Morgunblaðið - 10.05.1998, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 10. MAÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
IÞROTTIR
Þjóðerni mitt
er knattspyrna
ÞEGAR ásjóna Arsene
Wengers hins franska
birtist á risaskjánum á
Highbury fyrir leik gegn
Sheffield Wednesday, 16.
september 1996, vissu fylgismenn
Arsenal ekki hvort þeir áttu að
hlæja eða gráta. Var þetta maður-
inn sem átti að stýra þessu forn-
fræga félagi á ný inn á braut sigurs
og sæmdar? Hann minnti meira á
háskólaprófessor eða skriffinn úr
innviðum báknsins mikla í Brussel
en knattspyrnustjóra. „Hvers eig-
um við að gjalda?“
Ekki það að enskir knattspymuá-
hugamenn væru óvanir undarlegum
sendingum yfir Ermarsund. Fyrst
kom Eric Cantona, dulrænn einfari
með sardínur, máva og togara í
farteskinu. Síðan glæsimennið Da-
vid Ginola, holdgervingur Parísar-
tískunnar, með auga í pung. Wen-
ger var eigi að síður óþekkt stærð -
eitthvað alveg nýtt.
Spennandi? Látum það vera,
hugsuðu stuðningsmenn Arsenal
með sér þetta fallega haustkvöld á
Highbury, þegar nýi knattspyrnu-
stjórinn, sem staddur var í Japan,
kynnti hugmyndir sínar í grófum
dráttum fyrir tilstilli tækninnar.
Prúður í fasi, röddin lág og hreim-
urinn í anda inspektors Clouseaus.
Hvorki datt né draup af honum. Var
þessi maður úr sama sólkerfi og Ge-
orge Graham, maðurinn sem í aug-
um Arsenal-manna var samnefnari
sigurs og velgengni? Fastur fyrir,
beinskeyttur og heillandi - Graham
var stríðsmaður, sem hæfði félagi
sem allir elska að hata. Wenger var
eitthvað allt annað!
Aðdáendurnir voru enn í losti
þegar leikurinn hófst og gestimir
Frakkinn Arsene Wenger, knattspyrnu-
stjóri Arsenal, varð á dögunum fyrsti
útlendingurinn til að leiða félagslið til
meistaratignar í Englandi. Orri Páll
Ormarsson rifjar upp feril Frakkans, sem
er enginn nýgræðingur í faginu, og gægist
á bak við gleraugun.
tóku forystuna. Leikmennimir vom
augljóslega jafn dolfallnir. En þá
dró til tíðinda. Fyrsta herbragð
nýja hershöfðingjans var kynnt til
sögunnar. Alappalegt ungmenni sté
upp af varamannabekknum, tilbúið
að leika sinn fyrsta leik fyrir Ar-
senal. Stuðningsmennimir létu sér
fátt um finnast, meira þurfti til að
vekja þá af svefninum. En viti
menn. Pilturinn stökk fullskapaður
inn í liðið, deildi og drottnaði á miðj-
unni og Arsenal vann ömggan sig-
ur, 4-1. Petta var Patrick Vieira,
fyrsti skjólstæðingur Wengers á
Highbury, og guðum lík vera í aug-
um íbúa Norður-Lundúna í dag, í
það minnsta rauða helmingsins.
Teningnum var kastað. Wenger
hafði sáð fyrsta fræinu að veldi sínu
- veldi sem væntanlega mun duga
vel fram á næstu öld!
Þurfti leyfí
prestsins
En hver er þessi maður sem svo
eftirminnilega hefur brotið blað í
enskri knattspymusögu með því að
verða fyrsti útlendingurinn til að
gera lið að meistara?
