Morgunblaðið - 20.05.1990, Page 4

4 FREmR/YFIRLIT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. MAI 1990
ERLEIMT
INNLEMT
Björguðust
úr Ölfiisá
TVÆR staálkur bjÖTguðust giftu-
samlega þegar bifreiö sem þær
voru farjþcgar í var ekið út í Olf-
usá, Bfidaœ við Tryggvaskála á
Selfass^ nm siðustu helgi. Tveir
ungir nnciin sem einnig voru í bif-
reiðimni förusL Stúikurnar bárust
niður áma og komst önnur af sjálfs-
dáðunœ f famd en hin náði að halda
sér í kMtavegg. Fjórtán ára piltur
varð sjðmiarrotíur að slysiiiu. Varð
það ti þe^; að Jögregian kom strax
á stadímn og bjaigaði stúlkunni.
Þota ArnarBugs komin
Þota sent Amarflug tók á kigu
í B aMfarfkjumim kom til iandsms
á fösttiidag og fór samdægurs í
áætianarflug fyrir félagið. Vegna
seinktutar á komu þotunnar til
landsms totu farþegar sem áttu
bókad far með félaginu í erfiðleik-
um ined að komast 13 og frá
landimu aia vikuna og var málum
bjargað firá degi t3 dags.
Samstarf Flugieiða og S AS
til umræöu
Flsjgteffir og SAS hafa átt við-
ræður tnm samstarf sem meðal
annars hafa gengið út á það að
SAS eígitist aUt að 25% hlut i Flug-
leiðumL
Sambandið í sex hlutaíelög
Stjórn Sambands íslenskra sam-
vinnuféfaga ákvað á fundi sínum
um sóðostn heigi að kanna mögu-
leika á að stofna sjálfstæð hlutafé-
lög inm brcija de3d Sambandsins.
alls sex félög, og gera Sambandið
að eignarhaldsfélagi. Áður en
stjórnin ákvað þetta lýsti Guðjón
B. Olafsson forstjóri þeirri skoðun
sinni að breyta bæri Sambandinu
í eitt hlutafélag.
Vilja álver við EyjaQörð
Á fjöbnennum fundi um álver í
Eyjafirði sem haldinn var í Sjall-
anum á Akureyri á þriðjudagskvöld
var samþykkt ályktun þar sem
skorað var á ríkisstjórnina að beita
sér fyrir því að nýju álveri verði
vaiinn staður við Eyjafjörð. Margir
fundarmenn höfðu áhyggjur af af-
ieiðingum þess fyrir Norðlendinga
og aðra landsbyggðarmenn ef álver
verður byggt á suðvesturhorni
landsins.
Kjötvinnsla SS á Hvolsvöll?
Sláturfélag Suðurlands hefur
gert áætlun um róttækar skipu-
lagsbreytingar sem, ef fram-
kvæmdar verða, hefðu í för með
sér flutning á um 110 störfum frá
Reykjavík tii Suðurlands. Gert er
ráð fyrir að slátrun verði hætt á
Hvolsvelli en kjötvinnsla fyrirtæk-
isins flutt þangað í staðinn.
Sjálfstæðisflokkur fengi 56%
Sjálfstæðisflokkur fengi rúman
helming atkvæða í kosningum til
borgarstjórnar Reykjavíkur sam-
kvæmt könnun sem Félagsvísinda-
stofnun hefur gert fyrir Morgun-
blaðið. Flokkurinn fengi 9 borgar-
fulltrúa af 15, jafn marga og hann
hefur nú. Nýr vettvangur fengi
23,3% atkvæða og þijá fulltrúa
(Alþýðuflokkur hefur nú einn),
Kvennalisti 7,2% og einn fulltúa
eins og nú, Alþýðubandalag 6,7%
og einn fulltrúa í stað þriggja nú
og Framsóknarflokkur 6,1% og
einn fulltrúa eins og nú.
Sameigin-
legar kosn-
ingarí
vændum?
