Morgunblaðið - 10.04.1994, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10. APRÍL 1994
51
GARUR
eflir Elínu Pálmadóttur
Náttúru-
hagræðing
Vorið er unaðslegur tími. Það
lætur manni finnast að
maður sé nógu ungur til að gera
allt það sem maður er orðinn
nógu gamall til að vita að maður
getur ekki, er haft eftir einhverj-
um útlendingi, Franklín P. Jones.
En á svo dæmalaust vel við hér
og nú. Bjartar vonir vakna með
vorinu hjá þessari norðlægu þjóð
á hnettinum og vill þá
gjarnan gleymast hvað við
getum ekki.
Um daginn dundi yfir
okkur sú fregn, prófuð í
samanburðarkönnun við
önnur lönd, að okkar eigin
gáfuðu íslensku grunn-
skólanemar hafí reynst
aftarlega á merinni í
landafræðiþekkingu.
Komu þó sýnu verst út í
þeim hlutanum sem nefn-
ist eðlisræn landafræði,
þar sem einfaldlega reynir
á þekkingu og skilning á
afstöðu sólar og jarðar,
landmótun, bergtegund-
um, jarðvegi og loftslagi.
Höfðu þar ekki nema 38%
svara. Merkilegt í landi
með mestu fjölbreytni af
veðrum. Land sem í ber-
angri sínu er eins og opin bók
og svo ungt að landmótun með
sífelldum eldgosum og fram-
hlaupi jökla eru tímunum saman
aðalfréttir í fjölmiðlum með ýtar-
Iegum skýringum og myndum.
Þegar Tryggvi Jakobsson hjá
Námsgagnastofnun gerði í erindi
grein fyrir þessu fjölþjóðlega
könnunarprófi lét hann þau orð
falla að íslenskir nemendur átt-
uðu sig illa á tímabeltum og
ættu ekki gott með að tileinka
sér upplýsingar af línuritum.
Ekki vekur það síður ugg ef
landsmenn átta sig ekki á tíma-
beltunum og skynja ekki hvar í
veröldinni við erum staðsett í til-
verunni. Eins og við þurfum nú
á því að halda að skilja mekanis-
mann í höfuðskepnunum einmitt
á svo válegum stað á hnettinum.
Það sýndi sig svo sannarlega nú
um páskana, þegar aðstæður í
geimi vinda sendu yfir okkur
skyndiáhlaup og veðurham. Vel
hefði sumum komið að hafa til-
finningu fyrir og glóru um hvað
getur gerst við gefnar aðstæður
— hálka, skafrenningur, snjóflóð
og blindhríð. Semsagt hvers má
vænta.
í fjölmiðlum mátti heyra að
ekki höfðu allir klára grunvallar-
þekkingu til að greina hættur frá
hættuleysi. Allar frásagnir af
hættum og björgunum lagðar að
jöfnu. Maður fór að hugsa um
hvílík hetja maður hlyti að hafa
verið hér áður fyrr, að bíða af
sér veður í bílum, tjöldum eða
snjóhúsum, þegar aðalfrétt í öll-
um fréttatímum í óveðurshrin-
unni var lengi vel leit og björgun
röskra stráka og vel búinna á
fjallahálsi þar sem þó yar kofa
að finna. Fólk fylgdist með því
að élíki heyrðist frá þeim og
hvernig þeim var svo hjálpað til
byggða eftir að upplýst var að
þeir sætu um kyrrt í kofanum.
Ágætt ef félagarnir vildu svipast
um eftir þeim og sækja þá úr
því engir voru þar í verri hremm-
ingum í óveðrinu, en varla voru
það stórtíðindi.
Líklega hafa nokkuð margir
árgangar farið í gegn um skóla-
kerfið án þess að skilja afstöðu
sólar og og jarðar með meðfylgj-
andi náttúrulögmálum. Hafa ver-
’ ið að tínast út t í samfélagiö? s
Gætu jafnvel verið komnir inn á
þing? Ekki virðast allir þar klárir
á því hvenær „hádegi“ er hér á
iandi eða hvernig það verður
„náttúrulega" til. Halda það fast-
neglt klukkan hálftvö. Gangur
sólar komi þar þá líklega ekkert
við sögu. í samhengi við nýlega
uppgötvun um lítinn skilning
grunnskólakrakkanna á göngu
sólar og himintungla var mönn-
um þar á bæ kannski vorkun í
umræðum um tímatilflutning á
klukkunni. Við erum svosem ekki
með rétta klukku samkvæmnt
tímatalinu. Hún er allan ársins
hring klukkutíma á undan „nátt-
úrulegum tíma“, á gamla sumar-
tímanum. Hvenær sól er hæst á
lofti liggur því hreint ekki ljóst
fyrir landsmönnum og þá vænt-
anlega ekki það sem flóknara er.
