Dagur - 20.12.1950, Blaðsíða 8

8
DAGUR
Miðvikudaginn 20. desember 1950
DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudcgi.
Árgangurinr. kostar kr. 25.00
Gjalddagi er 1. júlí.
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F.

Afgreiðsla fjárlaganna
í SÍÐASTL. VIKU voru nokkrar horfur á þvi
að fjárlögin yrðu ekki afgreidd fyrir jól, en er
kom fram í vikuna komst ski-iður á málið og fór
svo að lokum, að fjárlögin voru samþykkt áður en
þingmenn hurfu heim í jólaleyfi. Er gott til þess
að vita, að sá háttur skuli nú aflagður, að geyma
afgreiðslu fjárlaga langt fram á það ár, sem lögin
eiga að gilda fyrir, og fleyta þjóðarbúskapnum
mánuðum saman á bráðabirgðaheimildum sv j sent
lengi .tíðkaðist, til lítils sóma fyrir Alþingi en tjóns
og álitshnekkis fyrir þjóðina í heild. En enda þótt
lofa beri þetta framtak Alþingis, og það þá með,
að fjárlögin voru afgreidd án greiðsluhalla, er
ekki þar með sagt, að þjóðin geti mjög fagnað
fjárlögunum í heild eða þeim aðferðum, sem til-
tækilegastar þóttu er á hólminn kom, til þess að
láta tekjur mæta útgjöldum. Það hlaut að valda
þjóðinni vonbrigðum, að það skyldi verða álögu-
leiðin, sem valin var til þess að ná því marki, en
ekki sparnaðarleiðin. Hefur virzt minni áhugi
fyrir því að feta veginn til sparnaðar í rikisút-
gjöldum og minnkandi álaga á þegnana, en ýmsir
væntu um það bil er Alþingi settist á rökstóla.
Hlýtur sú stefna að mæta sérhverjum vanda með
hækkandi tollúm og sköttum, að valda þjóðinni
vaxandi áhyggjum og leiða til ófarnaðar, ef aldfei
er gerð nein veruleg tilraun til að sþyrriá við fót-
um.
í F J ÁRL AG AFRUM V ARPINU var reiknað
með 15 stiga vísitöluuppbót á laun, en undir lokin
var sýnt að vísitöluuppbótin mundi verða 22 stig
og varð þá að gera ráðstafanir til þess að mæta
þeim útgjöldum, bæði vegna aukinna launa-
greiðslna beinlínis og hækkaðs framlags til al-
mannatrygginganna af þessum sökum. Þá þótti
nauðsynlegt að hækka ýmsa útgjaldaliði, og bæta
ýmsum nýjum liðum á gjaldadálkinn, þar á meðal
framlagi til áburðarverksmiðjunnar. Alls námu
útgjöld þau, er þannig bættust ofan á fyr-ri áætl-
anir, um 9 milljónum króna. Og ;rræðið, sem var
hendi næst til þess að mæta þessum vanda, var
hvorki frumlegt né nýtt, heldur það áhaldið, sem
Alþingi hefur nú um langt skeið verið tamast að
nota, en það er að hækka tolla og skatta og taka
þannig að verulegu leyti með annarri hendinni
úr vasa þegnanna það, sem með hinni er rétt til
þeirra í síhækkuðum launum, tryggingatekjum,
verklegum framkvæmdum o. s. frv. Að þessu sinni
var söluskatturinn hækkaður um 1%, 10% álag
lagt ofan á hluta af vörutollinum, tollur af inn-
lendum tollvörum (sælgæti o. fl.) hækkaður um
20%, aukatekjur ríkissjóðs ýmsar, stimpilgjöld o.
fl. hækkað um 20%. Alls eiga þessar auknu álögur
að gefa ríkissjóði þær 9 millj. króna, sem á vant-
aði eftir að fjárlagafrumvarpið var komið í hinn
nýja búning.
f UPPIIAFI þings, og einkum í ræðu fjármála-
ráðherra, er hann fylgdi frumvarpinu úr hlaði,
yar lögð nokkur áherzla á nauðsyn þess að draga
úr útgjöldum ríkisins. Var hafin tilraun til þess
með fækkun embætta og hagánlegra fyrirkomu-
lagi stofnana. Var þessum tíðindum vel fagnað af
landsmönnum. En hér var aðeins byrjunin og nú
er fyrir það séð, að framhaldið er ekki væntanlegt
í bráðina og lítið uppsker almenningur af þeim
sparnaði, er ráðgerður var, er
nýjum álögum er bætt ofan á
þær, sem fyrir voru, og þóttú
engum litlar. Allir ábyrgir stjórn-
málamenn hafa viðurkennt, að
mikil þörf sé á auknum sparnaði
og hafa talið að víða mætti hefja
það starf. Sú innsýn, sem lands-
menn hafa fengið í rekstur
sumra ríkisstofnana að undan-
förnu, virðist og benda til þess,
að ærin ástæða sé til gagngerðrar
endurskoðunar á reksturskerfi
ríkisins og' stofnana þess. En allar
vonir um að hafizt yrði handa um
þessi mál af skörungsskap og
dugnaði, eru nú að engu orðnar í
bráðina og er það illa farið.
