Morgunblaðið - 03.05.1991, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. MAÍ 1991
Virðulega ríkisstjórn
og löggjafarþing
eftir Dagrúnu
Kristjánsdóttur
Ég hefi verið að velta því fyrir
mér síðastliðin þijú ár, hvort ég
hafi upplifað kraftaverk — eða
hvort hér sé aðeins að verki mann-
leg heimska og þó nokkuð gróft
óréttlæti. Það að ég hef dregið svo
lengi að komast að niðurstöðu og
opinbera þanka mína, stafar af því
að ég vildi vera viss um kraftaverk-
ið áður en ég færi að væna ykkur
um þokukenndan og þó nokkuð
brenglaðan hugsunarhátt. Nú hef
ég afskrifað kraftaverkið, enda
hækkar minn aldur, jafnt og þétt,
svo og annarra. Eftir stendur þá
hinn möguleikinn að nokkur
ringulreið hafi verið á hugsun
þeirra manna sem gengu frá lögum
og reglum um hin ýmsu mál, er
varða samskipti einstaklinga og
ríkis.
Það undarlega við þessi mál er
það að rutlið kemur gleggst í ljós
ef um ábatavon er að ræða fyrir
okkar sameiginlega ríkiskassa,
sem flestir landsmenn eru reyndar
famir að efa að sé sameiginlegur
nema einhliða, það er að segja ef
borga á í kassann. Eigi einhver
aftur á móti af réttlátum ástæðum,
kröfu til einhvers úr kassanum,
þá er það eins og að ætla að sækja
fordæmdar sálir í greipar Satans.
Það er ef til vill tilviljun að óskýr
hugsun í setningu laga og reglu-
gerða bitnar alltaf á einstaklingn-
um og þá alltaf á þeim sem beijast
í bökkum, hinir sem eru svo heppn-
ir að hafa „breitt bak“ hafa alltaf
einhver ráð til að skáskjóta sér
framhjá. Dæmin um „réttlæti“
mannanna eru eins og sandkom á
sjávarströnd, þó sérstaklega eitt
slíkt hafi orðið kveikjan að þessum
pistli. Efa ég ekki að það er smá-
mál á móti fjölda annarra, en í
raun er hvert tilfelli af augljósu
óréttlæti alltaf stórmál fyrir þann
sem reynir.
Það sem um er að ræða í þessu
tilfelli er bifreiðagjald. Lögin sem
einhveijir raglukollar hafa sett
hljóða á þann veg að öryrki (75%)
fyrir 67 ára aldur fær niðurfellingu
á bifreiðagjaldi, svo fremi að hann
sé ekki á einhvern hátt annan há-
tekjumaður. Nú er hér um að ræða
þá sem engar tekjur hafa aðrar
en örorkubætur. En — haldið ykk-
ur nú fast — á sekúndubroti frá
því að vera sextíu og sex ára og
til þess að verða sextíu og sjö ára,
breytist þessi manneskja úr því að
vera óvinnufær vesalingur, með
lágar örorkubætur (ef til vill til
margra ára jafnt aftur í fortíðina
og áfram) í það að vera metin
bæði vel fjáð og vinnufær, á annan
hátt er gjörsamlega ómögulegt að
skilja það að eftir 67 ára mörkin,
er þessari manneskju uppálagt að
fara að greiða bifreiðagjald eins
og öðram fullfrískum og vinnandi.
Bifreiðagjaldið er a.m.k. hjá mér
fyrri hluti, nær fimm þúsund krón-
um. Svo kemur annar álíka glaðn-
ingur seinna á sumrinu, samtals
um tíu þúsund kr. Þeir sem lítið
hafa finna veralega fyrir þessu.
Nú vil ég spyija ykkur sem ráð-
ið þessum málum: Hvað hefur
breyst á einu þúsundasta broti úr
sekúndu? Hef t.d. ég í þessu til-
felli, skyndilega orðið svo vellandi
rík að sjálfsagt sé að ég greiði
minn hlut í ríkisbákninu? Ég hef
því miður ekki séð að bankabókin
mín hafi bólgnað neitt hættulega
út, síðan ég varð ellilífeyrisþegi,
hún er enn jafnmögur og hún vár
á meðan ég hét örorkubótaþegi og
í sannleika sagt mælist hún á stöð-
ugr strangara megranarfæði, því
að þessi þjóðarsátt er hrein blekk-
ing. Það getur verið að púkarnir á
fjósbitanum fitni, en aðrir horast.
Og ég spyr einnig fyrir mig og
mína líka: Verður stökkbreyting á
heilsufari við það eitt að hætta að
heita öryrki, og nefnast ellilífeyr-
isþegi í staðinn? Það eru ná-
kvæmlega sömu laun í báðum til-
vikum. Og verður einstaklingurinn
því sprækari og sterkari, sem hann
nálgast meir sjötíu ára aldurinn? í
raun, þá á ég bágt með að finna
orð til að lýsa þeim undursamlega
þankagangi sem býr að baki svo
órökvísra laga eða reglugerða. Ég
efa ekki að það er fleira en þetta
sem breytist við nafnbreytinguna,
en undrun mín vegna þessa eina
tilviks, nægir mér um sinn.
