Dagblaðið Vísir - DV - 17.12.1992, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 17. DESEMBER 1992.
15
Ef la þarf lýðræðið
í kjallaragrein í DV „Lýðræöi
með þingbundinni stjóm“ frá 30.
nóv. sl„ eftir Áma Ámason alþm.,
em settar fram hugleiðingar um
lýðræði hér á landi. Skoðanir höf-
undar eru mjög óhkar þeim sem
ég aðhyllist, en aöeins gefst tími til
að taka hér fyrir þrennt.
Þjóðaratkvæðagreiðsla
Höfundur heldur því tvívegis
fram að engin ákvæði séu um al-
mennar þjóðaratkvæðagreiðslur
vegna fyrirliggjandi þingmála. í 2.
mgr. 79. gr. stjskr. er þó tekið fram
að ekki megi gera lagabreytingar
um kirkjuskipan nema með því að
leggja það mál undir atkvæði allra
kosningabærra manna til sam-
þykktar eða synjunar.
Forseti getur, sbr. 26. gr. stjskr.,
Kjallarinn
Sigurður Helgason
viðskipta- og lögfræðingur
„Lýðveldisstjórnarskráin var sam-
þykkt 1944 í þjóðaratkvæðagreiðslu og
126. gr. var forseta lýðveldisins heimil-
að án atbeina ráðherra að synja stað-
festingar lagafrumvarps...“
Stjórnarskrárnefnd 1983. - Nefndarmenn voru allir samþykkir þvi að
leggja til að gera málskotsleið forseta auðveldari, segir m.a. i greininni.
sypjað staðfestingar lagafrum-
varps og skal um það fara fram
þjóðaratkvæðagreiðsla. Allar til-
lögur til breytinga eða viðauka á
stjómarskránni, sbr. 1. mgr. 79 gr.,
hafa í for með sér að rjúfa skal
Alþingi þá þegar og stofna til al-
mennra kosninga að nýju, og verð-
ur síðan nýkjörið Alþingi að sam-
þykkja ályktunina óbreytta og er
hún þá fyrst gild stjómskipunar-
lög.
Af framangreindu er ljóst að Al-
þingi verður að leita til þjóðarinnar
þegar mjög mikilvæg mál eru á
dagskrá og á að tryggja vandaðri
lagasetningu og fullyrðing höfund-
ar um það efni er því ekki rétt.
Bundnir við sannfæringu
sína
Höfundi verður tíðrætt um 48. gr.
stjskr. þar sem fjallað er um að al-
þingismenn séu eingöngu bundnir
við sannfæringu sína en ekki fyrir-
mæh frá kjósendum. Hann viil síð-
an út frá þessu ákvæði telja, að
allar sérkosningar bijóti gegn
þessu ákvæði og geti því ekki stað-
ist. Þetta er að sjálfsögðu ekki rétt,
enda er til fjöldi dæma um það,
bæði í löggjöf og í einstökum tilvik-
um, að leitað sé áUts þjóðarinnar.
Höfundur nefnir ekki í þessu
sambandi reglur aUra stjómmála-
flokka um að binda hendur þing-
manna í atkvæðagreiðslum á Al-
þingi í fjölmörgum málum með
meirihlutasamþykkt þingflokka
eða flokksráða. Er þetta réttlætt
vegna nauðsynjar þess að koma á
aukinni festu í stjómun. Ekki er
heldur bent á 47. gr. stjskr., þar sem
sérhver nýr þingmaður skal vinna
eið eða drengskaparheit að stjórn-
arskránni.
Gerum ráð fyrir því, að þingmað-
ur telji, að lagafrumvarp bijóti
gegn ákvæðum stjórnarskrárinnar
og síðan krefst þingflokkur og
flokksráð að hann greiði atkvæði
gegn lögunum. AlUr hljóta þá að
sjá að þetta er brot á viöurkennd-
um lýðræðisreglum, en á þessu tek-
ur höfundur ekki.
Málskot forsetans
Höfundur telur að synjun forseta
um staðfestingu laga og málskot
hennar til þjóðarinnar brjóti gegn
umræddri 48. gr. stjskr. Lýðveldis-
stjórnarskráin var samþykkt 1944
í þjóðaratkvæðagreiðslu og í 26. gr.
var forseta lýðveldisins heimilað
án atbeina ráðherra að synja stað-
festingar lagafrumvarps, og skal
þá strax fara fram þjóðaratkvæða-
greiðsla. FaUa þau úr gildi ef sam-
þykkis er synjað. Áður hafði kon-
ungur sypjunarvald.
