Morgunblaðið - 28.11.1989, Blaðsíða 12

12 ......MORGUNBLAÐIÐ ÞRÍÐJUÐÁGUR 28. NÖVeMBER 1989
Selló og píanó
_________Tónlist_____________
Jón Ásgeirsson
Bryndís Halla Gylfadóttir selló-
leikari og 'Steinunn Birna Ragn-
arsdóttir píanóleikari léku á veg-
um Styrktarfélags Tónskóla Sig-
ursveins D. Kristinssonar í Tón-
skólasalnum sl. laugardag og
fluttu tónlist eftir J.S. Bach, Beet-
hoven, Rakhmanínov og Schubert.
Fyrsta verkið var önnur Gám-
basónatan af þremur (BWV-
1028), sú í D-dúr, en þessi verk
eru meðal annars merkileg vegna
þess að í þeim (og fiðlu- og flautu-
sónötunum, BWV 1014-19 og,
1030-32) hverfur Bach frá því að
nota sembalinn eingöngu sem
„continue“-hljóðfæri. Flutningur
Bryndísar og Steinunnar var
nokkuð hrár og vantaði í samspil
þeirra að leika með þá „kontra-
púntísku“-raddskipan er einkenn-
ir verkið.
Annað verkið á efnisskránni
var eitt af uppáhaldsviðfangsefn-
um sellóleikara, A-dúr sónatan,
op. 69, eftir Beethoven. Þar var
píanóið allt of sterkt, sem kenna
má píanóinu um, þ.e. að hljómur
þess sé of harður. Þrátt fyrir
ágæta spretti hér og þar vantaði
að marka andstæður í styrk og
blæbrigðum og leika aðeins með
tónmál einstakra stefja í þessu
stórkostlega skáldverki meistar-
ans. Þannig varð t.d. 1. þátturinn
sléttur og felidur og í skertsóið
vantaði alla glettni (eða stríðni)
og einnig hrynræna skerpu. Eins
og fyrr segir var píanóið allt of
sterkt og einstaka sinnum jafnvel
„martellato" (hamrandi).
í „Vokalísunni" eftir Rakhm-
anínov naut sellóið sín vel, en í
síðasta verkinu, Arpeggione-
sónötunni eftir Schubert, var upp-
Bryndís Halla Gylfadóttir
haf verksins vel leikið. í þessu
verki getur að heyra margar fal-
legar tónhugmyndir og til að ná
hinum rómantíska anda verksins
þarf að dvelja aðeins við þessi
Steinunn Birna Ragnarsdóttir
stef og eins og hugleiða blæbrigði
þeirra svipað því er merking orða
er túlkuð í framburði. Að því leyti
er flutningur texta og tónlistar
eins, að ekki er nóg að flytja hann
---------------------------------*-----
skilmerkilega, heldur þarf og að
gefa honum lit og tilfinnirVgalegt j
inntak. \
Bryndís er efnilegur sellisti og
er þetta í annað sinn sem hún
heldur einleikstónleika. Þá fer það
að sýna sig, hversu námið dugar
henni til sjálfstæðrar vinnu og
þrátt fyrir að hún ætti á einstaka
stað í vandræðum með „intón-
sjón“ og að leikurinn í heild væri
ekki mjög yfirvegaður í túlkun
og mótun verkanna, er ljóst að
hér er á ferðinni kraftmikill og
drífandi spilari. Steinunn Birna.
hefur ekki komið fram hér á landi
eftir að hún lauk námi í Banda-
ríkjunum og það sem dæmt verð-
ur um hana sem píanóleikara,
eftir þessa tónleika, er að hún er
nokkuð leikin, en hefði mátt
leggja meiri áherslu á túlkun til-
finninga og blæmótun tónhend-
inga, sem er í raun megininntak
„klassískrar“ tónlistar. Líklega
má skrifa það á reikning píanós-
ins, hversu heildarblær tónleik-
anna var harður, því öryggi í leik
og samspili var slíkt, að ekki verða
þær stöllur sakaðar um æfinga-
leysi.
VEIÐISÖGUR
Bókmenntir
ErlendurJónsson
Stefán Jónsson: LÍFSGLEÐI
Á TRÉFÆTI MEÐ BYSSU OG
STÖNG. 208 bls. Forlagið.
Reykjavík, 1989.
Er heiti þessarar bókar ekki
óþarflega langt? Svo kann að virð-
ast í fyrstu. En við lestur kemst
maður að raun um að þar er engu
ofaukið. Titillinn segir nákvæm-
lega fyrir um innihald. Þetta eru
veiðisögur. En engar venjuiegar
veiðisögur. Því Stefán varð fyrir
því á unga aldri að missa fótinn
og hefur síðan stikað sín gæfuspor
á gei’vifæti. Því má ætla að hann
hafi komist hægar yfir en heilfætt-
ir. Af frásögn hans að ráða sýnist
þó sem hann hafi oftast komist
það sem hann hefur ætlað sér.
