Skírnir - 01.12.1916, Blaðsíða 17

íSbirnir]
Landið og þjdðin.
353
'undan og vísaði veginn, komu hinir á eftir. Og nú, eftir
fáein ár, eigum vér ágæta skipstjóra og fiskimenn, líklega
einhverja þá beztu í heimi.
Eg nefni þessi dæmi að eins til að minna á, að það
er sitthvað að hafa leiksviðið og hitt að nota það eins
og má, og að eitt er að hafa hæfileika og tækifæri, ann-
að að nota hvorttveggja. Það er í fæstum greinum landið,
sem sníður oss stakkinn, það leggur oftast til nóg efni í
hann, ef vel er að gáð. Það erum vér, sem sníðum oss
stakkinn eftir andlegum vexti vorum, og til að sníða hann
stærri og fegri þurfum vér, en ekki landið, að vaxa. Þeg-
ar alt kemur til alls, þá er það fremur þjóðin, sem setur
mark sitt á landið, en landið á þjóðina.
Það sem oss ríður mest á að vita er það, hvernig
vér eigum að lifa svo í þessu landi, að í samræmi sé við
eðli þess og varanlegar þarfir þjóðarinnar. Eftir þúsund
ára líf í landinu, lifir þjóðin enn að miklu leyti í ósam-
ræmi við náttúru þess. Vér eigum enn eftir að finna,
hvernig vér eigum að lifa þannig, að þjóðin efiist sem
bezt af landinu og landið af þjóðinni, en menningin af
hvorum tveggja. Eg skal skýra með nokkrum dæmum
hvað eg á við.
Ein hin fyrsta af þörfum vorum er skýli yfir höfuðið.
Erum vér þá, eftir þúsund ár, búnir að finna þá húsa-
gerð, er sé í fullu samræmi við eðli landsins og þarfir
þjóðarinnar? Vér vitum að því fer fjarri. Torfbæirnir
gömlu höfðu sína kosti. Þeir voru að miklu leyti úr efni
sem fekst í landinu sjálfu. Baðstofurnar gömlu höfðu
þann kost, að þar var alt heimilisfólkið saman komið.
Þar varð meira samlíf, en þar sem öllu er stíað sundur.
Burstabæirnir með grasigrónum þökum voru og eru í betra
samræmi við græn túnin og fjallaburstirnar í sjóndeildar-
hringnum en timburkassarnir, sem nú hefir verið tylt á
hólana. Og ósamræmið sem í því felst, að reisa timbur-
hús í landi þar sem »viður vex engi utan björk og þó
Jítils vaxtar«, er augljóst. Nú eru steinsteypuhúsin að
koma, en vér eigum eftir að finna stíl, er^sameini henti-
23