Morgunblaðið - 27.09.1991, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ FOSTUDAGUR 27. SEPTEMBER 1991
27
Barátta í hæsta gæðaflokki
__________Skák______________
Margeir Pétursson
ANATÓLÍ Karpov, fyrrum
heimsmeistari, tók forystuna á
heimsbikarmóti Flugleiða í gær
með því að vinna biðskák sína
við Valerí Salov. Karpov hefur
þar með hlotið tvo og hálfan
vinning, en þeir Salov, Chandl-
er og Ljubojevic koma næstir
með tvo vinninga. Þetta er í
fyrsta skipti sem Karpov nær
að leggja Salov að velli. Fjórða
umferð mótsins hefst í dag kl.
18.10 á Hótel Loftleiðum. Þá
hefur Karpov svart gegn Alex-
ander Beljavskí. Jóhann Hjart-
arson hefur hvítt gegn Júgósla-
vanum Predrag Nikolic.
Búast má við hörkuviðureign
þeirra Beljavskís og Karpovs, því
Beljavskí sættir sig aldrei við bar-
áttulaust jafntefli með hvítu eins
og margir stórmeistarar gera
gegn Karpov, nýjasta dæmið er
Lajos Portisch í annarri umferð
heimsbikarmótsins. Karpov hefur
yfirleitt vegnað vel gegn
Beljavskí, sérstaklega upp á
síðkastið. Jóhann lagði Nikolic að
velli með hvítu á heimsbikarmóti
Stöðvar tvö 1988 og mun vafa-
laust reyna að leika sama leikinn
nú.
Af öðrum skákum í dag má
nefna að Timman hefur hvítt gegn
Seirawan og reynir þá örugglega
að hefna fyrir óvænt tap í einvígi
við Bandaríkjamanninn um
síðustu áramót.
Heimsbikarmótið hefur farið
fremur rólega af stað, 18 skákum
af 24 hefur lokið með jafntefli og
virðist svo sem margir keppenda
treysti sér ekki fyllilega til að
taka áhættu svo snemma móts.
Vasilí ívantsjúk hefur enn ekki
fundið sig fyllilega, það er skiljan-
legt að hann þurfi tíma til að
sleikja sárin eftir hið óvænta og
slysalega tap fyrir Júsupov í
einvígi þeirra í ágúst.
Margir skákáhugamenn hafa
þurft að bíða í tvo áratugi eftir
að sjá Karpov tefla hérlendis og
hingað kom hann aldrei sem
heimsmeistari þrátt fyrir fjölda
boða. En nú er kappinn loksins
kominn og byijunin lofar góðu,
eftir tvær glæsilegar sigurskákir
gegn Speelman og Salov er ljóst
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
Tvennir tímar („En handfull
tid“). Sýnd á norskri kvik-
myndaviku í Háskólabíói. Leik-
stjóri: Martin Asphaug. Hand-
rit: Erik Borge. Kvikmynda-
taka: Philip Oegard. Noregur.
1989.
Það er óhætt að segja að aðal-
persónan í norsku myndinni
Tvennir tímar („En handfull tid“)
lifi í fortíðinni. Martin gamli
(Espen Skjönberg) er á elliheimili
en hugur hans er víðsfjarri í tíma
og rúmi. Það sækja á hann minn-
ingar frá því hann var ungur
maður og ástfanginn. Þeim fylgir
sterk og sársaukafull sektar-
kennd vegna atburðar sem olli
dauða konunnar hans og var í
rauninni athugunarleysi hans að
kenna. Fyrir þetta vill hann bæta
ef hann getur. Pinna frið í sálinni
eftir öll þessi ár. Og fyrirgefn-
ingu.
Tvennir tímar minnir lítið eitt
að aðrir keppendur verða mjög
að herða sig ef þeir ætla að veita
honum keppni um efsta sætið.
Það var þung undiralda í viður-
eign þeirra Karpovs og Salovs.
Ekki aðeins í flókinni stöðubarátt-
unni á skákborðinu sjálfu heldur
líka vegna þess að fyrir fimrn
árum aðstoðaði Salov Karpov í
einvíginu við Kasparov í London
og Leningrad. Það slitnaði þó
fljótlega upp úr samstarfi þeirra,
en svo virðist sem Salov hafi lært
allnokkuð af því. Hann er einn
örfárra skákmanna sem hefur
kunnað tökin á Karpov. Fram að
mótinu í Reykjavík hafði hann
aldrei tapað fyrir heimsmeistaran-
um fyrrverandi en náð að leggja
hann að velli á heimsbikarmótinu
í Rotterdam 1989. Það tap lagðist
svo illa í Karpov að hann tapaði
næstu tveimur líka og missti þar
með efsta sætið á mótinu og líka
í heimsbikarkeppninni sjálfri.
