Vísir - 08.10.1962, Blaðsíða 8

8
V I S 1 R . Mánudagur 8 október 1962.
Utgefandi: Blaðaútgáfan VÍSIR.
Ritstjórar: Hersteinn Pálsson, Gunnar G. Schram.
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinssqn.
Fréttastjóri: Þorsteinn Ó. Thorarensen.
Ritstjórnarskrifstofur Laugavegi 178.
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3.
Áskrifstargjald er 55 krónur á mánuði.
{ lausasölu 4 kr. eint. — Sími 11660 (5 línur).
Prentsmiðja Vísis. — Edda h.f.
Hagstætt efnahagsárferði
Sú yfirlýsing, sem viðskiptamálaráðherra gaf í
fyrradag um að ekki væri nauðsynlegt að breyta geng
inu, hefir vakið mikla og almenna athygli. Þrátt fyrir
12% almennar kauphækkanir á árinu hefir tekizt að
afla svo gildra gjaldeyrissjóða og reisa efnahaginn svo
vel við að ekki þarf að grípa til þess neyðarúrræðis
sem gengislækkun er. Við það bætist að aflabrögð
hafa verið óvenju góð og afurðir okkar farið hækk-
andi á erlendum mörkuðum og nemur sú hækkun
um 4%.
Fyrir einu og hálfu ári áttu sér stað 15% kaup-
hækkanir. Afleiðing þeirra var sú að ekki var hjá því
komizt að lækka gengið. Það er óhjákvæmilegt að
þessi tvö ár séu borin saman og margir hafa ekki gert
sér ljóst fyrr en nú hví gengisbreytingar er ekki þörf.
Ástæðan er sú að nú uppskerum við ávexti þeirrar
viturlegu efnahagsstefnu, sem fylgt hefir verið í tvö
og hálft ár.
Þjóð, sem enga gjaldeyrissjóði á, lítið sparifé til
fjárfestingar og er skuldug upp fyrir höfuð, er illa við
því búin að mæta óeðlilegum kauphækkunum. En þjóð
sem stendur jafn vel að vígi og við íslendingar í dag —
þrátt fyrir undangengna erfiðleika, fær klofið þá kaup-
spennu og verðlagsþenslu, sem undanfarið hefir átt
sér stað, án þess að grípa til neyðarúrræða.
En rétt er að hafa í huga að öll eru þessi mál þó
á fremstu nöf. Þótt efnahagshorfurnar séu sæmilega
góðar í dag, eftir tveggja ára viðreisn, þarf ekki mikla
umbyltingu til þess að árangurinn verði eyðilegður.
Aflabrestur getur ráðið því að aftur sígur á ógæfu-
hlið. Sama er að segja um nýja kaupskriðu. Því verð-
ur að viðhafa alla gætni og nauðsynlegar hömlur, svo
ekki verði þjóðinni hrundið aftur út í það kviksyndi,
sem hún var sokkin í, þegar núverandi stjórn tók
við völdum.
Raunveruleg laun
Hér hefir þeirri skoðun hvað eftir annað verið
haldið fram að raunhæfustu kjarabæturnar væru þær
kauphækkanir, sem héldust í hendur við framleiðslu-
aukningu þjóðarinnar.
Launahækkanir sem nema 15—20% líta vel út
á pappírnum og á kröfuspjöldum. En þær eru gagns-
lítil kjarabót ef dýrtíðarormurinn étur meira en helft
þeirra. Á það verður seint of mikil áherzla lögð.
Framleiðsluaukning þjóðarinnar er nú 4—5% á ári.
Launahækkun í samræmi við þá tölu er mun hagstæð
ari launastéttunum, ef verðlag helzt óbreytt, en miklu
meiri hækkanir í skugga dýrtíðarskrúfunnar.
Þar ern sunnudag-
arnir dauflegir
Það er alkunna, að
fátt má aðhafast af því,
er til skemmtunar telst
hjá ýmsum þjóðum
á sunnudögum, svo
sem Bretum, en þó mun
löggjöf í þessu efni
hvergi eins ströng og í
Kanada.
Það er til dæmis' ekkert á
móti þvl, að maður, sem á fimm
eða hver veit hvað marga syni,
taki sig til eldsnemma á sunnu-
dagsmorgni og byrji að smiða
viðbyggingu við hús sitt með
hávaða miklum. Grannarnir geta
ekkert sagt, þótt þeir hafi ætl-
að að sofa fram eftir. En allt
annað er uppi á teningnum, ef
maðurinn hefir erlendan starfs-
mann — eða kannske vinnu-
konu — og ætlar að Iáta hann
vinna kyrrláta vinnu á helgidegi
gegn greiðslu. Þá geta báðir að-
ilar átt von á að fá sekt — ef
þeir eru búsettir í Albertafylki.
Sunnudagalöggjöfin — eða
The Lord’s Day Act, eins og
hún heitir á ensku — gildir i
öllum fylkjum Kanada, en það
er verkefni fylkisstjórnanna að
framfylgja henni og refsa brot-
legum. Sumar loka a. m. k.
