Morgunblaðið - 18.03.1994, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. MARZ 1994
Norska sj ávar útvegsr áðuneytið telur sig hafa náð fram öllum helstu kröfum sínum
Afli ESB á fiskimið-
um Norðmamia eykst
ekki hlutfallslega
ALLT fram á síðustu stundu virtist sem ekki myndi takast að ljúka
samningum Norðmanna og ESB um sjávarútvegsmál. Eftir að Jacqu-
es Delors, forseti framkvæmdasljórnar ESB, greip persónulega inn í
viðræðurnar tókst þó að ljúka þeim aðfaranótt miðvikudagsins. Sigur-
vegarar viðræðnanna eru Norðmenn og Spánverjar. Norsk sljórnvöld
telja sig hafa náð fram öllum helstu kröfum sínum á sviði sjávarútvegs-
mála. Spánveijar fengu aftur á móti í sinn hlut 6.345 tonn af veiðiheim-
ildum eða 45% af þeim 14.100 tonna heildarafla, sem „fátæku“ ESB-
ríkin fjögur, Spánveijar, Portúgalir, Grikkir og írar, fá í norskri land-
helgi frá og með árinu 1997. Munu þau hafa 12.600 tonn af fiski til
ráðstöfunar þegar á næsta ári.
Portúgalar fá einnig 45% af heild-
arafla ESB-ríkjanna, Irar fímm pró-
sent en Grikkir afsöluðu sér „sínum“
fímm prósentum gegn beinum fjár-
stuðningi. Framan af samningavið-
ræðunum höfðu Norðmenn krafíst
þess að heildaraflinn yrði einungis
11 þúsund tonn (frá og með árinu
1997) líkt og EES-samkomulagið
gerir ráð fyrir, sem jafngildir 1,57%
af 700 þúsund tonna heildarafla.
Þessi kvóti verður hins vegar færður
fram og kemur til framkvæmda þeg-
ar á næsta ári. 2.500 tonnum verður
þá einnig bætt við og 1.250 tonnum
1996. Norðmenn segja þá aukningu,
sem nú hafí verið fallist á, byggjast
á vísindalegu mati á bættri stöðu
þorskstofnsins í Barentshafí (sem
Rússar og Norðmenn skipta á milli
sín). EES byggði á því að heildar-
veiði yrði 700 þúsund tonn árið 1997.
Áætluð veiði á þessu ári nemur hins
vegar 700 þúsund tonnum, á næsta
ári er áætlað að veiða 750 þúsund
tonn og 800 þúsund tonn á að veiða
árið 1996. Byggjast fyrrnefndar
kvótatölur á því að sú aukning gangi
eftir. Heildarveiði „fátæku“ ríkjanna
getur þó aldrei orðið meiri en 1,57%
af heildarafla.
„ Aukaafli" og Rússaþorskur
Þá eiga ESB-ríkin rétt á þúsund
tonna „aukaafla" af öðrum tegund-
um, s.s. ýsu og ufsa, sem kann að
veiðast við þorskveiðarnar. Þúsund
tonn fá ESB-togarar að veiða úr
þorskveiðikvóta Norðmanna á svæð-
inu fyrir utan Kanada (hinu svokall-
aða 3M-svæði) og 8.000 tonn eiga
að koma frá „þriðju" ríkjum, sem
líklega þýðir að keyptur verður hluti
af kvóta Rússa af norsk-rússneska
þorskstofninum í Barentshafí. Mun
Evrópusambandið greiða íyrir þann
kvóta af sameiginlegum fjárlögum
sínum.
Embættismenn ESB hafa lýst því
yfír að önnur ríki sambandsins, Bret-
ar, Frakkar og Þjóðveijar muni einn-
ig fá aukna þorskveiðikvóta er heild-
arveiðin i Barentshafí eykst. Þeir fá
áfram 2,9% af heildarkvótanum á
norðurslóðum, í samræmi við eldri
samninga, en 3,46% af fískveiði-
heimildum á vemdarsvæðinu við
Svalbarða. Vegna aukins heildarafla
mun kvóti ESB-ríkjanna því aukast
á næstu árum.