En hér í Reykjavík var stund
hefndarinnar runnin upp. Karpov
sýndi sínar beztu hliðar í stórkost-
legri baráttuskák:
Hvítt: Anatólí Karpov
Svart: Valerí Salov
Drottningarindversk vörn
1. d4 - Rf6 2. c4 - e6 3. Rf3 -
b6 4. g3 - Bb7 5. Bg2 - Be7
6. Rc3 - Re4 7. Bd2 - Bf6 8.0-0
í hinni örlagaríku skák í Rotter-
dam 1989 lék Karpov hér 8. Hcl,
sem gaf kost á 8. — Bxd4! 9.
Rxd4 — Rxc3 og Karpov varð að
á Börn náttúrunnar því Martin
strýkur af elliheimilinu og reynir
að ná þangað sem hinir örlaga-
ríku atburðir ungdómsáranna
áttu sér stað. En annars er um
tvær gerólíkar myndir að ræða.
Þessi norska mynd er að mestu
sögð í afturhvarfi og fæst við
sektarkennd og fyrirgefningu og
svipi fortíðar, söknuð ást og
dauða á oft sláandi harkalegan
hátt, spennandi og áhrifaríkan.
Rauði þráðurinn í Tvennum
tímum er falleg, tregablandin
ástarsaga Martins og stúlkunnar
hans, Önnu (Camilla Ström Hen-
riksen). En það eru björtu hlið-
arnar. Leikstjórinn, Martin Asp-
haug, gefur ekkert eftir þegar
kemur að lýsingu á siijaspelli og
ofbeldisfullum föður Onnu sem
ræðst á þau á löngu ferðalagi
þeirra yfir fjöll og fírnindi svo
minnir jafnvel á þriller eins og
„Deliverance“ í köldu og hijóst-
ugu fjallalandslagi Noregs.
Landslagið er reyndar kjörið fyrir
þá miskunnarlausu hörku sem
skýtur reglulega upp á yfirborðið.
láta drottninguna með 10. Bxb7
— Rxdl 11. Hxdl — c6 og staðan
varð mjög flókin.
í skák sömu manna á sovézka
meistaramótinu 1988 eyddi
Karpov leik til að þvinga strax
fram uppskipti á riddaranum á
e4: 8. Dc2 - Rxd2 9. Dxd2 -
d6 10. 0-0 - 0-0 11. d5 - e5. í
þeirri skák komst Karpov ekkert
áfram og lenti í vörn, þótt skák-
inni lyktaði með jafntefli.
8. - 0-0 9. Hcl — d6 10. d5 -
Rxd2 11. Dxd2 - De7
Það er athyglisvert að Salov
skuli ekki leika 11. — e5, en þá
hefði skákin líklega tekið svipaða
stefnu og viðureign þeirra á
sovézka meistaramótinu 1988.
Karpov lék reyndar þeim leik
sjálfur með svörtu gegn Torre í
Brussel 1987.
12. e4 - Rd7 13. Rd4 - Bxd4
14. Dxd4 - e5 15. Dd2 - a5
16. f4 - Rc5 17. f5
Niðurstaðan út úr byijúninni
er sú að Karpov hefur talsverða
yfirburði í rými. Öll miðborðspeð
hans eru hins vegar negld niður
á hvftum reitum, svo biskupinn á
g2 virðist ekki eiga mikla framtíð
fyrir sér. Karpov byijar á að stað-
setja hann á bezta reitnum, dl,
þar sem hann getur haft áhrif
bæði á kóngs- og drottningar-
væng.
17. - f6 18. Bf3 - g5 19. b3 -
Bc8 20. Bdl - Bd7 21. a3 -
Ha7 22. b4 - Rb7 23. Hf2 -
Eins og í hrollvekju bíður maður
allan tímann eftir að eitthvað
hræðilegt komi fyrir unga fólkið
í basli sínu. Ferðalag þeirra er
einhvern veginn dauðadæmt
frá byijun.
Á milli þess sem horfið er aftur
til fortíðar segir frá vegferð Mart-
ins á gamals aldri þegar hann
heyrir rödd hinnar löngu látnu
Önnu og telur sig geta bætt fyrir
vangá sína takist honum að kom-
ast í fjallakofann þar sem Anna
lét líf sitt af barnsförum 50 árum
fyrr. En leið hins gamla manns
er torfær og erfið.
Tvennir tímar er fyrsta mynd
leikstjórans Martins Asphaugs í
fullri lengd. Hvergi er þó annað
að sjá en að hér sé á ferð verk
fullþroskaðs kvikmyndagerðar-
manns. Hann hverfur fram og
aftur í tíma í frásögninni án þess
að mann nokkurntímann reki í
vörðurnar og tengir næsta
óskeikull saman tvö ólík tímabil
og tíðaranda. Myndataka Philip
Oegard er einkar hreyfanleg og
lífleg, einkennist mikið af krana-
tökum, og persónur og leikendur
falla sérlega vel inní söguna.
