Vísir - 21.07.1965, Blaðsíða 7

VÍSIR . Miðvikudagur 21. júlí 1965.

Teitur Kr.
arson
Þannig leit fyrsta myndin af Marz út, eins og hún barst bandarísku rannsóknamiðstöðinni í Pasa-
dena. Hún sýndi fátt merkilegt. Mælitækin I Mar ines 4 sendu merkari upplýsingar.
I dag fer fram í Dómkirkjunni I
minningarathöfn um Teit Þórðar-
son, gjaldkera útgerðarfélags Alli-
ance.
Hann andaðist 3. maí sl. á leið til
Kanada, en þar ætlaði hann að
dvelja £ sumar ásamt konu sinni
hjá Þórði syni sínum, sem þar er
búsettur.
Teitur var fæddur að Laugar-
fossi í Straumfirði 11. janúar 1891
Voru foreldrar hans hjónin Þórður
Óiafsson frá Sumarliðabæ og Berg-
þóra Bergþórsdóttir á Laugarfossi.
Faðir hans drukknaði sama árið
og Teitur fæddist og fór hann þá
í fóstur til afa síns og ömmu £
Sumarliðabæ.
6 ára gamall fluttist hann með
þeim til Reykjavfkur og skildi sið-
an ekki við þau meðan þau lifðu.
En amma hans var ekkja hátt á
annan áratug. Annaðist Teitur
hana sfðustu æviár hennar af mik
illi umhyggjusemi.
Teiti voru sömu örlög búin
og mörgum bókhneigðum æsku
mönnum á fyrstu áratugum
þessarar aldar, að eiga þess eng-
an kost að ganga menntaveginn
sem þá lá í gegnum Menntaskól
ann í Reykjavfk — þó hugur
CKKCRT LÍF Á MÁRZ
Reikistjarnan biður eins
og ónumið, nýtt land
H1
linír almennu blaðalesendur
víða um heim hafa orðið
fyrir talsverðum vonbrigðum
með fyrstu myndina af reiki-
stjörnunni Marz. Menn bjugg-
ust við því að hægt yrði að
birta greinilega mynd, sem
skýrði eitthvað eðii og yfirborð
þessa fjarlæga hnattar. En
myndin virðist lftið sýna, smá-
hluta úr hveli hnattarins, sem
er hvítur og bjartur og bak við
dökkan geiminn. Hvíti flötur-
inn er svo eins og alsettur risp-
um, sem eru ljósrákir og trufl-
anir f sjónvarpstækjunum. Enn
fremur sjást þar reglulegir
krossar, þeir eru úr tækjum
Mariner 4 til þess ætlaðir að
skipta mjmdfletinum niður í
reiti.
Þessi mynd virðist ekki vera
margra peninga virði. Og þó hef
ur hún kostað hvorki meira né
Dr. WRIiam Pickering yfirmað-
ur rannsóknarstofnuninnar í
Pasadena.
minna en 6 milljarða króna.
Það er dýrasta blaðamynd, sem
nokkum tfma hefur verið birt
og leitt að lesendumir skuli
ekki fá meira fyrir peningana.
T jósmyndin eins og hún barst
J j f hendur vísindamönnunum
f Pasadena er kannski ofurlftið
skýrari heldur en hægt hefur
verið að prenta hana í blöðun-
um. Samt segir hún þeim fátt
um þá spumingu sem nú var
hæst á baugi: — Er til nokkuð
lff á Marz? Vísindamennimir á
Marz hafa sfðar fengið fleiri
ljósmyndir frá Mariner, en þeir
segjast ekki geta svarað þeirri
mikilvægu spurningu enn með
neinni vissu.
Þrátt fyrir þetta voru vfsinda
mennimir f sjðunda himni, þeg-
ar þeim barst fyrsta Ijósmynd-
in í hendur. — Það hafði tek-
izt sögðu þeir. Afrekið hafði
verið unflið. Ljósmynd hafði
verið tekin og það hafði tekizt
að sjónvarpa henni þessa gffur-
legu vegalengd, meira en 500
milljónir km. hvort sem hægt
var að segja að myndin væri
skýr eða ekki.
Dr. R. B. Leighton einn af
vísindamönnunum sagði: —
Það er að vísu rétt, að við sjá-
um lítið á þessari mynd, en
þrátt fyrir það, þetta er stærsta
stund lífs mfns.
Tjessi fyrsta mynd sýndi ó-
glöggt landssvæði á Marz,
sem var miili 300 og 400 km.