Embættismennimir segja einnig
að ein mikilvægasta málamiðlunin,
sem Norðmenn féllust á, var að sýna
meiri sveigjanleika varðandi makríl-
veiðar. Samþykktu Norðmenn að
allt að tvo þriðju af makrílkvóta
Evrópusambandsins, sem er 450
þúsund tonn, mætti veiða í Norður-
sjónum. Gerir það breskum sjómönn-
um kleift að ná allt að 180 þúsund
tonnum af 273 þúsund tonna kvóta
sínum. Hversu mikið veiðist fer að
mestu eftir því hvernig makríllinn
færir sig um set.
Stjórnun flskveiðanna
Fram til 1. júlí 1998 munu Norð-
menn ráða öllum fískveiðum norðan
62 breiddargráðu og taka ákvarðan-
ir um leyfílega hámarksveiði. Ekkert
breytist heldur varðandi samning
Norðmanna og Rússa um nýtingu
þorskstofnsins í Barentshafí en sá
samningur rennur úr gildi í október
1998. Norðmenn munu þó hafa „ná-
ið samráð" við framkvæmdastjórn
ESB í Brussel. í sameiginlegri álykt-
un, sem er viðauki við aðildarsamn-
inginn, er ítrekað mikilvægi þess,
að fylístu varfæmi sé gætt, varð-
andi sókn í fiskveiðistofnanna í
norskri landhelgi. Segir að nauðsyn-.
legt sé að hafa samvinnu við haf-
rannsóknarstofnanir í Noregi og
samtök sjávarútvegsins þar við
ákvarðanir um veiði. Þegar aðlögun-
artímanum lýkur og allar veiðar í
norskri landhelgi verða hluti af sam-
eiginlegri sjávarútvegsstefnu sam-
bandsins (CFP) verður norska físk-
veiðistjómunarkerfið tekið upp af
bandalaginu við ákvarðanir um
heildarveiði norður af 62 breiddar-
gráðu. ESB mun því gera norska
fiskveiðistjómun að sinni og verður
lögð áhersla á það á næstu árum
að auka þekkingu innan bandalags-
ins á þessu hafsvæði.
Það ber þó að hafa hugfast að
kvótaákvarðanir verða ekki teknar
í Brussel. í aðildarsamningi Norð-
manna er kveðið á um að þeir muni
halda sama hlutfalli fískveiðiheim-
ilda og nú er raunin. Er þetta í sam-
ræmi við reglur ESB um hefðarrétt.
Segir norska sjávarútvegsráðuneytið
að með aðildarsamningnum sé
tryggt að fískveiðiskip annarra ríkja
fái ekki aukinn aðgang að norskum
fískimiðum varðandi aðra fískistofna
en makríl. ESB-ríkin halda þeim
2,9% af heildarafla, sem þau höfðu
samkvæmt eldri samningum, og við
bætast þau 1,57% af heildarafla til
fátæku ESB-ríkjanna, sem veitt vom
I tengslum við EES. Það em því
fyrst og fremst ákvarðanir um árleg-
an leyfilegan heildarafla (TAC), eft-
irlit og annað þess háttar, sem form-
lega færast til Bmssel.
Markaðsaðgangur
Með samningnum um Evrópska
efnahagssvæðið sem tók gildi um
síðustu áramót vom Norðmenn þeg-
ar búnir að ná fram tollfrelsi varð-
andi flestar sjávarafurðir sínar. Toll-
frelsið innan EES náði þó ekki til
eftirtaldra tegunda. Gilda sérstök
ákvæði um lax, síld, rækju, makríl,
silung og hörpuskel. Með aðildar-
samningnum falla tollar niður á
þessum tegundum en á fjögurra ára
aðlögunartíma verða í gildi „viðmið-
unarkvótar" varðandi útflutning til
ESB-ríkja og sérstakt eftirlitskerfi
tekið upp fyrir þessar tegundir. Það
em fyrst og fremst Bretar og írar
sem hafa áhyggjur af þessum teg-
undum. Ef einhver vandræði koma
upp á mörkuðum verður skoðað
hvort grípa eigi til tímabundinna
aðgerða. Norðmenn munu taka þátt
í eftirlitinu til að tryggja hagsmuni
sína.
Tollarúr 12-25% Í0%
Tollar á unnum sjávarafurðum úr
fyrrnefndum tegundum em í dag á
bilinu 12-25% og falla þeir niður er
Norðmenn ganga í sambandið.