í skýrslu stjórnarskrámefndar
frá 1983 voru allir nefndarmenn
undir forystu Gunnars Thoroddsen
samþykkir því að leggja til að gera
málskotsleið forseta auðveldari.
Hægt væri að leita áUts þjóðarinn-
ar áður en tekin væri ákvörðun um
staðfestingu. Lýðræðið verður að
efla og styrkja með því m.a. að auka
á því tiltrú þjóðarinnar, en voðinn
vís ef við kunnum ekki með það
að fara.
Sigurður Helgason
Athvarf bótanna,
einnig um jól
Hátíð friðar og kærleika heilsar
brátt. Allt ljómar af ljósadýrð og
ytra skraut er orðið yfirþyrmandi.
Við spyrjum okkur hvort ljóminn
nái að lýsa inn í hjörtu okkar eða
hvort aUt sé á yfirborði. Við spyrj-
um okkur hvort allt ytra skrautið
eigi að dylja eitthvað sem ekki má
sjást. Ekki er að efa að við alltof
mörg eyðum langt um efni fram,
og þó ekki sé svo, þá of miklu í oft
einskisverða hluti - verðmætalaus
tákn tómleikans.
Engin ofrausn
Hitt er þó öUu alvarlegra ef enn
stækkar sá hópur sem hefur Utla
möguleika tíl að gefa jólunum þó
tilbrigðablæ með einhveijum
hætti. Hið áður óþekkta höl at-
vinnuleysis hefur barið harkalega
fyUa það fólk vonleysi og ugg sem að telja allt af mannavöldum sem
KjáUarinn
Helgi Seljan
félagsmálafulltrúi ÖBÍ
„ ... hvað sem líður öllum samanburði
þá er ljóst að við erum að horfa til allt
annars ástands en undanfarið og
ósanngirni væri það að telja allt af
mannavöldum... “
að dyrum aUtof margra.
Stöðugar niðurskurðarupphróp-
anir og aðgerðir í kjölfarið, oft ærið
tilvUjanakenndar og réttlætisUtlar,
býr við þau kjör þar sem aUt ræðst
af stööu velferðarmála hverju
sinni. Ég greini það glöggt á öryrkj-
unum, sem aðallega koma hingað
til mín, að þeirra eðlUegi ótti er við
það að svo verði skorið að þeir sjái
sér ekki lengur farborða sem þeir
þó hafa gert og er þó engin ofrausn
á ferð, öðru nær. Annar ótti og
annars konar er áberandi einnig,
en það varðar vinnuhorfur þeirra
sem þó hafa þar að einhverju að
hverfa.
EðlUega kvíða þeir því að öðrum
fremur verði þeir fyrir barðinu á
viðvarandi atvinnuleysi. Og von-
leysi þeirra tengist viðhorfum sem
þeim þykir sem æ ofan í æ komi
fram hjá stjómvöldum, sem sé að
þeim komi þetta í raun ekki við,
aUt yfir í það að þetta sé eðhleg
aðlögun að hinum alfijálsa mark-
aðsbúskap sem bjarga skal öllu -
einhvem tímann. „Við emm að
sigla inn í rússneskt ástand,“ sagði
einn á dögunum og tU aö fyrir-
byggja misskUning bætti hann við:
„Ég meina rússneskt, ekki so-
véskt."
Atvinna öryrkja
En hvað sem öUum samanburði
Uður þá er ljóst að við erum að
horfa tíl allt annars ástands en
undanfarið og ósanngimi væri það
vakið hefur óáran þá. En óáran
má ástandið kalla og ótti fóiks þar
við eðlUega bundinn. Það fer ekki
milU mála að það fólk, sem býr við
bætur einar, má ekki í einu eða
neinu við áföUum. Það má líka ljóst
vera að atvinnuöryggi skiptir öllu
og ekkert „kemur mér ekki við“
gUdir þar, allra síst á æðstu stöð-
um.
Atvinna öryrkja hefur tvíþættan
tilgang hið minnsta. Annars vegar
að halda sinni reisn sem fuUgUdur
vinnandi maður og hins vegar þarf
ekki sama tilkostnað samfélagsins.