Arsene Wenger fæddist 22. októ-
ber 1949 í smáþorpinu Duttlenheim
í nágrenni Strasbourgar, strangtrú-
uðu samfélagi, þar sem þurfti að fá
leyfi prestsins til að iðka knatt-
spymu, þar sem bænastundir voru
tíðar. En þótt Arsene hinn ungi
signdi sig, svo sem var siður, þegar
hann átti leið hjá kirkjunni var hið
raunverulega andlega athvarf hans
knattspymuvöllur þorpsins. Þar óx
hann, í bókstaflegri merkingu, úr
grasi, undir handleiðslu föður síns,
Alphonse, og fleiri góðra knatt-
spyrnuííkla.
Snemma stakk pilturinn þó í stúf
í þeim félagsskap, þótti sérlundaður
og alvarlegur. „Hann var grafalvar-
legur unglingur," segir félagi hans
úr áhugamannaliði Duttlenheim,
þar sem Wenger steig sín fyrstu
skref sem fullveðja knattspyrnu-
maður. „Hann tók allt alvarlega,
knattspyrnu, kvenfólk. Algjör and-
stæða eldri bróður síns, Guys, sem
gefinn var fyrir öl og orðræðu. Guy
var líka betri knattspymumaður."
Hið þýska yfirbragð Wengers er
engin tilviljun, héraðið sem hann
ólst upp í heyrði í eina tíð undir
Action Images/Tony O’Brien
Þýskaland. Þar er komin skýringin
á þvi að leikstíllinn sem hann inn-
leiddi hjá Mónakó og síðar hjá Ar-
senal, með álíka góðum árangri, er í
jöfnum hlutföllum franskur og
þýskur.
„Þegar ég var strákur, töpuðum
við alltaf fyrir þýskum liðum,“ segir
Wenger, „og fyrir þær sakir heillað-
ist ég af leikstíl þeirra. Faðir minn
fór því reglulega með mig yfir
landamærin til að sjá leiki. Borussia
Mönchengladbach var uppáhaldslið
mitt, ásamt Racing Club de Stras-
bourg. Það var hreyfingin sem heill-
aði mig mest, gagnsóknin, sem
byggðist á hraða og krafti. Hún
skipti mig mestu máli.“
En hvemig leikmaður var Wen-
ger? „Hann var leikinn, jafnvígur á
báða fætur og gat gert mörk,“ segir
annar félagi hans úr Duttlenheim-
liðinu. „Leikskilningur hans var ein-
stakur og innsæi. Það voru hans
helstu kostir."
Samt átti það ekki fyrir Wenger
að liggja að verða góður leikmaður.
Innsæið og leikskilningurinn gerðu
hann snemma að betri þjálfara en
leikmanni. „Þinn vandi, Wenger
minn góður,“ hefði Bill heitinn
Shankly, fyrrum knattspymustjóri
Liverpool, getað sagt við hann, „er
sá að heilinn á þér er í höfðinu!"
Wenger náði eigi að síður að
verða atvinnumaður í knattspymu.
Eftir að hafa leikið með áhuga-
mannaliðunum Mutzig, Mulhouse
og Vauban - og öðlast gráðu í hag-
fræði frá Strasbourgarháskóla -
gekk hann til liðs við Racing Club
de Strasbourg, 29 ára að aldri. Ári
síðar varð liðið franskur meistari.
Wenger lék þó aðeins þrjá leiki og
varð af medalíu.
Innanbúðarmaður hjá Strasbour-
garliðinu minnist þess að Wenger
hafi aldrei fallið inn í leikmannahóp-
inn. „Hinir leikmennirnir kunnu að
vísu vel við hann, það var ekki vand-
inn. Hann var hins vegar of mennt-
aður, of greindur - einfaldlega of
heflaður fyrir þá!“
Þegar hér er komið sögu hafði
áhugi Wengers á þjálfun kviknað
fyrir alvöra. Hann elti hinn vh’ta
unglingaþjálfara Max Hild á rönd-
um og tók loks við af honum sem
þjálfari unglingaliðs Strasbourgar,
árið 1981. „Areene vissi að hann var
ekki nógu góður til að vera atvinnu-
maður í knattspymu," segir innan-
búðarmaðurinn. „Hann kunni hins
vegar lagið á ungmennunum. Varð
þeim sönn fyrinnynd. Menn voru
þegar farnir að líta upp til hans í þá
daga. Arsene hafði mikla útgeislun
og maður fann á sér að hann ætti
eftir að verða framúrskarandi þjálf-
ari.“
Vegur Wengers sem þjálfara óx
hratt. Árið 1983 var hann ráðinn að-
stoðarþjálfari hjá Cannes og ári síð-
ar knattspyrnustjóri hjá Nancy,
gamla félaginu hans Michels Platin-
is. Og jafnvel þótt honum tækist
ekki að forða félaginu frá falli í 2.