Vegna þess að vonin um stökk-
breytingu á efnahag og heilsufari,
(kraftaverkinu) hefur farið dvín-
andi, þrátt fyrir lagaleg fyrirmæli
stjómvalda og löggjafarsamkundu,
þá fannst mér það vera skylda
mín að vekja athygli okkar á því
að eitthvað hefur bragðist. Annað-
hvort máttur ykkar til að leiða Guð
almáttugan, eða hugsun ykkar og
geta til að setja skýr og réttlát
lög, sem sýna að þið hafí verið
viðstaddir sjálfir, en ekki verið með
hugann svífandi um ódáinsakra
eilífðarinnar og þá sælu sem í því
felst að geta veitt sjálfum sér
máttinn og dýrðina, óvitandi um
erfiðleika náungans eða það órétt-
læti sem felst í margskonar gerð-
um ykkar. Þið hafi ekki tíma til
að gefa gaum að því hvernig út-
koman af gerðum ykkar verður
fyrir hvern og einn og yfirleitt
verða þeir verst úti sem minnst
hafa. Þið búist við geislabaug um
höfuðið fyrir það að þræla í gegn
byggingu nýs álvers, sem mengar
landið og gefur tvísýnan ávinning,
sömuleiðis eruð þið fyrir löngu
búnir að gleyma því að þið voruð
kosnir til að stjórna íslandi, en
ekki öllum heiminum. Þið látið allt
lönd og leið hér heima, því að þið
erað svo uppteknir af því að leika
mikla menn út í löndum og þess á
milli, þegar þið af hendingu erað
staddir á landinu, þá fer allur tími
Alþingis í það að ræða Persaflóa-
stríð, vanda Eystrasaltslanda
Dagrún Kristjánsdóttir
„Það er ekki hægt að
virða þá menn eða
stofnanir sem setja
óréttlát lög og þau eru
mörg í þessu landi. Ég
hlýt að efast um heil-
brigða skynsemi þeirra
sem það gera og alger-
an skort á réttlætis-
kennd.“
o.s.frv. Þetta er í sannleika sagt
óþolandi. Fyrst eigið þið að stjórna
íslandi og sinna þeim sem eru í
vanda staddir, ekki síður einstakl-
ingum en fyrirtækjum. Svo megið
þið stjórna því sem eftir er af heim-
inum. Þetta er krafa sem allir Is-
lendingar taka undir.
Fordæmi ykkar forráðamanna
þjóðarinnar er ljótt. Þið eyðið
hundraðum milljóna í ferðalög og
óþarfa aðeins til að sinna ykkar
eigin hégómaskap og til þess að
geta þetta látið þið þá sem hafa í
mánaðarlaun minni upphæð, en þið
fáið fyrir sólarhringinn á þessum
flækingi, borga til hins ýtrasta.
Þjóðin er löngu orðin þreytt á þess-
um ójöfnuði. Langi ykkur í geisla-
baug um höfuðið þá er stysta leið-
in til þess, að þið lækkið laun
ykkar, takið ekki tvöfalda dagpen-
inga á ferðalögum. Hættið að láta
ríkið borga fyrir ykkur alla hluti.
Gerðuð þið þetta yrði litið upp til
ykkar, en því miður er það öfugt
eins og stendur. Það er ekki hægt
að virða þá menn eða stofnanir sem
setja óréttlát lög og þau era mörg
í þessu landi. Ég hlýt að efast um
heilbrigða skynsemi þeirra sem það
gera og algeran skort á réttlætis-
kennd.
Að lokum vil ég skora á ykkur
að svara því, hvað það er sem
breytist svo (við óbreyttar aðstæð-
ur) nákvæmlega á því augnabliki
sem maður verður 67 ára, að farið
sé aftur að krefjast skatta og
skyldna, sem áður voru felldar nið-
ur vegna örorku og tekjumissis?
Ég vil fá skýr svör, þeir sem hafa
sett þessi lög, hljóta að geta gert
grein fyrir því — ef ekki þá er
þetta ómengað rugl sem ætti að
breyta. Ég bíð spennt eftir svari.
Höfundur er fyrrverandi
húsmæðrakennari.
