan
í lóðamörk skólans og kom þannig
í raun í veg fyrir, að nokkuð yrði
aðhafzt til endurbóta á húsakosti
skólans.
Árin liðu, og að því kom, að
menntaskólum skyldi fjölgað. Bæj-
arstjóm Akureyrar úthlutaði MA
miklu landi á Brekkunni, svo að enn
er vel rúmt um þann skóla, en á
sama tíma var settur „numerus
elausus" á Menntaskólann í
Reykjavík, 25 nemendur teknir inn
á ári.
Enn liðu árin, velmegun manna
jókst, og aukinn fjöldi foreldra sá
sér fært að veita börnum sínum
það, sem þeir höfðu þurft að fara
á mis við í brauðstriti tímanna,
lengri skólagöngu og aukna mennt-
un. Aðsókn að Menntaskólanum í
langar frímínútur. Ég fyllist
lífsorku, set á mig trefil og þramma
út úr stofunni, tilbúinn að takast á
við náttúruöflin, rok og regn. Á
leið minni hlaupa fram hjá mér um
tuttugu fjórðubekkingar, kaldir og
blautir, á leið úr leikfimi. Þetta
gengur nú ekki öllu lengur, að leik-
fimiaðstaðan sé þetta slæm, fjórar
sturtur fyrir tuttugu manns, hugsa
ég með sjálfum mér og minnist
þess með hryllingi að ég sjálfur á
í vændum leikfimitíma á miðviku-
daginn. Reyni að hugsa upp leið til
að fá frí gefst fljótt upp. Held áfram
göngunni einn í kuldanum. Loks
er ég kominn niður í kjallara Casa
Nova, afdrep nemenda. Þar er
margt um manninn. Eiginlega alltof
margt, samt stór hluti nemenda í
nærliggjandi gotterísverslunum í
leit að næringu. Ég hitti nokkra
vini mína og við ræðum ævintýri
helgarinnar. Þá er hringt inn og
ég rölti aftur af stað út í Þrúð-
vang. Kem of seint, tíminn er byij-
aður. í miðjum tímanum lít ég í
kringum mig. Hvert sæti í stof-
unni er skipað. Tveir halla undir
flatt, ein horfir út um gluggann og
hinir keppast við að læra. Þama
sig ég annars hugar í eðlisfræðitíma
og ég spyr sjálfan mig: „Hvers
vegna er þetta fólk héma, hvað í
ósköpunum er ég að gera héma?“
Nær allar frímínúturnar fara í að
komast á milli húsa, kennt er í
hvetju skúmaskoti, leikfimi- og fé-
lagsaðstaða er til skammar. „Af
hverju fór ég ekki í MH.“ En eftir
andartaks umhugsun kemst ég að
þeirri niðurstöðu að eftir að hafa
stundað nám í menntaskólanum í
tvo vetur vð bágar aðstæður vildi
ég hvergi annars staðar vera en
einmitt hér innan um svipi fortíð-
arinnar.
Höfundur er forseti Framtíðar■
innar.
Reykjavík jókst stöðugt, en ekkert
bættist við húsakostinn. Rektorum
skólans tókst með útsjónarsemi að
hýsa allt þetta fólk, bæði með
tvísetningu og með því að taka á
leigu húsnæði í nágrenni skólans.
Það var fjarri þeirra þankagangi að
vísa mönnum frá vegna plássleysis.
Unglingarnir urðu að fá tækifæri
til að sýna, hvað í þeim byggi.
Kannski hefðu þeir átt að taka upp
„numerus clausus" að nýju, en
stefna þeirra var, að unglingamir
skyldu fá tækifæri og lái þeim hver
sem vill.
Nú eru brátt liðin 143 ár síðan
Kristján 8., konungur íslands og
Danmerkur, reisti gamla skólahúsið
í brekkunni ofan við Lækinn, og
Casa Nova, eina húsið sem íslenzka
ríkið hefur reist handa þessum skóla
er að verða 25 ára.