deild ákvað stórveldið Mónakó að
taka áhættuna og ráða hann til
starfa árið 1987. Eftir því átti félag-
ið ekki eftir að sjá.
Strax á fyrsta ári gerði Wenger
Mónakó að Frakklandsmeistara.
Hann var á augabragði kominn í
hóp virtustu þjálfara landsins og
þótt meistaratitillinn ynnist ekki
aftur náði Wenger frábæram ár-
angri með liðið á árunum sjö sem
hann stjómaði því, bæði á heima-
slóð og á Evrópumótum. Bikar-
meistari varð Mónakó undir stjóm
Wengers árið 1991.
Árið 1994 var hins vegar einsýnt
að Wenger næði ekki meiru út úr
liði Mónakó, hann var því látinn
fara. Það var kaldhæðni örlaganna
að skömmu áður falaðist ekki aðeins
stórlið Bayem Múnchen eftir kröft-
um hans, heldur einnig franska
landsliðið. Svar Wengers var aftur á
móti neikvætt, hann var samnings-
bundinn Mónakó.
Brottreksturinn olli Wenger von-
brigðum en veitti honum svigrúm til
að safna kröftum og meta stöðuna.
Tilboð bárust víða að, þannig að
knattspyrnuheimurinn stóð á önd-
inni þegar Wenger ákvað að hella
sér aftur út í harkið með Grampus
Eight í Japan. Var maðurinn geng-
inn af göflunum?
Wenger vissi aftur á móti upp á
hár hvað hann var að gera. Heims-
borgarinn kom upp í honum og þar
sem honum fannst hann ekki enn
tilbúinn til stórra verka var Japan
vænlegur kostur. Landið var fram-
andi, knattspyrnan á uppleið og
andrúmsloftið afslappað. í Japan
lifði Wenger sem blómi í eggi, þó
hann skólaðist ekki frekar til í fræð-
um fótmenntar. Þar fyrir utan tókst
honum á skömmum tíma að breyta
Grampus Eight úr slöku miðlungs-
liði í eitt besta félagslið Japans.
Stóðst ekki
freistinguna
En örlögin verða ei umflúin! Og
þegar David Dein, varaformaður
stjórnar Arsenal og persónulegur
vinur Wengers til fjölda ára, fór að
sækja það stíft sumarið 1996 að
hann tæki við enska liðinu stóðst
Frakkinn ekki freistinguna. Hann
var reyndar samningsbundinn
Grampus Eight en eftir japl, jaml
og fuður fékk hann sig lausan. Ný
áskoran, sú mesta til þessa, var
framundan. Nú þurfti Wenger bara
að vinna leikmenn og stuðnings-
menn Arsenal á sitt band.
En það var meira en að segja það.
Undanfarinn, Vieira, plægði akur-
inn reyndar ágætlega en Wenger
vissi að það var á brattann að
sækja. „Hvaða Arsene?" höfðu
stuðningsmenn Arsenal' og aðrir
knattspyrnuáhugamenn í Englandi
spurt einum rómi þegar ráðning
hans var gerð heyrinkunn. Hann
var stórt nafn í Frakklandi, nafn-
laus handan Ermarsunds. Þar fyrir
utan hafði erlendur knattspyrnu-
stjóri aldrei hampað Englands-
meistaratitli. Þetta má kalla að