Reyndar eru bresku leikararnir
Nigel Hawthorne og Susannah
York í hlutverki engla undir lokin
. óþarfa viðbót og lítt skiljanleg.
Rd8 24. De3 - axb4
Það er vissulega mikilvæg
ákvörðun að opna a-línuna, en
Salov er að draga úr áhrifum
c4-c5-framrásarinnar sem vofir
yfír. Eftir 24. — Rf7 25. c5 væri
of seint að ieika 25. — axb4 vegna
26. cxb6.
25. axb4 - Rf7 26. h4
Gefur svarti kost á að opna línu
á kóngsvæng og Salov bítur á
agnið skömmu síðar.
26. - Kh8 27. Kfl - Hg8 28.
Hcc2 - Df8?!
Þetta er afskaplega afdrifarík-
ur leikur sem af framhaldinu að
dæma er rangur. Með honum
gefur Salov a-línuna eftir, hann
getur ekki lengur svarað 29. Ha2
með 29. — Hga8. Greinilega telur
hann mótspil sitt á kóngsvæng
geta gefið sér nægileg færi, en
stöðumat Karpovs reynist réttara.
Flóttinn með kónginn yfir á
drottningarvæng er stórkostleg
og lærdómsrík lausn, sem fáir
geta leikið eftir.
29. Ha2 - Hxa2 30. Hxa2 -
gxh4 31. gxh4 — Dg7 32. Kel
- Rh6 33. Ha7 - Be8 34. Kd2
- Dg2+ 35. Kcl - Rf7
Nú fellur hornsteinn svörtu
peðastöðunnar á c7, en úr því
svartur var búinn. að gefa a-línuna
eftir verður hann að beita öllum
sínum krafti í mótspilið.
36. Hxc7 - Hg3 37. Dd2 - Dh3
38. Kb2 - Kg7 39. Hc8 - Bd7
40. Hc7 - Be8 41. Be2 - Dxh4
42. c5! - bxc5 43. bxc5 - Kf8
44. c6 - Dh2 45. Hc8 - Df2
46. Hb8 - Dc5 47. Dc2 - Rg5
Þótt Karpov sé með geysilega
öflugt valdað frípeð á c6 virðast
menn svarts þó vera mjög virkir,
auk þess sem hann er með fjar-
lægt frípeð á h-línunni. En það
HEIMSBIKARMÓT
FLUGLEIÐA
munar miklu að biskupinn á e8
er óvirkur og getur ekki tekið
þátt í sókn að kóngsstöðu hvíts.
Tilfæringar Karpovs. í næstu leikj-
um eru mjög lærdómsríkar.
48. Hb3 - Hg2 49. Hb5 - Da7
50. Dd3 - h5 51. Dc4 - Dd4
52. Kb3 - Hg3 53. Kc2 - Hg2
54. Kb3 - Hg3 55. Kc2 - Hg2
56. Dd3 - Da7 57. Hb7 - Dc5
58. Hb5 - Da7 59. Hb7 - Dc5
60. Kb3 — li4 61. Dc4!
Eftir tíu leikja þóf er Karpov
kominn með stöðu þar sem svart-
ur getur ekki komist hjá drottn-
ingarkaupum.
61. — Dxc4+ 62. Bxc4
Hér fór skákin í bið. Staða
svarts er vonlaus eins og sézt
bezt af afbrigðinu 62. — h3 63.
Hc8 - h2 64. c7 - hl=D 65.
c8=D — Dh5 66. Bb5 og hvítur
verður manni yfir. Salov hugsaði
sig í dágóða stund um biðleikinn
og þegar skákin var tefld áfram
í gær reyndi hann árangurslaust
að finna björgunarleið. Karpov
notaði hins vegar aðeins fimm
mínútur á biðskákina.
62. - Rf3 63. Bb5 - Rd4+ 64.
Kc4 - h3
Eða 64. - Rxb5 65. Rxb5 -
h3 66. Hh7
65. c7 - Rxb5 66. c8=D - h2
67. De6! og Salov gafst upp, því
67. — hl=D er aufvitað svarað
með 68. De7+ og r íátar.
Þeir sem hafa skoðað þessa
skák skilja væntanlega betur
hvers vegna Karpov hélt heims-
meistaratitlinum í heil 10 ár.
Mórgunblaðið/Bjarai
Við upphaf biðskákarinnar í gær. Þegar henni var lokið hafði
Karpov náð forystunni af Salov.
Norsk kvikmyndavika:
Tvennir tímar