Mærgt bendir nú tii að brátt
verði kosid til sauieigintegs þýsks
löggjafarþings. Boðað hefur verið
til þingkosnínga í Vestur-Þýska-
landi 2. desember en kjörtimabil
starfandi þings rennur út um
miðjam janúar 1991. Helmut
Kohl, kanslari Vestur-Þýska-
lands, hefur látið í það skina að
æskilegt sé að om leið verði kosið
í Austar-ÞýskalandL Telja menn
að það muni auðveida sameining-
arferfið. Á föstudag var undirrit-
aður samningur mflli þýsku
ríkjanna um efnahagssamruna
sem fetur m.a. í sér að vestur-
þýska markið verður gjaidmiðill
Austur-Þýskalands fiá og með 1.
júlí.
.1 afnaðarmenn ná meirihluta
í Sambandsráðinu
Vestar-þýsklr jafnaðarmenn
hafa nú náð meirihluta í Sam-
bandsráðinu í Bonn sem er nokk-
urs konar efri defld þingsins og
geta því haft meiri áhrif á löggjöf
en elia. Geiðist þetta með því að
kristiiegir demókratar og frjálsir
demókralar töpuðu meirihluta
sínum í rikiskosningum í Neðra-
Saxlandi. Jafnaðarmenn héldu
hins vegar meiríhluta sínum í
Nordrhein-WestfaJen, fjölmenn-
asta sambandsríki Vestur-Þýska-
lands.
Bannað verði að móðga
Gorhatsjov
Lagt hefur verið fram frumvarp
til lagaíÆðstaráði Sovétn'kjanna
þar sem bannað er að móðga for-
seta Sovétríkjanna að viðlagðri
sex ára fangelsisvist. Talið er að
tilefnið séu mótmæli stjórnarand-
stæðinga á Rauða torginu 1. maí
síðastliðinn. Míkhaíl Gorbatsjov
hefur látið í Ijós megna fyrirlitn-
ingu á þeim sem hrópuðu gegn
honum ókvæðisorð á degi verka-
lýðsins.
Freistað inngöngu í
þinghúsið í Tallinn
Um tvö þúsund andstæðingar
sjálfstæðis í Eistlandi freistuðu
þess á þriðjudag að komast inn í
byggingu Æðsta ráðs landsins.
Edgar Savisaar, forsætisráð-
herra landsins, bað fólk þá í
beinni hljóðvarpsútsendingu að
koma þingmönnum til hjálpar.
Um 20.000 manns urðu þegar við
kallinu og tókst að stökkva stjórn-
arandstæðingum á flótta.
Rannsóknarboranir leyfðar
við Dounreay
Leyfðar hafa verið rannsóknar-
boranir vegna byggingar geymslu
fyrir kjarnorkuúrgang á svæði
kjarnakljúfsins í Dounreay á
Skotlandi. Skoskir þjóðemis-
sinnar hafa mótmælt þessari
ákvörðun harðlega.
Sammy Davies Jr. látinn .
Bandaríski skemmtikrafturinn
Sammy Davies Jr. lést á mið-
vikudag 64 ára að aldri. Bana-
mein hans var krabbamein í hálsi.
Metverð fyrir málverk
„Málverk af Gachet lækni“ eft-
ir Vincent van Gogh seldist fyrir
82,5 milljónir dala (rúma fimm
milljarða ísl. kr.) í New York á
þriðjudag. Er það hæsta verð sem
fengist hefur fyrir nokkurt mál-
verk. Japanskur kaupsýslumaður
reiddi fram féð og síðar í vikunni
keypti hann verk eftir Renoir
fyrir 78,1 milljón dala sem er
næst hæsta verð sem fengist hef-
ur fyrir málverk.
Stefiiubreyt-
ing á Tævan?
Taipei. Reuter.
YFIRVÖLD á Tævan eru sögð í
þann mund að breyta stefnu sinni
I garð alþýðulýðveldisins Kína í
grundvallaratriðum en mikill
fjandskapur hefúr verið milli
ríkjanna. Búist er við opinberri
tilkynningu við embættisvígslu
Lee Teng-hui forseta næstkom-
andi sunnudag.