Ríkisendurskoðun um Lánasjóð íslenskra námsmanna;
Eigíð fé sjóðsiiis stendur
undir skuldbindingum
í GREINARGERÐ Ríkisendurskoðunar um fjárhagsstöðu Lána-
sjóðs íslenskra námsmanna, kemur fram að sjóðurinn getur staðið
undir núverandi skuldbindingum með eigin fé. Ef honum hefði
verið lokað í árslok árið 1990 hefði hann getað endurgreijtt ríkis-
sjóði rúmlega 9 milljarða króna að nafnvirði. Sigurjón Þ. Árnason
formaður stúdentaráðs Háskóla íslands, segir að í forsendum Ríkis-
endurskoðunar sé gert ráð fyrir að endurgreiðsia lána sé allt að
88% ef ekki er gerð krafa um ávöxtun en hann telur að forsend-
urnar gefi tilefni til að reikna með að 90% lánanna skili sér.
Stjórn Lánasjóðsins segir að for-
sendur Ríkisendurskoðunar byggi
á spá um óbreyttan tekjumun karla
og kvenna næstu 40 árin, en
stjómin telji að þegar tekið er til-
lit til þeirra miklu breytinga sem
hafa orðið á atvinnuþátttöku
kvenna á síðustu áram verði það
að teljast varasamt. Spáð er 1%
aukningu á kaupmætti næstu 40
ár og er þá miðað við þjóðhagsá-
ætlun til ársins 1996. Ef gert er
ráð fyrir 2% aukningu í forsendun-
um myndi þörf sjóðsins fyrir af-
skriftir lækka um milljarð eða um
3 til 4% af útlánum. Við mat á
tekjum lántaka sé stuðst við könn-
un Þjóðhagsstofnunar á „Tekju-
þróun og tekjudreifingu á árinu
1989“. Þar sé gengið út frá meðal-
tekjum allra landsmanna en gera
megi ráð fyrir að tekjur háskóla-
manna séu yfir meðallagi.
í niðurstöðum Ríkisendur-
skoðunar segir að hlutfall afskrifta
sem notað hafi verið endurspegli
nokkuð vel afföll af eldri lánum,
en breyta þurfi afskriftum nýrri
lána. Því sé ekki' rétt að svo stöddu
að færa til núvirðis skuldabréfa-
eign sjóðsins, þar sem slíkt sam-
ræmist ekki venjum við reiknings-
skil hjá ríkisstofnunum. Fram
kemur að kostnaður við námslána-
kerfið þurfi að vera um 66% af
veittum lánum, miðað við að eigið
fé sjóðsins á hveijum tíma nægi
til að standa við skuldbindingar
vegna lána og er þá gert ráð fyrir
6% vöxtum.
Þá segir, að sjóðurinn þurfi á
miklum ríkisframlögum að halda á
næstu árum vegna vaxtamunar
inn- og útlána. Miðað við óbreytt
útlán mun fjármagn sem bundið
er í þessu kerfi verða um 40 millj-
arðar innan tíu ára. Vegna reglna
um endurgreiðslu telur Ríkisendur-
skoðun að um 19% af þegar veitt-
um lánum séu styrkir. Ef námslán
sem era verðtryggð en vaxtalaus
eru borin saman við skuldabréf á
almennum markaði, kemur í ljós
að niðurgreiðsla ríkissjóðs á vöxt-
um námslána er veruleg.
Sjónvarpsleikjatölvan m/160 leikjum ó fróbæru útsöluverði.
Aðeinskr. 12.800,m
Veríð velkomin.
HKJ
umboÖs- og söluskrifstofa.
Skeifunni 8, sími 679655.
Upplýsingar og pnntanir í síma 679655.
Opið um helgina laugordng kl. 10—14
sunnudag kl. 13—16.
Ókeypis sendingarþjónusta
(jafnt innan bæjar sem utan).
Ráðstefna um kirkjugarða
RÁÐSTEFNA er haldin á vegum Skipulagsnefndar kirkjugarða
og sljórnar kirkjugarðasjóðs í Garðyrkjuskóla ríkisins að Reykjum
í Ölfusi dagana 2.-4. maí. Er þetta fyrsta ráðstefna sinnar tegund-
ar hér á landi.
sækja kirkjugarðsverðir svo og
aðrir sem hafa áhuga á fegrun og
skipulagninu kirkjugarða.
Undírbúningur ráðstefnunnar
hefur verið í höndum sérstakrar
nefndar, en mest hvílt á Aðalsteini
Steindórssyni umsjónarmanni
kirkjugarða og Grétari J. Unn-
steinssyni skólastjóra Garðyrkju-
skóla ríkisins. Biskup íslands,
herra Ólafur Skúlason, mun heiðra
ráðstefnuna með heimsókn sinni
einn af ráðstefnudögunum.
(Fréttatilkynning)
Rætt er um flest það, sem snert-
ir skipulag og hirðingu kirkju-
garða. Erindi flytja sérfræðingar
hver á sínu sviði. Ennfremur verða
farnar skoðunarferðir um kirkju-
garða Reykjavíkur og á nokkra
staði á Suðurlandi. Ráðstefnuna
Þú svalar lestrarþörf dagsins
ásíöum Moggans!