A-llt um það eru þetta ekki hrein-
ræktaðar veiðisögur, heldur veiði-
sögur með viðauka; veiðisögur
manns sem þurft hefur að berjast
á tvennum vígstöðvum ef svo má
að orði kveða. Höfundur bætir líka
texta sinn með »veiðispekilegum
siðapredikunum« svo skírskotað sé
til orða hans sjálfs.
»Ég er veiðimaður.« Þannig
byijar Stefán bók sína. »Það er
bara sjaldan eða aldrei spurt hver
maður sé, heldur bara hvað maður
geri.« Þetta er vafalaust rétt. Is-
lendingar halda í einfeldni sinni
að staif manns segi fyrir um eðli
hans og innræti. Stefán vísar á
bug þvílíkri getspeki. Það er hvorki
fréttamaðurinn né þingmaðurinn
sem fer á veiðar heldur maðurinn
eins og hann er skapaður til að
afla sér viðurværis á þessari jörð,
veiðimaðurinn! Svo einfalt er það.
Hitt fer svo hvergi milli mála
að bók þessi er samin af manni
sem vanur er að fara með orð og
setningar ekki síður en með stöng
og byssu. Stefán er fimleikamaður
HÁSKÓLANÁM f KERFISFRÆÐI
Innritun í kerfisfræðinám Tölvuháskóla Verzlunarskóla
íslands á vorönn 1990 fer fram á skrifstofu skólans til
1. desember.
Markmið kerfisfræðinámsins er að gera nemendur hæfa
til að skipuleggja og annast tölvuvæðingu hjá fyrirtækjum
og stunda kennslu og þjálfun starfsfólks sem notar tölvur.
Hægt er að hefja nám í september og janúar. Stúdentar
af hagfræðibraut ljúka námi á þremur önnum, en aðrir
geta þurft að sækja tíma í fornámi í öldungadeild Verzl-
unarskólans, sem er ein önn til viðbótar. Kennt er eftir
hádegi, en nemendur, sem vilja halda áfram að vinna
hluta úr degi jafnframt námi, þurfa að ræða við kennslu-
stjóra um möguleika á því.
Eftirtaldar námsgreinar verða kenndar:
Fornám:
Bókfærsla
Rekstrarhagfræði
Tölvufræði
Stærðfræði
Vélritun
Fyrsta önn:
Vélamál
Forritun í Pascal'
Kerfisgreining og hönnun
Stýrikerfí
Forritahönnun
Verkefni
Önnur önn:
Gluggakerfi
Gagnaskipan
AS/400
Gagnasafnsfræði
Forritun í Cobol
Verkefni á 2. önn
Þriðja önn:
Hugbúnaöargerð
Fyrirlestrar um valin efni
Forritunarmál
Lokaverkefni
Umsóknareyóublöð fást á skrifstofu Verzlunarskólans, Ofan-
leiti 1. Kennslustjórinn verður til viðtals á skrifstofu skólans
fyrir hádegi á meðan innritun stendur yfir og í síma 688400.
✓
TVI TÖLVUHÁSKÓLI V.í.
Stefán Jónsson
á stíl. Þess njóta veiðisögur hans
— og gjalda að sumu leyti líka.
Stundum gerist hann nokkuð lang-
orður vegna þess að hann getur
verið svo sniðugur; og veit líka af
því.
Af þessu leiðir einnig hitt að
höfundurinn þarf ekki að koma
beint að efninu eins og háttur er
þeirra sem hafa mikið að segja en
kunna því minna á töfrabrögð
stílsins. Stefán getur nálgast frá-
sagnarefnið frá hvaða hlið sem er.
Eða farið í kringum það ef honum
sýnist svo.
Það er út af fyrir sig löng hefð
fyrir því að veiðiskap fylgi veiði-
sögur. Sumir lifa allt árið í veiði-
skapiium: veiða sumar og haust
en ylja sér svo við veiðiminningarn-
ar hinn hluta ársins. Og Stefán
Jónsson heldur því fram að veiðiá-
huginn þurfi ekki að dofna með
aldrinum.
Bók þessa tileinkar Stefán veiði-
félögum. Veiðifélagar eru oft í
bakgrunni veiðisagna. En má ekki
segja að veiðimaðurinn sé alltaf
einn — sem slíkur! Og hvað gildir
þá nema hæfni hans sjálfs? Spyr
fiskurinn hvort hann sé fréttamað-
ur eða þingmaður? Þessu er slegið
svona fram því veiðifélagarnir
hljóta að teljast aukapersónur í
svona bók — á eftir fiskunum og
fuglunum.
Þótt fáir vildu standa í sporum
Stefáns í bókstaflegasta skilningi
orðanna mundi margur vilja lifa
þess háttar augnablik sem hann
hefur bestra notið í skauti íslenskr-
ar náttúru.