Stjórn þjóðemissinna á Tævan
hefur talið sig einu löglegu stjóm
alls Kína frá því þjóðernissinnar flýðu
til eyjarinnar eftir valdatöku komm-
únista á meginlandinu 1949. Hefur
stefna Þjóðernissinna verið á þá lund
allar götur síðan og stjórnin í Peking
jafnan verið kölluð „ræningjastjóm-
in“. Yfirvöld í Peking hefur alltaf
litið á Taipei sem höfuðstað héraðs
í alþýðulýðveldinu.
Áð undanförnu hefur dregið fú-
kyrtum yfirlýsingum í garð Peking-
stjórnarinnar. Tímamót urðu sl.
þriðjudag er varnarmálaráðherrann,
Hau Pei-tsun, sagði opinberlega að
menn yrðu að sætta sig við þann
raunveruleika að Kína væri eitt land
með tvær ríkisstjómir. Með stefnu-
breytingu era stjómvöld sögð vonast
til að hægt verði að koma á eðlilegum
samskiptum landanna.
Reuter
Málverk fyrir 9,6 milljarða
Japönskum iðnjöfri, Ryoei Saito, var á föstudag slegið málverkið „Au
Mouline de la Galette" eftir franska listamanninn Pierre Renoir fyr-
ir 78,1 milljón Bandaríkjadollara, jafnvirði 4,7 milljarða íkr, á upp-
boði Sotheby’s í New York. Sl. þriðjudag seldi Sotheby’s Saito port-
rettsmynd af lækni, Dr. Gachet, á 82,5 milljónir dollara, jafnvirði
rúmra 4,9 milljarða króna. Hefur hann því keypt málverk fyrir um
9,6 milljarða króna í vikunni. Hæsta verð, sem áður hafði verið
greitt fyrir málverk, var um 50 milljónir dollara.
Bandaríkjaforseti g’límir við
hallareksturinn á kosningaári
EKKl verður sagt að baráttan
fyrir forsetakosningarnar í
Bandaríkjunum árið 1988 hafi
verið málefiialeg. Mesta athygli
vakti það loforð annars fram-
bjóðandans, George Bush, að
skattheimta yrði ekki aukin í
forsetatíð hans. Bandaríkja-
menn hafa öðrum þjóðum frem-
ur andstyggð á sköttum og
lærðir menn fúllyrða að Walter
Mondale, frambjóðandi demó-
krata, í kosningunum árið 1984,
hafi kveðið upp dauðadóm yfir
framboði sínu er hann lýsti yfir
því í sjónvarpi að skattahækk-
anir væru óhjákvæmilegar. Nú
hefiir George Bush afráðið að
takast á við stærsta verkefnið
á vettvangi bandarískra efiia-
hagsmála, hallann á rekstri
ríkissjóðs, sem hann fékk í arf
frá forvera sínum, Ronald Re-
agan. Tæpast verður hjá því
komist að skera niður útgjöld
og hækka skatta en hvorki
demókratar ___________________
né repúblík- 1
anar, flokks-
bræður for-
setans, eru
reiðubúnir til
að birta þjóð-
inni þessi tíðindi. Að auki verða
þingkosningar í haust og þing-
menn beggja flokka, ekki síst í
fulltrúadeildinni, eru uggandi
um sinn hag.
Loforðið sém Bush gaf banda-
rísku þjóðinni er eitt eftir-
minnilegasta atvikið úr kosninga-
baráttunni ásamt því er Dan Qua-
yle, núverandi varaforseti sem
seint verður talinn til orðheppnari
manna, líkt sjálfum sér við John
F. Kennedy. Bush hefur margoft
ítrekað loforðið en nú þegar við
blasir að fjárlagahallinn verður
sífellt stærri vandi eru undirsátar
forsetans teknir að túlka þessi orð
hans með nýjum hætti. Nú er lát-
ið að því liggja að forsetinn hafi
heitið því að hækka ekki tekju-
skattinn en í Bandaríkjunum eins
og annars staðar beitir ríkisvaldið
öðrum og ekki síður áhrifaríkum
aðferðum til að seilast í vasa al-
mennings.
