Morgunblaðið - 23.06.1989, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. JÚNÍ 1989
23
Stjörnu-
speki
Umsjón: Gunnlaugur
Guðmundsson
Frekja
Frekja er nokkuð sérstakt fyr-
irbæri. í orðabók Menningar-
sjóðs er hún m.a. útskýrð sem
ósvífni, ýtni og uppivöðslu-
semi. Minn skilningur á frekju
er sá að verið sé að ganga
yfir aðra persónu og hún
gleypt með húð og hári eða
öll völd tekin af henni, hvort
sem henni líkar betur eða verr.
Þegar við hugsum um frekju
sjáum við oft fyrir okkur stór-
ar og miklar manneskjur sem
vaða áfram, tala hátt og fara
mikinn. Það á oft við, en oft
birtist frekja í dulargerfi.
Mannkærleikur?
Oscar Wilde sagði einu sinni
að mannkærleiki væri skálka-
skjól þeirra sem að staðaldri
vilja skipta sér af öðrum. í
þessu er fólgið sannleikskorn.
Eg hef oft orðið var við að
fólk sem kemur brosandi til
mín og býður mér aðstoð, er
fyrr en ég veit af farið að
skipta sér af högum mínum.
„Ég gerði þetta fyrir þig og
því er ekki nema sanngjarnt
að þú gerir þetta í staðinn“,
er viðkvæðið. Stundum er
beiðnin sanngjörn, en oft er
hún í engu hlutfalli við þann
greiða sem viðkomandi gerði
mér.
Hvað hangir á
spýtunni?
Þetta hefur kennt mér að taka
öllum boðum um hjálp með
varúð. I dag tel ég rétt að
spyija strax hver skilyrðin séu
og geta þannig vísað í ákveðið
samkomulag. Oft segi ég
hreinlega nei takk þegar mér
berast gylliboð um hjálp. Það
á sérstaklega við eftir að ég
fór að meta sjálfstæði.
Sjúklegt stjórntœki
Frekja og stjórnun getur birst
í ólíklegustu gerfum. Oft er
t.d. sjúkleiki notaður sem
stjómtæki. Móðir getur stjórn-
að syni sínum með því að segja
að ákveðin hegðun hans sé
ofraun fyrir veikt hjarta sitt
og hann fer að læðast um á
tánum til að vera ekki valdur
að dauða hennar.
Minnimáttarkennd
Stundum nota menn sambland
af minnimáttar-, sektarkennd
og hjálpsemi sem stjómtæki:
„Það gleður mig að ég átti
þátt í að bjarga þér.“ (Þú varst
aumingi og ég dró þig úr ræs-
inu. Það þýðir að ég er sterkur
og göfugur en þú frekar lítill
kall. Auk þess ert þú skuld-
bundinn mér). Þegar slær í
brýnu á milli þessara einstakl-
inga hrópar sá sterki: „En það
vanþakklæti. Hvar værir þú
án mín?“ Hinn fyllist sektar-
kennd og hugsar: „Já, það er
satt. Hann er góður og hefur
hjálpað mér. Mér ber því að
virða skoðanir hans.“
Neikvœtt hrós
Stundum nota menn hrós til
að gera lítið úr náunganum
og halda þannig einhvers kon-
ar yfirburðastöðu í sambandi
þeirra. Dæmi um það er þegar
sagt er: „Þú er mikið betri í
þessu núna. Það var agalegt
að sjá til þín í fyrra.“ Þó þetta
virki saklaust er viðkomandi
að segja að samkvæmt hans
mati hafir þú verið hörmuleg-
ur. Jafnframt er gefið í skyn
að þú sért í besta falli sæmileg-
ur, því ekki var frá miklu að
rísa. Auðvitað detta þvílíkar
setningar sem þessar úr munni
okkar allra án þess að við
meinum neitt sérstakt með
þeim eða að hægt sé að eigna
þeim dýpri merkingu. Þegar
einhver notar þær skipulega
eða reglulega er hins vegar
rétt að hugleiða hvað hann sé
í raun að fara. Þetta eru ein-
ungis örfá dæmi sem sýna að
mannleg samskipti geta verið
flókin og að ekki er allt sem
sýnist á yfirborðinu. Það er
því vissara að hafa augun opin
og læra að þekkja frekjuna
sem notar brögð til að klófesta
þig og nota í eigin tilgangi.
