Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1959, Side 97

RÆNINGJADYSJAR OG ENGLENDINGABEIN
99
um atburði, hefur heitið Hóll, en eftir vígin Mannslagshóll, sem af-
bakaðist í Mannskapshóll og síðan Mannskaðahóll1).
Af áður tilgreindum ummælum Björns á Skarðsá sést, að þegar
á 17. öld hafa ræningjarnir verið taldir heygðir í dysjunum. 1
fornleifaskýrslu frá 19. maí 1818 segir Jón Espólín:
„Milli Vatns og Mannslagshóls eru 6 dysjar, tvær stærstar; það
eru grjóthrúgur yfir 80 enska menn, sem fóru yfir með ráni og
féllu fyrir Skagfirðingum ár 1431; þar hefir ei verið grafið til“.
Óþarfi er að fjölyrða meira um þessar sagnir. Allar eru þær
eins að öðru leyti en því, að fjöldi dysjanna er nokkuð á reiki. 1
örnefnalýsingunni frá 1940 eru þær sagðar þrjár. Þegar beinin fund-
ust við Höfðaá, þótti girnilegt til fróðleiks að kanna, hvort nokkur
Þverskurður af syðstu dysinni. ■— The socalled Robbers’ Cairns proved to be
thin layers of acccumulated stones lying on untouched soil.
bein fyndust í dysjunum. Þetta gerðum við Jón Steffensen prófessor
dagana 13.—14. júlí 1953.
Milli bæjanna Mannskaðahóls og Vatns eru lyngi- og hrísivaxnir
móar og liggja þar götur, sem verið hafa alfaraleið um ströndina,
þær sömu sem áður er um talað og liggja um Melhorn hjá Höfðaá.
Á þessu svæði eru dysjarnar. Rétt er að telja þær fjórar. Ein er
fyrir utan og neðan túnið á Mannskaðahóli, rétt neðan við gömlu
reiðgötuna, og er að sjá eins og allmjög gróin, lág torfa á annars
berum mel, aflöng, um 6 m að lengd frá norðri til suðurs og 3 m
að breidd. Þótt hún sé mikið gróin, glyttir í allmikið af smásteinum,
sem í hana hefur verið kastað, en samt er dys þessi að útliti all-
frábrugðin hinum, sem eru ógrónar. Um 250 m norðar er Ræningja-
laut ofan við göturnar, en neðan við þær eru þrjár dysjar, og það
ei'u einkanlega þær, sem kallaðar eru Ræningjadysjar. Syðsta dysin
er stærst, 9 m að lengd og 4,5 m að breidd um miðjuna, sporöskju-
löSuð, á alveg sléttum mel, grasi gróin neðan til og nokkuð upp
el?tir, en öll ein breiða af smáhnullungum að ofan og alveg ógróin.
1) Hannes Þorsteinsson í Árbók 1923, bls. 73.