Morgunblaðið - 09.10.1990, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. OKTOBER 1990
Framhaldsskóli fyrir alla
sér braut inn í fiskvinnsluna í stór-
auknum mæli og innan tíðar fækkar
stóriega þeim atvinnufærum, sem
þar er að fá, svo dæmi sé nefnt.
Þjónustan kallar sífellt fldiri til
starfa. Fólki fjölgar í þéttbýlum en
fækkar í sveitum.
„Framhaldsskóli fyrir aila'1 er
markmið sem fullkomlega er tíma-
bært að setja á íslandi. En yfirlýs-
ing'ar frá ráðuneyti menntamála
duga skammt. Til þess að einhver
árangur náist þarf að setja í gang
víðtækt þróunarstarf. Það kostar
peninga. Er pólitískur vilji fyrir því
að veita fjármunum í að þróa fram-
haldssskólann? í hvaða átt ber að
þróa hann?
Nokkrar mikilvægar
spurningar
1. Eiga allir framhaldsskólar að
lúta sömu reglum um inntöku nem-
eftir Vilhjálm
Einarsson
Á síðastliðnu ári markaði
menntamálaráðuneytið þá stefnu að
aðlaga þyrfti framhaldsskóla lands-
ins að breyttu hlutverki. Gera ætti
ráð fyrir því að þeir tækju á móti
öllum umsækjendum, þ.e. öllum
unglingum sem verið hefðu 9 ár í
grunnskóla, hvort sem þeir hefðu
lokið tilskildu grunnskólaprófi eða
ekki.
Svo sem vænta mátti hlaut þessi
stefnumörkun misjafnar undirtektir
og rök voru flutt bæði með og á
móti. Hér er um mikilvægt mál að
ræða, svo þýðingarmikið að það má
ekki hljóta flokkspólitíska afgreiðslu
frá neinum ábyrgum aðila né heldur
má þegja það í hel. Það er stefnt
að þessu sama marki í Svíþjóð. Til-
raunir hafa verið gerðar í þessa
veru í ýmsum skólum þar, mistök
gerð og annað reynt sem til heilla
horfir. Það ætti því að vera nokkurs
virði að læra af reynslu frænda
okkar í þeirri von að við getum forð-
ast sömu mistök og þeir hafa verið
að gera en á hinn bóginn notfært
okkur það sem vel hefur reynst.
Allar breytingar kosta tíma,
fé og fyrirhöfn
Strax á áttunda áratugnum kom
fram krafa um framhaldsskóla fyrir
alla í Svíþjóð. Tíu til fimmtán árum
síðar eða árið 1985 gat að lesa í
greinargerð með fjárlögum til skóla-
mála að framhaldsskóli ætlaður öll-
um, þ.e. hveijum unglingi í ár-
gangi, væri aðalverkefnið sem ríkis-
stjórnin ætlaðist til að unnið væri
að á framhaldsskólastiginu. Þetta
fól í sér að kröfur voru settar fram
um breytt innra starf skólanna. Við-
horf til náms/menntunar/kennslu
skyldu endurskoðuð. Af þessu hefur
leitt að fjölþætt þróunarstarf hefur
farið fram í mörgum mennta- eða
framhaldsskólum í landinu. Mest
hefur þetta beinst að hinu innra
starfi, innihaldi námsefnis, kennslu-
háttum og vinnubrögðum almennt.
Sú grunnforsenda sem allt þetta
starf er talið þurfa er að hvíla á er
fólginn í því að hvíla á er fólginn í
því að bera þarf virðingu fyrir mis-
munandi eiginleikum einstakling-
anna (unglinganna). Þetta skal
skoðast forsenda fyrir jafnrétti í
raun. Skóli fyrir alla þarf að veita
Vilhjálmur Einarsson
„„Framhaldsskóli fyrir
alla“ er markmið sem
fullkomlega er tíma-
bært að setja á íslandi.
En yfirlýsingar frá
ráðuneyti menntamála
duga skammt. Til þess
að einhver árangur ná-
ist þarf að setja í gang
víðtækt þróunarstarf.
Það kostar peninga.“
Sífellt hærra hlutfall unglinga sækir framhaldsnám. Geta framhaldsskólarnir aðlagað sig kröfunni:
„Framhaldsskóli fyrir alla“?