Þannig er tollur á reyktum laxi í dag
13%, á unnum sfldar- og makrfl-
afurðum 20% og 25% og pillaðar
rækjur bera 20% toll. Segir í frétta-
tilkynningu frá norska sjávarútvegs-
ráðuneytinu að þetta muni vemlega
bæta samkeppnisstöðu norsku físk-
vinnslunnar þrátt fyrir eftirlitskerfíð
á aðlögunartímanum.
Ef miðað er við útflutning Norð-
manna á sjávarafurðum til ESB-
ríkja á síðasta ári má gera ráð fyrir
að hagnaður Norðmanna af niður-
fellingu tolla verði um 380 milljónir
norskra króna eða 180 milljónir
umfram þann hagnað sem þeir hafa
af EES-samkomulaginu, þegar það
hefur tekið gildi að öllu leyti. Þá er
ekki tekið tillit til aukinna markaðs-
möguleika og þess að ekki er hægt
að grípa til tæknitegra viðskipta-
hindrana gegn Norðmönnum.
Styrkir og byggðastefna
Eftir að Norðmenn ganga í ESB
mun sjávarútvegur þeirra eiga rétt
á styrkjum úr byggðasjóði banda-
lagsins. Þá styrki, ásamt styrkjum
norsku stjórnarinnar og hugsanlega
sveitarfélaga, er hægt að nýta til
framkvæmda við hafnarmannvirki,
til uppbyggingar sveitarfélaga við
strandlengjuna og til fjárfestinga í
togaraflotanum, fiskeldi og físk-
vinnslu. Telja Norðmenn að þetta
muni styrkja sjávarútveg þeirra
verulega í samkeppninni á Evrópu-
markaðnum. Með aðild Norðurland-
anna að ESB verður til „Byggða-
svæði 6“ innan sambandsins og
munu nyrstu héruð Noregs njóta
góðs af þeim byggðastyrkjum, sem
sambandið úthlutar til atvinnufyrir-
tækja. Þá munu nyrstu héruð Nor-
egs almennt fá hærri styrki frá ESB
en aðrir lándshlutari
samningur
Norðmanna
og
I- ★ ',T ★ Smugan
★ ★
★ ★ Mim g * T
★ ★ m í í ^
★

Fiskveiðistjórnun
Stjórnun fiskveiða á miðunum norður af 62. breiddargráöu verður áfram í hönd-
um Norðmanna fram til 1. júlí 1998. Þá flytjast ákvarðanir um heildarveiði á
svæðinu til Brussel og verða hluti af sameiginlegri sjávarútvegsstefnu sam-
bandsins, CFP. Norðmenn og ESB hafa gefið út sameiginlega yfirlýsingu um
hvernig eigi að stjórna fiskveiðum á þessu svæði í framtíðinni. Er þar tekið
fram að áfram ESB muni taka upp fiskveiðistjórnunarreglur Norðmanna.
Barentshaf
Samningar Norðmanna og Rússa um fiskveiðar í Barentshafi falla einnig undir
ramma CFP frá og með 1998. Áfram verður þó fylgt þeim grundvallarreglum
sem norsk-rússneska fiskveiðinefndin hefur mótað. ESB og Norðmenn segjast
einnig í yfirlýsingu ætla að reyna að stöðva óæskilegar veiðar í Smugunni til
dæmis með því að koma í veg fyrir löndun á afla.
K
Kvótahopp
Norskar reglur um að einungis norskir rikisborgarar geti átt fiskiskip skráð í
Noregi falla úr gildi eftir þriggja ára aðlögunartíma. í sameiginlegri yfirlýsingu
segir hins vegar að markmiðið sé að tryggja stöðu þeirra svæða sem eru mjög
háð fiskveiðum og fiskvinnslu. Samkvæmt gildandi réttarreglum innan ESB og
þeim hefðum sem Evrópudómstóllinn hefur mótað geta því Norðmenn sett
reglur, sem koma í veg fyrir kvótahopp. Til dæmis með því að gera það að
skilyrði að raunveruleg efnahagsleg tengsl séu milli þeirra skipa sem veiða
kvóta lands og landsins sjálfs.