í gamla skólahúsinu, sem var í
upphafi ætlað fyrir 100 nemendur,
sem að verulegum hluta voru í
heimavist, er nú kennt 541 nemanda
frá kl. 8 að morgni til kl. 7 að
kvöldi, 271 að morgni og 270
síðdegis. Öðrum 254 er kennt í ná-
lægum húsum, rektorsfjósi, Casa
Nova, Þrúðvangi við Laufásveg og
Villa Nova, húsi, sem upp úr alda-
mótum var reist við efri lóðarmörk
skólans.
Þrengslin eru náttúrulega gífur-
leg og fjöldi nemenda í stofu í mörg-
um tilvikum meiri en staðall Heil-
brigðiseftirlits ríkisins segir til um,
því að enn er reynt að leyfa öllum,
sem þess æskja, að reyna sig. Um-
ferðarþungi á göngum gamla húss-
ins verður oft allsvakalegur, þegar
eftir Jónatan
Þórmundsson
Rektor, kennarar og nemendur
Menntaskólans í Reykjavík hafa í
mörg ár barist hetjulegri baráttu
fyrir bráðnauðsynlegum úrbótum í
húsnæðismálum skólans. Enda þótt
Alþingi og stjórnvöld hafi sýnt
málinu nokkurn skilning, þarf nú
meira til en orðin tóm. Skólinn á
vafálítið við alvarlegri húsnæðis-
vanda að glíma en flestar aðrar
stofnanir í landinu. Kominn er tími
þriðjubekkingar, sem látnir eru
koma inn í allar eyður í stofum efri-
bekkinga vegna tíma í sérkennslu-
stofum og leikfimi, mæta hinum
eldri í stigum og á göngum.
Ég hef ekki minnzt á leikfimi-
aðstöðuna, sem er vitanlega orðin
fáranleg miðað við það, sem nem-
endur eru vanir í grunnskólum borg-
arinnar. Leikfimihúsið var mjög
gott, þegar það var reist um alda-
mótin, en er orðið allsendis ófull-
nægjandi, hvort sem rætt er um sal
eða bað- og búningsklefa.
Álagið á gamla húsinu er orðið
svo mikið og hefur verið lengi, að
ekki er unnt að halda svona áfram.
Það er líka tímaskekkja nú á dögum
að skóladagur sé frá 8 að morgni
til kl. 7 að kvöldi, en það er ekki
síður hörmuleg meðferð á ungu
fólki, sem er að heija göngu sína í
menntaskóla, að láta það hefja
skóladag sinn að aflíðandi hádegi,
þegar lífskraftur manna er þegar
dvínandi.
Eg hef verið að reyna að fá ríkið
til að létta þessu oki af ungmennun-
um í skóla hér með því að kaupa
stórhýsi í grenndinni, þar sem hýsa
mætti alla þriðjubekkinga og gerir
mér einnig kleift að loka stofum,
sem ég neyðist nú til að nota, þó
að þær geti með engu móti talizt
fullnægjandi. Þessi ráðstöfun mundi
einnig tryggja, að unnt yrði að halda
uppi fullri kennslu, þegar að ef ríkið
ræðst í að reisa leikfimihús með
aukakennslustofum handa skólan-
um, sem talað hefur verið um í
mörg ár.
Þau eru ófá haustin, þegar bók-
til rækilegrar úttektar og endurbóta
á hinu fornfræga húsi skólans, sem
svo mjög tengist sögu og menningu
þessarar þjóðar. Það er ekki vansa-
laust að láta slíkt hús drabbast nið-
ur vegna „fjárskorts". Varðveisla
merkra bygginga og velferð nem-
enda og kennara, sem þar starfa,
ættu að finna mun meiri hljóm-
grunn við úthlutun almannafjár en
nú tíðkast, ef nútímalegt verð-
mætamat þjóðlegrar reisnar og
mannlegrar velferðar væri lagt til
grundvallar.
staflega hefur verið troðið inn í skól-
ann miklu fleiri nemendum en
rúmazt hafa með góðu móti. Þetta
hefur verið vegna þess, að á þessum
bæ er mönnum ekki úthýst, ef þess
er nokkur kostur, að koma þeim
fyrir. Fyrir þetta hefur skólanum
verið launað með fullkomnu sinnu-
leysi um húsakost hans.