á hvern veg eða nokkru minna
en ísland. Þegar vísindamenn-
imir rýna ofan í sjálfa frum-
Ljósritinn (OrciIIograf) sem sýndi tvenns konar merki annað sagði
að allt væri í lagi, hitt, að bilun væri f Mariner 4.
þeirra beindist þangað. En bæk-
ur voru yndi hans strax í
bernsku. Þó tókst honum af
dugnaði að afla sér góðrar
menntunar.
Hann gekk í Verzlunarskól-
ann ungur að aldri og lauk það-
an prófi og síðar var hann við
verzlunarnám í London. Kynnti
hann sér þar jafnframt enskar
bókmenntir sem hann síðar las
mikið.
Ungur að aldri gerðist hann
verzlunarmaður hjá Gunnari Ól-
afssyni föðurbróður sínum í Vík
í Mýrdal ,og í Vestmannaeyjum
Árið 1914, gerðist hann starfs
maður á pósthúsinu í Reykjavík
um 6 ára skeið og réðist síðan
til útgerðar Alliance, þar sem
hann hefur verið gjaldkeri síðan.
Þó að Teitur gegndi starfi
sínu af alúð, var hann áreiðan-
lega ekki þar á réttri hillu. Á
fallegu og listrænu heimili hans
voru margir veggir þaktir völd
um bókum og þó að hann væri
ekki „bókasafnari“ voru margar
fágætar pg dýrmætar bækur í
safni haiís. Við lestur þeirra
undi hann sér öllum stundum
Hann var með afbrigðum minn
ugur á það, sem hann las —
einkum ljóð, bæði íslenzk og er
lend og nam þau oft við fyrsta
lestur. Enda komu margir
Ijóðelskir menn á heimili hans.
Teitur var hæglátur maður og
hlédrægur og allra manna var
hann prúðastur í umgengni.
Á heimili hans var oft gest-
kvæmt og í hópi góðra vina
undi hann sér vel. En þar átt:
líka hlut að máli ágæt kona hans
Anna Þorkelsdóttir, er laðaði
gesti þangað. I hinum stóra hópi
frændfólks og vina, sem áttu
margar ógleymanlegar stundir á
heimili þeirra hjóna og nutu fals
lausrar vináttu þeirra, er hans
nú sárt saknað.
Og sá hópur sendir í dag konu
hans og börnum innilegar sam-
úðarkveðjur.
A.G.Þ.
myndina, sem gerð er á fín-
kornaðan ljósmyndapappír segj
ast þeir sjá, stórt ljóst svæði,
sem þeir halda að sé eyðimörk.
Út til jaðranna sjá þeir ými9S
konar óljósa skugga. Útillokað
er að ákvarða það, hvað þessir
skuggar sýna, — er það gróð-
ur, eða eru það fjöll sem skuggi
fellur á, eða er það líka ein-
hver galli í myndinni.
Vísindamennirnir voru mjög
eftirvæntingarfullir. Spenna
þeirra tók að aukast í byrjun
síðustu viku, þegar Mariner 4
nálgaðist óðfluga Marz. Nokkr-
um klukkustundum áður en
myndataka skyldi hefjast var
radioskeyti sent til Mariner 4
og átti hann að svara um hæl,
ef allt væri í lagi. Tólf mínút-
ur voru þessi skeyti að berast
hvora leið eða samtals 24 mín-
útur. Biðu menn með óþreyju
eftir svari. Þegar það kom brá
vísindamönnum f brún. Hluti af
radíóskeytinu frá Mariner
benti til þess að allt væri f lagi,
en svo varð þeim litið á annan
hluta ljósritans, sem tók við
skeytinu. Hann benti til þess að
eitthvað væri f ólagi. Kom vís-
indamönnunum helzt til hugar,
að segulbandstækið, sem átti að
taka upp myndina væri bilað.
Urðu þeir skeifingu lostnir. Átti
nú allt að stranda á þessu eina
segulbandstæki? Hvílík for-
smán, að einmitt það tæki sem
algengast er og einfaídast í
byggingu skyldi ætla að gefa
sig. Menn grunaði að bilun tæk
isins væri í þvf fólgin, að það
myndi ekki stöðvast eða fást
til að snúast aftur á bak.
Cvo kom að þeirri stund, þeg-
^ ar ljósmyndataka skyldi
byrja. Það yrði að reyna það
upp á von og óvon. Boðin um
að hefja myndatöku voru send
þegar Mariner var á fyrirfram
útreiknuðum stað nærri 20 þús.
km. frá yfirborði Marz. Boðin
varð að senda frá jörðu 12 min
útum áður en myndataka slcyldi
Framh. á bls. 5.