Skólablaðið - 01.02.1921, Side 2

14
SKÓLABLAÐIÐ
Febr. 1921
á innlendri reynslu, eða hún er að eins
endurhljómur af danskri óánægju með
yngri stúdenta, sem oft er vitnað í.
Hallast jeg heldur að hinu síðara.
Óánægjan með yngri stúdenta hefir
ekki verið studd neinum þeim rökum, að
búast hefði mátt við, að upp úr henni
sprytti nokkur gagnbylting. Er þó nú
orðin sú raunin á, og kemur það mjög
á óvart.
Mentamálanefnd, sem sett var fyrir
ári síðan, gerir það að tillögu sinni, að
mentaskólinn sje gerður að sex ára
óskiftum skóla. Er hann þar með slit-
inn úr samhengi við aðra skóla landsins.
Nefndin gerir og tillögu um, að auka
latínukenslu í skólanum, og hefjist hún
í 2. bekk, í stað þess að hún nú byrjar
í 4. bekk. Latínukensla í öllum skólan-
um, og helst sem inntökuskilyrði, er þó
eina sæmilega ástæðan fyrir óskiftum
skóla, enda munu flestir fylgismenn
nefndarinnar fylgja henni að málum
með þeim fyrirvara, að latínunám kom-
ist í sama horf og var fyrir siðaskiftin
við lærða skólann. Tillögur nefndarinn-
ar eru því sjálfum sjer sundurþykkar.
I þessu máli verða það tvær stefnur
sem eigast við: önnur sú, að mentaskól-
inn verði óskiftur 6 ára skóli og latína
gegnum allan skólann, hin, að menta-
skóinn skiftist í tvær deildir, lærdóms-
deild með 4 bekkjum, og gagnfræða-
deild með 2 bekkjum, og latínukensla
ekki meiri en nú er. það er fyrir bestu,
að stefnurnar haldist hreinar. öll miðl-
un væri tilgangslaus.
Á miðöldum, og alla leið fram að 19.
öldinni, var latína nauðsynleg hverjum
mentamanni. Latínan var þá mál allrar
skólamentunar, vísinda og bókmenta.
þá var latínan hagnýt; hún var gagn-
fræði. En nú eru breyttir tímar. Latín-
an er löngu hætt að vera mál vísind-
anna, og meginið af latneskum vísinda-
ritum gengið úr sjer. Latínan verður
því að fá einhver önnur rök að styðjast
við. því er haldið fram, að hún ein gefi
nægilegan þroska til vísindanáms. Leit-
ið fyrst latínunnar og hennar rjettlætis,
og þá mun alt annað veitast yður! En
nú vill svo illa til, að klassisk menning
og andlegur þroski hefir víða þróast
þar sem latína hefir verið lítt þekt.
Sjálfstæð hugsun og vísindi stóðu ekki
á háu stigi með Rómverjum nje á mið-
öldum. Grikkir voru meiri bókmenta-
og vísinda-þjóð. Menning Islands stend-
ur með mestum blóma meðan latína var
nær óþekt, og hnignar jöfnum skrefum
og miðalda-latína færist hjer í aukana.
Væri því ekki ráð, að leggja höfuð-
áherslu á íslensk fræði? Vjer íslending-
ar stöndum í því betur að vígi en flest-
ar aðrar þjóðir, að vjer getum samein-
að hagnýta og klassiska mentun, með
því að gera íslensku og íslensk fræði að
höfuðnámsgrein í skólum vorum.
En ef ekki er neins aukins þroska að
vænta af latínunni um fram sumar hag-
nýtar námsgreinar, er engin þörf á að
hafa mentaskólann óskiftan og slitinn
úr sambandi við alla aðra skólamentun
í landinu. Að latínunni undantekinni
eru flestar aðrar námsgreinar hinar
sömu í gagnfræðaskólum, unglingaskól-
um og mentaskólanum. Námsgreinar
eru að vísu flestar í mentaskólanum, en
engar þó, sem ekki verða taldar til
gagnfræði, að latínunni undan tekinni
— ef hún verður aukin. því nokkurt
latínunám verður að teljast gagnfræði,
því enn er latínan ekki vaxin fram af
heimsmenningunni. En fyrst náms-
greinar eru hinar sömu, ættu þessir
skólar að geta fylgst að eitthvað á leið.
það á að leitast við að hafa svo mjótt á
milli þeirra, að stokkið verði á milli
þeirra af greindum piltum, með lítilli
aukafyrirhöfn. það væri geysilegt hag-
ræði fyrir foreldra, að þurfa ekki að
kosta börn sín í Reykjavík meir en 4