Samfélagslegur gróði yflr aUan efa
hafinn. Aramótaheit æðstu manna
í dag ættu að beinast að átökum í
atvinnumálum sem árangri mættu
skUa, þar felst sá varanlegi gmnn-
ur velferðar, sem gumað hefur ver-
ið af í Viðeyjarskruddu, en vart
sést annars staðar.
Á hátíð friðar og kærleika ættu
valdsmenn allra helst að huga að
velferðarleiðum sem vænlegustum
í stað þess að veifa refsivendi nið-
urskurðar svo rækUega.
Eitt má þeim alveg skUjast. Það
er ekki sama hvar þeim refsivendi
er veifað, það má víða og áreiðan-
lega með árangri, en ekki yfir þeim
sem eiga bætumar að eina athvarfi
sínu, einnig um jól.
Helgi Seljan
Áskjönvið
„Alþingi
getur ekki af- -
greitt EES-
samninginn í
óbreyttri
mynd.
Ákvæöi þing-
skaparlaga
um meðferö :|
mála leyfa
Þ. Guðmundsson,
það ekku Með pró,eBSOr, iegadeiid.
benda á aö Alþingi verði að gæta
að lögformlegum reglum.
EES-frumvarpið er ekki í sam-
ræmi viö raunveruleikann eftir
að Sviss felldi sammnginn. í
fvrstu grein frumvarpsins er
kveðið svo á að aUt meginmál
EES-samningsins, eins og frá
honum var gengið í Oporto á sin-
um tíma, verði lög á íslandi. Með
samþykkt frumvarpsins fengi
þessi grein lagagildi nú þegar, þó
svo að það Uggi fyrir að það verði
að breyta samningnum.
Utanríkisráðherra hefur tekið
undir lögfræðiálit þar sem segir
að samningurinn verði aldrei í
óbreyttri mynd. Því segi ég það
ekki gerlegt íýrir Alþingi að sam-
þykkja fyrstu grein frumvarps-
ins. Endanleg gerö samningsins
mun fyrst verða kuim eftir að EB
og EFTA-ríki, önnur en Sviss,
hafa samið um breytingar.
Staöan er því sú að þegar hefur
einungis verið samþykktur á Al-
þingi sá samningur sem gerður
var í Oporto og þar með er ekki
heimUt að fuUgUda annan laga-
texta. Alþingi hefur með öðrum
orðum ekki samþykkt aö fuUgUda
einhvern samning eins og hann
yrði breyttur eftir umræður EB
og Efta síöar.
Rökin vantar
„I stoðunni
þarf ekld að
gera neina
breytingu á
EES-frum-
varpinu áður
en það verður
samþykkt.
Þaö er ekkert
^ pé4ur G- Thorstelnsson,
StÖÖU UÖ fuil- tögfnoðjngur I utanrtkis-
gilda EES- rdðuneytlnu-
samninginn án fyrirvara um
breytingar vegna Sviss. Þetta
kemur meðal annars fram í rök-
studdri greinargerð sem ég átti
þátt í að semja.
Ég hef ekki séð neina greinar-
gerð frá Bimi Þ. Guðmundssyni.
I bréfinu tU forseta Aiþingís kom
okki fram rökstuðningur fyilr
því að frumvarpið væri ekki
þingtækt. Hins vegar fæ ég ekki
betur séð en htmn misskilji frum-
varpið. í því felst engin lögfesting
á neinum samningi. Fyrsta grein-
in er bai-a heimild tU aö fuilgUda
samningimi. í sjálfu sér væri
hægt að taka fyrstu grcimna og
flytja hana sem þingsályktun.
Til að frumvörp séu þingtæk
þarf að uppfylla ákveðin forms-
skilyrði og í því sambandi liggur
fyrir úrskurður forseta Alþingis.
I þingskaparlögunum er ekki að
finna nein efnisskUyrði varðandi
lagafrumvörp. Og í sijórnskipun-
arrétti íslands er hvergi aö finna
reglu sem segh- að frumvarp af
þessu tagi sé ekki þingtækt.
Ég veit ekki tU þess að nokkur
lögfræðingur hafi séð um lög-
Bjöm. Hins vegar vekur
spurningar hvers vegna Björn
útafþingsköpum.“ -kaa