GARPUR
ÞPr ere ekk.i vel )0/HR/e£>uÞ»rr-l
V/E> TÖERABGCX5Ð, I UR, /£, /£.,
L/EPAfHO/SFUM ÞA Áf/UJN S/c/ F>E
Þett/i.hvaoeebetra)ésað st»s/b-\
EV N/JASTA SLÚ&R/Bjy ASTA ÞÁtt/ajN |
AT„ HUGRAkUeA
HE TTJhiUM " HjÁ
ADAM.'
m
lho
BRENDA STARR
TOMMl OG JENNI
rcnniiii a Air\
FERDINAND
SMÁFÓLK
Sjáðu, þetta er mynd af öllum hvolpunum. Snati og
Sámur eru þarna fremstir.
En hver er þetta í aftari röðinni?
Ólafur, þetta er Ólafur.
Við ættum að bjóða honum í keppnina um ljótasta
hundinn.
Ólafiir ljóti, það var hann alltaf kallaður.
BRIDS
Umsjón: Guðm. Páll
Arnarson
Evrópumót í brids var fyrst
haldið árið 1932 í Hollandi.
Mótið var haldið árlega fram til
1939, þegar Hitler setti strik í
reikning allrar heimsbyggðar-
innar, og lá niðri fram til ársins
1948. Allar götur síðan hefur
mótið verið haldið á eins til
tveggja ára fresti, síðast í
Brighton í Englandi haustið
1987. Svíar unnu það mót, en
íslendingar höfnuðu í 4.-5.
sæti, sem er okkar besti árgang-
ur. Um næstu mánaðamót hefst
svo enn eitt Evrópumótið í Turku
í Finnlandi. 25 þjóðir keppa í
opna flokknum, þar á meðal
Sovétmenn í fyrsta sinn. Sveit
íslands er þannig skipuð: Valur
Sigurðsson — Jónas P. Erlings-
son; Aðalsteinn Jörgensen —
Ragnar Magnússon; Guðmundur
Páll Arnarson — Þorlákur Jóns-
son.
íslenska liðið hefur verið á
ströngum æfingum undanfarna
tvo mánuði og meðal annars
spilað upp leiki úr heimsmeist-
aramótum fyrri tíma, sem er
bæði gagnlegt og skemmtilegt,
því þannig fæst samanburður
við þá bestu. í næstu dagdálkum
munum við skoða valin spil frá
úrslitaleik ítala og Bandaríkja-
manna 1979, sem landsliðið spil-
aði nýlega í æfingaleik. Fyrsta
spilið er þæfings spaðageim, þar
sem ekkert er sjálfgefið, hvorki
í sókn né vörn:
Norður gefur; enginn á hættu.
Vestur
♦ 9
VK82
♦ D1085
♦ Á6532
Norður
♦ ÁD73
¥G10764
♦ Á764
4-
Austur
♦ 8652
¥ÁD5
♦ 92
♦ D1094
Suður
♦ KG104
¥93
♦ KG3
♦ KG87
Vestur Norður Austur Suður
Eftir opnun norðurs í hjarta
og spaðasvar suðurs verður nið-
urstaðan 4 spaðar. Fyrsta
vandamálið er útspil vesturs.
Geimið tapast líklega með
trompi, en vestur veit að hjartað
liggur vel fyrir sagnhafa, svo
það er freistandi að reyna að
sækja slagi á tígul. Enda kom
út tígull á báðum borðum á HM,
og einnig í æfingaleiknum. ítal-
inn Pittala vann spilið, en Gold-
man tapaði því. Lítum betur á
það á morgun.
SKÁK
Umsjón Margeir
Pétursson
Á hinu árlega móti ungra
sovézkra meistara, sem í vor fór
fram í Tbilisi, kom þessi staða upp
í viðureign þeirra Akopjan og
Anastasjan, sem hafði svart og
átti leik.
22. - Dg4!, 23. Hxb7 - Hxc3!
og hvítur gafst upp, því hann má
ekki drepa hrókinn á c3 vegna
máts á dl. Þrátt fyrir þessa með-
ferð náði Akopjan glæsilegum
árangri á stóra opna mótinu í
Moskvu í maí og varð einn þeirra
sjö sem komust áfram í lokaund-
anrás heimsbikarkeppninnar
1991—92. Sigurvegari á móti
ungu meistaranna var hinn áður
óþekkti V. Neverov. Það er greini-
lega gnótt efnilegra skákmanna í
Sovétríkjunum, en fá tækifæri.