( HÁ5KÚLINN)
NAN
FRLENDIS
J (—■----T----V
' (SERSKOLAR j
f ATV!NNU-\
UÍFID
r RAnHALDS
5KÓLINN
*—;-----s
(LiFiÐ 1
SJÁLFTj
hvetjum og einum möguleika til
þroska burtséð frá mismunandi for-
sendum nemendanna. Allir hafa
sama rétt.
Fróðlegt er að kanna þau rök sem
liggja fyrir þessari stefnu hjá Svíum.
Þau eru meðal annars:
1. Miklar breytingar hafa átt sér
stað í þjóðfélaginu og eru að ganga
yfir. Hraði breytinganna er vaxandi
og félagsleg áhrif mikil. Það er svo
komið að framhaldsskólinn er orðinn
miðlægur í skólakerfinu. í fram-
haldsnám sækir sívaxandi hluti
hvers árgangs. Úr honum fara nem-
endur svo í allar áttar.
2. Iðnaðar- og framleiðslusamfé-
lagið víkur fyrir upplýsinga- og
þekkingar-samfélaginu. Vinnuvikan
styttist vegna sívaxandi sjálfvirkni.
Vandinn vex að deila þeirri launa-
vinnu sem fyrir hendi verður niður
á alla sem þarfnast framfæris. Hið
pólitíska markmið er þó enn að
vinna skuli vera fáanleg fyrir alla.
3. Mikilvægt er að tiltekinn hópur
eða hópar samfélagsins verði ekki
utangátta í umróti þessara miklu
breytinga vegna skorts á menntun.
Það hefur sýnt sig að atvinnuleysi
er mun algengara meðal þeirra sem
litla skólagöngu hafa.
En hlutverk framhaldsskólans ef
og hefur ávallt verið meira en að
búa nemendur undir atvinnulífið.
Persónuþroski hvers og eins og fé-
lagsmótun hefur ávallt verið snar
þáttur í skólastarfi. Þetta hefur ver-
ið talið hlutverk grunnskólans en
færist nú í vaxandi mæli upp í fram-
haldsskólann.
Stórátak til endur-
menntunar kennara
Yfirvöld um skólamála var í upp-
hafi Ijóst að til þess að markmiðið
„framhaldsskóli fyrir alla“ yrði
meira en nafnið tómt var mikið verk
að vinna. Bæði kennurum og stjórn-
endum skóla fannst þeir standa
frammi fyrir miklum vanda. Ýmsir
töldu að það væri hlutverk annarra
stofnana í þjóðfélaginu að axla
þessa byrði. Nu ættu framhaldsskól-
arnir að fara að fást við unglinga
sem ekki hefðu neinar mótaðar
námsvenjur, fengju engan stuðning
frá heimilum sínum og sem fram
að þessu hefðu fengist við önnur
viðfangsefni. Miklar umræður urðu
meðal Svía allt frá árinu 1981, sem
leiddu til þess að þingið samþykkti
þrem árum síðar að næstu fimm ár
skyldu fara fram þróunarstarf í
skólum og til þess varið ærnu fé.
Nefndir voru settar til að fylgjast
með, draga_ saman niðurstöður og
samræma. Á iðnbrautum heldur til-
rauna- eða þróunarstarfíð áfram
fram á næsta ár (’91).
Hvað eignm við að gera?
Það virðist augljóst að mörg þau
rök, sem að ofan greinir eigi jafnt
við íslenskar aðstæður og sænskar.
Svíar eru mörgum árum á undan
okkur í iðnvæðingu og framleiðni
er mikil á flestum sviðum. Því er
gagnlegt að líta svo á að vandi
þeirra í dag kunni að verða vandi
okkar á morgun. Margt bendir til
að þróun framleiðslu- og atvinnulífs
stefni hér í sömu átt:
Sjálfvirknin hefur haldið innreið
sína í íslenskt atvinnulíf með auk-
inni framleiðslu á færri vinnustund-
um. Þetta á við um báða undirstöðu-
atvinnuvegi okkar, landbúnað og
sjávarútveg. Nú ryður sjálfvirknin
hoirel/
/A6A
lofargóðu!
GRILLIÐ
Sími 25033
Kvöldverður í Grillinu er engum
líkur. Nýr Matseðill býður bæði.nýja
og hefðbundna rétti. Stórkostlegt
útsýnið er enn á sínum stað ásamt
þjónustu í sérflokki.
Mímisbar í nýjum búningi er góð
byrjun og endir á góðu kvöldi.
Opinn fimmtud.-sunnud.
frá kl. 19:00.

MMS