Heyrzt hefur á máli sumra, að
þeir telji, að ekkert beri að gera
fýrir Menntaskólann í Reykjavík,
af því að hann sé „élite“-skóli. Ég
hef aldrei getað skilið þessa rök-
semd, kannski vegna þess að ég
veit ekki, hvað þeir menn, sem þann-
ig tala, eiga við. Eiga þeir við, að
skólinn beiti einhveijum sérreglum
um inntöku? Slík staðhæfing er frá-
leit og í engu samræmi við raun-
veruleikann, því að nákvæmlega
sömu inntökuskilyrði gilda hér og
annars staðar. Eiga þeir við, að
hann útskrifi „élite"? Varla verður
skolanum með rökum legið á hálsi
fyrir að koma nemendum sínum til
slíks þroska, að þeir teljist „élite".
Ég vildi óska þess, að satt væri.
Eiga þeir við, að skólinn taki aðins
við börnum einhvers óskilgreinds
„élites"? Ekki gerir hann hærri kröf-
ur við inngöngu en aðrir skólar, eins
og áður er bent á, og ekki býst ég
við, að allir vilji fallast á, að öll
„élita" þjóðarinnar sé saman komin
á Seltjarnamesi, í Vesturbæ, Þing-
holtum, Skuggahverfi, Norðurmýri
o.s.frv.
Höfundur er rektor Menntaskói-
ansf Reykja vik.
Til þess er ætlast, að Menntaskól-
inn í Reykjavík taki eins og aðrir
framhaldsskólar þátt í að leysa að-
kallandi þörf þjóðfélgsins fyrir
skólavist handa þeim mikla fjölda
ungmenna, sem nú eru á fram-
haldsskólaaldri. Síðastliðið haust
tók Menntaskólinn í Reykjavík við
nýjum nemendum langt umfram
getu, bæði af einskærri skyldu-
rækni og í trausti þess, að staðið
yrði við þau fyrirheit, sem gefin
höfðu verið um viðbótarhúsnæði.
Ef vel ætti að gera þyrfti að reisa
nýtt kennsluhúsnæði á lóð skólans,
þar sem bæði nemendur og kennar-
ar hefðu viðunandi aðstöðu, eins
og nú er almennt krafist í fram-
haldsskólum hér á landi og í nálæg-
um löndum. Færi vel á því, að slík
bygging risi fyrir 1996, þegar skól-
inn á stórafmæli.
Það verður að teljast algjör lág-
markskrafa, að ríkið kaupi nú þeg-
ar nauðsynlegt bráðabirgðahús-
næði, svo að skólinn geti boðið nem-
endum sínum nokkurn veginn boð-
lega aðstöðu og jafnframt haldið
áfram starfsemi sinni að ári án
verulegrar röskunar og óþæginda.
Það er óhætt að segja, að nem-
endur og kennarar skólans hafi
verið seinþreyttir til vandræða. Þar
á bæ hafa menn í kyrrþey lagt
nótt við dag að gjörnýta hveija ein-
ustu smugu, jafnt fyrir sem eftir
hádegi. Samstarf kennara og nem-
enda hefur verið með eindæmum
gott og góð umgengni og virðing
nemenda fyrir menningarverðmæt-
um skólans hefur gert hið ómögu-
lega mögulegt.
Nemendur Menntaskólans í
Reykjavík hafa unnið að kynningu
á vandamálum skólans af dæma-
fárri stillingu, kurteisi og festu. Er
ekki orðið tímabært, að á slíkan
málflutning sé hlustað ekki síður
en á hinn gamalkunna slagorðasöng
kröfugerðarsamfélagsins?
Fyrir hönd Nemendasambands
Menntaskólans í Reykjavík skora
ég á hæstvirta ráðherra mennta-
mála og fjármála og háttvirta fjár-
veitinganefnd Alþingis að kynna sér
húsnæðismál skólans af eigin raun
og vinna að lausn þeirra í samræmi
við þau verðmæti, sem í húfi eru.
Einnig skora ég á þá húseigendur
í nágrenni skólans, sem hlut eiga
að máli, að leggja sitt af mörkum
til þess, að barátta eldri og yngri
nemenda fyrir úrbótum geti borið
tilætlaðan árangur.
Höfundur er formaður Nemenda-
sambands Menntaskólans í
Reykjavík.
Skólanum launað með fullkomnu
sinnuleysi um húsakost hans