Skírnir - 01.12.1912, Side 57

Nokkrar athuganir um islenzkar bókmentir á 12. og 13. öld. 345
eftir dauða (xissurar Hallssonar 1206 og hafa þær þá ver-
ið ritaðar á árunum 1207—1211. Samt er hæpið að full-
yrða nokkuð um það og geta þær verið nokkru eldri, þvi
það verður ekki beinlínis ráðið af umraælum höfund-
arins um Gissur í 1. kap. Hungurvöku, að hann hafi verið
látinn, er sagan var rituð, þótt eðlilegra sé að skoða orð-
in þannig (»er ek heyrða af þessu máli segja hinn fróða
mann Gizor Hallsson®1). Að Þorlákssaga sé rituð nokkru
eftir 1198, þá er heilagur dómur Þorláks biskups var upp
tekinn má ráða af því sem segir í síðasta kapítula sög-
unnar (Bisks. I, 124): »Páll biskup lét gera skrín at helg-
um dómi Þorláks biskups þann gullsmið, er Þorsteinn hét,
þat sem nú er í dag, ok stendr þat skrín nú yfir
háaltari í Skálholti« o. s. frv. Af þessu má sjá, að
nokkur ár hafa liðið frá skríngerðinni og þangað til sagan var
skrásett, — sé þetta ekki siðari viðbót afritara — en langur
tími getur það ekki hafa verið. Af sögunni sést, að höf. hefir
verið í Skálholti á dögum Þorláks biskups, því að hann
segir: »ok heyrðum vér hinn sæla Þorlák biskup þat
vítni bera honum«, og síðar: »þá er vér hældum
hans háttum góðum« o. s. frv. (sbr. 3. kap. sögunnar). Með
því að Þorlákssaga mun samin eftir fyrirmælum Páls
biskups og undir umsjón hans, er skiljanlegt, að höf. sneiðir
algerlega hjá deilum Þorláks biskups við Jón Loptsson i
Odda, því að þeirra varð naumast getið nema með því að
særa tilfinningar Páls biskups, annaðhvort gagnvart foreldr-
um hans eða hinum helga manni og andlega föður, móður-
bróður Páls biskups, því að þann meðalveg var ekki gott
að þræða, er biskupi hefði ekki kunnað að mislíka. En
úr því að höf slepti alveg að skýra frá þeirri deilu, þá
leiddi af sjálfu sér að láta jafnframt ógetið allra afskifta
Þorláks biskups af Bæjar-Högna málum, enda snertu upp-
tök þeirra ættmenn Ketils prests Hermundarsonar, og ekki
á sem viðkunnanlegastan hátt, með þvi að Hreinn Her-
*) Bisks. I, 59.