FESTINGARJÁRN FYRIR BURÐARVIRKI
Þ.ÞORCRÍMSSOH&CO
ÁRMÚLA29, SÍMI 38640
Heimar horfins tíma
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
HEIMAR HORFINS TÍMA.
Rannsóknii- og sagnir úr saíhi
Margeirs Jónssonar á Ögniund-
arstöðum. Friðrik Margeirsson
og Hjalti Pálsson sáu um útgáf-
una. 288 bls. Söguf. Skagfirð-
inga. Sauðárkróki, 1989.
Bók þessi er gefin út í tilefni
þess að hundrað ár eru liðin frá
fæðingu Margeirs Jónssonar bónda
og fræðimanns á Ögmundarstöð-
um. Hann var meðal stofnenda
Sögufélags Skagfirðinga og í hópi
merkustu fræðimanna sinnar tíðar.
Hann var kennari að mennt en
hafði auk þess sótt fyrirlestra í
íslensku og sagnfræði við Háskóla
íslands. Sýnt er að þar hefur hann
einnig numið og tileinkað sér vand-
aðar og fræðilegar rannsóknarað-
ferðir. Þar eð Margeir hóf ungur
búskap á föðurleifð sinni og starf-
aði auk þess dijúgt að félagsmál-
um lætur að líkum að hann hefur
haft tómstundir einar til fræði- og
ritstarfa. Hann átti lengi við van-
heilsu að stríða og féll frá langt
um aldur fram. Eigi að síður hafði
hann þá sent frá sér þijú prentuð
rit. Og mikinn fróðleik hafði hann
þá saman dreginn sein hann lét
eftir sig í handritum. Margeir unni
héraði sínu en þoldi jafnframt önn
fyrir einangrun þá og aðstöðuleysi
sem takmarkaður efnahagur og
vinnuálag bakaði mörgum í þá
daga: »Það vita allir, að hvíldar-
laust strit á sama blettinum lamar
og drepur fijálsa og skapandi
hugsun, en dofinn hugur er dimm-
ur og hugsjónasnauður, áþekkur
gluggalausu húsi og svifaseinn til
útsjónar og umbóta.«
Siguijón Björnsson getur þess í
inngangsgrein að Margeir hafi
fengist við ljóðlist á yngri árum.
Þótt hann iegði kveðskapinn á hill-
una sér þessa merki í ritum hans.
Margeir hefur ekki aðeins vandað
stíl sinn; skrif hans bera líka vott
um ljóðrænt innsæi og skáldlega
hugkvæmni. Einkum gætir þessa
í náttúrulýsingum hans, svo og í
sögnum þeim sem hann skrásetti.
En Margeir lagði ríka áherslu á
tengsl lands, þjóðar og sögu.
Verulegur hluti þessarar bókar
eru samantektir um menn og mál-
efni horfins tíma. Margur hefur
gefið sig að þjóðlegum fræðum og
unnið gott starf á þeim sviðum
eftir daga Margeirs; færri hins
vegar á undan honum. Má þvi segja
að hann og fáeinir jafnaldrar hans
hafi átt frumkvæðið að þessum
þætti íslenskrar bókmenningar og
Margeir Jónsson
mótað hana eins og við þekkjum
hana nú. En síðan hafa fleiri en
tölu verði á komið sökkt sér niður
í fræðabrunna fortíðarinnar og
sent frá sér bækur um þau efni.
Margeir vann líka að sýnu sér-
hæfðari verkefnum, tók sér t.d.
fyrir hendur að rannsaka bæjanöfn
á Norðurlandi og eru sýnishorn af
því verki birt í þessari bók. Fátt
leiðir betur í ijós hversu vel hann
ígrundaði athuganir sínar áður en
hann festi niðurstöðurnar á blað.
Skýringar hans eru jafnan rök-
studdar en bera einnig vott um
þess konar fræðilegt hugmynda-
flug sem oft er nauðsynlegt til að
komast á sporið eftir haldbærum
niðurstöðum. Vitað er að sum
nöfnin hafa afbakast með aldanna
rás. Önnur virðast óskiljanleg
þannig að fólk álítur að þau hljóti
að vera afbökuð þótt svo þurfi
reyndar alls ekki að vera, merking-
in hefur einfaldlega fallið í fyrnsku.
Bókarheitið, Heimar horfms
tíma, er lýsandi í tvennum skiln-
ingi: Viðfangsefni Margeirs voru
flest sótt til löngu liðinna tíma.
Og sjálfur lifði hann og starfaði
við aðstæður sem voru miklu nær
fortíðinni en nútímanum. Þótt
hann einskorðaði rannsóknir sínar
mest við næsta nágrenni hafa rit
hans víðtækt og almennt þjóð-
fræðilegt og menningarsögulegt
gildi.
Mjög hefur verið vandað til út-
gáfu þessarar, t.d. fylgja nafna-
skrár og einnig skrá yfir prentuð
rit Margeirs.
Ennfremur rekur Siguijón
Björnsson helstu æviatriði Mar-
geirs í fyrrnefndri inngangsgrein.