I síðustu viku boðaði forsetinn
leiðtoga flokkanna tveggja á þingi
á fund sinn og sérfræðinga ríkis-
stjórnarinnar til að ræða fjárlaga-
hallann. Athygli vakti að forsetinn
kvaðst ekki setja nein skilyrði
fyrirfram í viðræðum þessum og
vom þau orð túlkuð á þann veg
að Bush gæti fallist á einhvers
konar skattahækkanir.
Á fundinum upplýsti Richard
Darman, fjárlagstjóri forsetans,
að hallinn á rekstri ríkissjóðs
stefndi í 200 milljarða Banda-
ríkjadala á næsta fjárlagaári, sem
hefst 1. október. í tíð Reagans
voru Gramm-Rudman-lögin svo-
nefndu samþykkt en þau kveða á
um sjálfkrafa niðurskurð, einkum
á sviði varnar- og félagsmála,
verði hallinn meiri en 74 milljarð-
ar dala á næsta ári. Gert hafði
verið ráð fyrir því að niðurskurður
upp á 36 milljarða dala nægði til
að ná þessu marki en í máli Dar-
mans kom fram að 60 til 100
milljarða dala skorti til að koma
í veg fyrir að Gramm-Rudman-
lögin öðlist gildi. Þyngst vegur
að ævintýralegt gjaldþrot spari-
sjóða lendir á ríkissjóði auk þess
sem skatttekj-
BAKSVIÐ
efiirAsgeir Sverrisson
ur af hagnaði
fyrirtækja hafa
dregist saman.
Þá hafa vextir
hækkað, gagn-
stætt því sem
spáð hafði verið og uppgangurinn
í efnahagslífinu hefur ekki verið
í samræmi við forsendur stjórn-
valda.
Bush hefur margoft lýst yfir
því að hann óttist ekki erfiðar og
umdeildar ákvarðanir en meðal
demókrata er sú skoðun almenn
að forsetinn hyggist gera þá
ábyrga fyrir þeim skattahækkun-
um sem séu nauðsynlegar. Lækk-
un ríkisútgjalda kann einnig að
koma hart niður á tilteknum
ríkjum og jafnvel tilteknum kjör-
dæmum og því má heita öruggt
að þingmenn muni vilja fá eitt-
hvað fyrir sinn snúð áður en þeir
samþykkja einhverjar þær að-
gerðir sem spillt geta fyrir mögu-
leikum þeirra á að ná kjöri á ný.
Þetta verkefni mun reyna mjög
á stjórnmálahæfíleika George
Bush. Demókratar munu krefjast
þess að forsetinn hafi frumkvæðið
og geri þjóðinni grein fyrir hvaða
aðferðum hann vilji beita til að
draga úr hallanum á ríkisbú-
skapnum. Flokkur forsetans er í
minnihluta í báðum deildum
þingsins. Hann verður að freista
þess að skapa breiðfylkingu á
•• —-----------------------— ...
Leiðin að settu marki verður
löng og ströng.
þingi, með tilheyrandi hrossa-
kaupum og hagsmunagæslu, en
það gerist aðeins í nánu sam-
starfi við leiðtoga þingsins. Reag-
an tókst þetta með ágætum í
upphafi forsetaferils síns er hann
kom í gegn breytingum á skatta-
löggjöfinni og niðurskurði á út-
gjöldum ríkisins. Bush mun reyn-
ast verkefnið erfiðara því þótt
hann njóti mikillar hylli komst
hann ekki til valda í krafti öflug-
rar sveiflu til hægri líkt og Reag-
an. Af því leiðir að þingmenn
treysta ekki á vinsældir forsetans
í sama mæli og þeir gerðu fyrstu
tvö árin sem Reagan var við völd
og verða af þeim sökum tæpast
jafn Jeiðitamir.