öðru auga í sambandi við fram
kvæmd þessara laga, 'rir þykj
ast bókstaflega ekki sjá neitt,
en svo er fylkisstjórnin í Al-
berta þannig, að hún virðist
hafa fjögur augu og öll gal-
opin til allra höfuðátta.
Dauflegir dagar
fyrir einhleypa.
Borgararnir í Alberta mega
ekki skemmta sér við neitt, sem
þeir verða að greiða fé fyrir.
Þess vegna mega þeir ekki fara
í kvikmyndahús eða leikhús,
sækja danssali eða veitingastof-
ur. Þar er yfirleitt engar skemmt
anir að fá, sem kosta peninga,
og fyrir bragðið verða sunnu-
dagarnir ósköp daufir fyrir ein-
hleypinga, sem eiga hvorki vini
né ættingja. Menn geta vitan-
lega sótt kirkju, enda mun sér-
staklega til þess ætlazt, og kirkj
urnar eru með mismunandi blæ,
því að í fylkinu eru hvorki
meira né minna en 160 mismun-
andi söfnuðir og kirkjufélög. 1
Edmonton, höfuðborginni i Al-
berta, er meira að segja bænhús
handa Múhammeðstrúarmönn-
um, og var það til skamms tíma
hið eina í Norður-Ameríku, unz
öðru slíku var komið upp í
sjálfri Washington vegna allra
þeirra Múhammeðstrúarmanna,
sem eru í hinum ýmsu sendi-
nefndum, er búsettar eru í borg-
inni.
Hvað er nauðsynlegt?
En þegar kirkjugöngu er lok
ið, geta menn ekki skemmt sér
neitt nema í faðmi fjölskyld-
¥ íbúar Alberta
¥ í Kanada mega
4 ekki skemmta
4 sér við neitt ú
¥ sunnudögum,
4 sem þeir verða
4 að borga fyrir
unnar, því að lög mæla svo fyr-
ir, að einungis nauðsynlegustu
fyrirtæki megi starfa um helgar,
það er að segja sjúkrahús, mat-
sölur, lyfja,búðir, samgöngufyrir
tæki og þar með punktur. Eða
nokkurn veginn punktur, þvl að
menn eru alltaf að þjarka um,
hvað sé nauðsynlegt, og menn
deila sýknt og heilagt um,
hvemig rétt sá að túlka þessi
lög. Er til dæmis nauðsynlegt,
að menn geti keypt benzfn á
sunnudögum? Er nauðsynlegt að
hafa sjálfvirku þvottamiðstöðv-
arnar opnar eða er það alger
óþarfi?
Þess má geta, að yfirvöldin
töldu sjálfsagt I upphafi, að
sjálfvirku þvottahúsin ættu að
vera lokuð, en svo kom á dag-
inn, að það virtist eftirlætis-
vinna fjölda manns á sunnudög-
um að þvo af sér, og þá var það
Ieyft.
I
Kvikmyndir eftir
miðnætti.
Tveim mínútum eftir mið-
nætti, þegar sunnudagurinn er
um garð genginn, byrja kvik-
myndasýningar i öllum kvik-
myndahúsum fylkisins, og einn-
ig eru þá haldnar sýningar á
svokölluðum „drive-in“ svæð-
um, þar er risavaxið kvikmynda
tjald undir berum himni og al-
menningur ekur inn á svæðið í
bílum sínum og horfir á mynd-
irnar, en hátalari er svo að
segja við hvern bíl, svo að
enginn tónn fari framhjá mönn
um. Þarna skemmta menn sér
svo fram á morgun, og ekki er
grunlaust um, að sumir hafi
með sér einhverja lögg eða slfkt
fáist jafnvel hjá leynivínsölum.
Menn sætta sig nokkurn veg-
inn við þetta, en skörin þykir
færast upp í bekkinn, þegar
gamlársdagur kemur upp á
sunnudag, eins og nú slðast,
svo að óheimilt er að drekka og
dansa á veitingastöðum. Þá nær
„eymdin" og leiðindin hámarki,
en ýmsir veitingastaðir gerðu
sér lítið fyrir og höfðu bannið
að engu, en urðu að gjalda fyrir
með því, að þeir voru sviptir
veitingaleyfi um nokkra hríð.
Lagabreytingar
algengar.
hugull skattborg:ri, að yfir-
völdin brjóta sjálf helgidags-
lögin með þvf að krefjast inn-
gangseyris að sundlaugum og
höllum, sem eru yfirfull þegar
heitt er í veðri. Þá koma lögin
fyrir' þingið og mikið rætt um
breytingar á þeim — margar
raddir krefjast lagafyrirmæla,
sem fýlgjast betur með tfman-
um — en alltaf hljóma þær
árangurslaust, og víða — eink-
um f Albertafylki — er sunnu-
dagurinn eins konar vandræða-
bam í vikufjölskyldunni.
En stundum uppgötvar at-
Ráðhúsið f Edmonton á sunnudegi — bílastæðin auð og hinn
vinsæli veitingastaður á efstu hæð iokaður.