Náttúran lætur ekki að sér
hæða. Fyrir milljónum ára hafði
hún ekki hugmynd um að við
myndum nokkurn tímann fara
að nota gleraugu, en samt hafði
hún vit á að setja eyrun á okkur
þar sem þau eru, eins og alkunna-
er. Óneitanlega náttúruleg hag-
ræðing, ekki satt? Og hagræðing
skal það vera, þótt varla teljist
hún náttúruleg, að færa til klukk-
una tvisvar sinnum á ári.
Burtséð frá skilningsleysi á
náttúrulögmálum er mér bölvan-
lega við svona hringl. Ekki síst
eftir að ferðir milli landa urðu æ
hraðfleygari. Ég man eftir að
bílstjóri frá utanríkisráðuneytinu
franska átti að sækja mig og
koma mér út á flugvöll snemma
morguns í París og ég varð á
síðustu stundu að taka leigubíl
og greiða fyrir ólöglegan akstur
út á flugvöll þegar hann ekki
sýndi sig. Hvorki hann né hótelið
vissu að klukkunni hafði verið
flýtt um nóttina. í annað skipti
sagði ferðaskrifstofufólk Frakk-
landsmegin Ermarsunds að ég
gæti strax eftir að feijan kæmi
yfir sundið tekið lest til London.
Og tókst aðeins fyrir einskæra
heppni og kunnáttu samfarþega
að ná síðustu lest með því að aka
með hraði í leigubíl í veg fyrir
hana tveimur stöðvum lengra.
Frakkar reyndst komnir á sumar-
tíma en Bretar ekki fyir en eitt-
hvað seinna og ferðfólk lenti í
mestu hremmingum. Eintómt
Qárans vesen! Fyrir nú utan það
að vísindin segja að hver maður
sé með innstillta klukku, vakni
gjarnan og svefn sæki á á sama
tíma. Ætli sé ekki best að hafa
náttúruna sama við sig, ef menn
hafa þá nokkra glóru um gang-
verk náttúrulögmálanna — og
sólargangsins. oc
HÁSKÓLI ÍSLANDS
ENDURMENNTUNARSTOFNUN
Lestur og greining ársreikninga fyrirtækja
Efni: Hvað er ársreikningur? Hvaða
upplýsingar gefur hann og hvaða meg-
inreglur gilda við framsetningu þeirra?
Kynntar verða helstu aðferðir til að
ganga úr skugga um réttmæti árs-
reikninga og sýnt hvernig hafa má
gagn af þeim með svolítilli fyrirhöfn.
Leiðbeinandi: Stefán Svavarsson,
dósent við HÍ, og Árni Tómasson, lög-
giltur endurskoðandi.
Tími: 13. og 14. apríl kl. 16-19.30.
Verð: 5.800 kr.
Skráning í síma 694940. Fax 694080.
Uppiýsingasímar 694923,-24 og -25.
A ferö urn Island
Miðvikudagsblaði Morgunblaðsins, 20. apríl nk., fylgir blaðauki sem heitir Á ferð um
ísland. í þessum blaðauka verður fjallað um ferðalög innanlands, þar sem íslenskum
fjölskyldum er bent á feröamöguleika um eigið land. Greint verður frá athyglisverðum
áningarstööum, gistimöguleikum, útivist, s.s. hjólreiðum, sundi og golfi, auk þess sem
sérstaklega verður fjallað um ferðamannastaðinn Reykjavík. Einnig veröur bent á ýmsa
afþreyingarmöguleika, t.d. veiði, hestaferðir, jöklaferðir og bátsferðir. Fjallað verður
um undirbúning ferðalags um ísland með tilliti til útbúnaðar, nestis og gæslu eigna.
Þá verður kynning á ferðamessu sem byrjar 21. apríl nk.
Þess má geta að í blaðaukanum verður efnt til ferðagetraunar fyrir lesendur.
Þeim, sem áhuga hafa á aö auglýsa í þessum blaðauka, er bent á að tekiö
er viö auglýsingapöntunum til kl. 12.00 mánudaginn 18. apríl.
Nánari upplýsingar veita Agnes Erlingsdóttir, Helga Guömundsdóttir og Petrína
Ólafsdóttir, starfsmenn auglýsingadeildar, í síma 69 1111 eöa símbréfi 69 11 10.
- kjarni málsins!