Fiskveiðikvótar
Vfirlýst markmið sjávarútvegssamkomulagsins er að viðhalda stöðugleika
varðandi kvótahlutföll. Þannig munu skip ESB-ríkja ekki fá hlutfallslega meiri
veiðiheimildir en nú hefur verið samið um. Þegar samið var um veiðiheimildir í
EES-viðræðunum var ákveðið að ESB-riki fengu 6.000 tonna kvóta á þessu ári,
sem myndi hækka í 11.000 tonn árið 1997. Byggði það á þeirri forsendu að
heildarveiði myndi aukast úr 300 þúsund tonnum í 700 þúsund tonn á sama
tímabili (11 þúsund tonn em 1,57% af 700 þúsund tonnum). Þar sem þorsk-
stofninn hefur vaxið mun hraðar en búist var við er nú áætlað að þessi heildar-
veiði náist þegar á þessu ári. Því fá fátækari ríki ESB (fyrst og fremst Spán-
verjarog Portúgaiir) að veiða 1,57% af heildarafla þegar á næsta ári.
Samkvæmt eldri samningum eiga önnur ESB-ríki rétt á 2,9% af heildarafla og
breytist það ekki. Að auki fá ESB-ríkin aukaafla" af öðrum tegundum, sem má
nema 10% af þorskaflanum. Loks fær ESB þúsund tonna hlut í þorskveiði-
kvóta Norðmanna á alþjóðlegu hafsvæði fyrir utan Kanada, sem Iftið hefur
verið nýttur af norskum sjómönnum.
K
Markaðsaðgangur
Norðmenn fá fullan tollfrjálsan markaðsaðgang fyrir sjávarafurðir frá og með
fyrsta degi aðlldar. Þó verður haft eftirlit með innflutningi á þeim átta tegund-
um, sem undanskildar eru tollfrelsi samkvæmt EES, t.d. lax og rækju, fyrstu
fjögur árin. Ef vandamál koma upp á mörkuðum ESB munu framkvæmda-
stjórnin og Norðmenn grípa til ráðstafana i sameiningu.
Kosningabaráttan á Ítalíu í fullum gangi
Vinstrímenn fylgj-
andi samvinnu við
miðjuflokkana
Róm. Reuter.
LEIÐTOGI lýðræðislegra vinstrimanna (fyrrum kommúnista) á Ítalíu,
AchiUe Occhetto, gaf á miðvikudag sterklega til kynna að hann væri
fylgjandi samsteypustjórn með miðjuflokkunum eftir kosningar og að
hann vildi að Carlo Azeglio Ciampi, forsætisráðherra, stýrði henni.
Sagðist Occhetto te(ja að fylking átta flokka og vinstrimanna gæti náð
hreinum meirihluta í þingkosningunum, sem fram fara 27. og 28. mars.
Occhetto kvaðst vonast til að næðu
vinstrimenn ekki meirihluta í kosn-
ingunum 27. og 28. mars nk. yrðu
þeir að minnsta kosti ráðandi afl í
meirihlutastjóm. Hann útilokaði með
öllu samstarf við fjölmiðlakónginn
Silvio Berlusconi, sem fer fyrir
„Frelsisbandalagi" hægriflokkanna,
sem spáð er mestu fylgi í kosningun-
um.
Ciampi, sem hefur stýrt Ítalíu í
gegnum mikla efnahagslega og póli-
tíska lægð síðustu ellefu mánuði,
býður sig ekki fram í kosningunum
og hefur ekki tengsl við neinn ákveð-
inn stjómmálaflokk. Occhetto kvað
vinstrimenn ekki myndu bjóða
Ciampi stól forsætisráðherra nú þeg-
ar, en til þess kynni þó að koma.
Síðustu skoðanakannanir benda til
þess að hvorki hægri- né vinstri-
mönnum muni takast að ná hreinum
meirihluta í kosningunum og því
komist miðjuflokkar, fyrrum Kristi-
legir demókratar og Sáttmáli Ítalíu,
flokkur Marios Segnis, í oddastöðu.
680 þingmenn sitja á ítalska þinginu
og í skoðanakönnunum frá því um
síðustu helgi, er Berlusconi, Norður-
Occhetto.
bandalaginu og ný-fasistum spáð
295 sætum, vinstrimönnum 242 sæt-
um, miðjuflokkum 68 sætum og öðr-
um flokkum 25 sætum.