EN ÞÓTT ÞANNIG hafi nú
farið í bili, verður krafan um
aukinn sparnað ekki látin niður
falla og víst er um það, að Alþingi
getur ekki í það óendanlega
haldið áfram að hækka skatta og
tolla og sú kemur tíð, að reynslan
sjálf kennir þingmönnum aðrar
aðferðir til þess að mæta óvið-
ráðanlegum útgjöldum, meðan
í'íkisreksti'inum er eins háttað og
nú er orðið. Hitt er rétt að við-
urkenna, að minna var nú að því
gert en oftast áður, að hlaða
vafasömum útgjöldum og
enn vafasamari ábyrgðum á
í'íkissjóð við lok afgreiðslunnar,
og tilraunir stjórnarandstæðinga
til þess að bæta milljónaútgjöld-
um ofan á hina háu áætlun stjórn
arinnar, runnu út í sandinn, enda
hefði samþykkt tillagna þeirra
þýtt stórauknar álögur frá því
sem nú er orðið, eða mikinn
hallarekstur ríkisins. Var skerfur
þeirra til málanna ábyrgðarlaus
með öllu og fram borinn að því er
virðist til þess eins að hampa ó-
raunhæfum glansmyndum fram-
an í kjósendur í von um fylgi
þeirra. Enginn ábyrgur þegn læt-
ur glepjast af þeim áróðri, enda
þótt flestum sýnist þjóðarskútan
haldi úr höfn á nýja árinu með
glæfralega yfirbyggingu, sem
naumast muni þola válynd veður
óvissra tíma. Mundu margir telja
siglinguna traustari ef meiri gæt-
ur hefðu verið gefnar að kjöl
festunni — gjaldþoli og efnahag
hins óbreytta borgara.
FOKDREIFAR
Tóniistarkennsla í 20 ár.
EITT REYKJAVÍKURBLAÐ-
ANNA upplýsti í sl. viku, að þá
héfði verið opnuð í höfuðborg-
inni ný grammófönplötuverzlun,
sem hefði á boðstólum 30.000
grammófónplötur. Rúmast í hill-
um verzlunarinnar 25.600 plötur í
einu, en auk þess er vel séð fyrir
geymsluplássi, og er þar rúm fyr-
ir 50.000 stk. að auki. Munu þetta
þykja allmei'k tíðindi á þessum
síðustu og verstu verzlunartím-
um, og sannar það, sem fyrr var
vitað, að vegir innflutnings-
^tjórnarinnar eru órannsakanleg-
ir á stundum. í þessu sambandi
fer það svo fýrir mörgum mann-
inum úti um landið, að honum
verður hugsað til útvarpsins. —
Hvað skyldu þær vera orðnar
gamlar plöturnar, sem þeir leika
fyrir okkur í morgunútvarpinu?
Eg man það, að á mínum ungl-
ingsárum voru sum þau lög kunn
ustu „trafarar" dagsins, og með
hjálp útvarpsins hafa þau hald- ei'
ið þeim heiðurssessi, enda þótt
vinsældirnar séu fyrir löngu af
þeim foknar, sem vonlegt er, eft-
ir 20 ára látlausa brúkun. Engin
hljómlist mrin íslenzku þjóðinni
nú kunnari, en söngur Comedian
Harmonists, og það eins þótt þeir
félagar séu nú allir dauðir fyrir
mörgum árum, utan einn. Þá
munu og flestir hlustendur hafa
og enda þótt ekki. hefði verið
nema á þeim árunum er amerískt
og brezkt gull var í hvers manns
lófa? Hvað var útvarpið og allir
ráðunautarnir að hugsa í þá
daga? Stundum hefur verið spurt
á þessa leið, en, enginn hefur
svarað. En Comedian Harmonists
og allt þeirra fylgilið halda á
meðan áfram að bæta tónlistar-
smekkinn á hverjum degi, sem
guð gefur yfir, og víst mun nokk-
ur árangur hafa náðst á því sviði
eftir 20 ára þrotlaust starf ráðu
nautanna og grammóionsins. Er
allt vel um útvarpið, á þessu sviði
sem öðrum.
fengið meira en nóg af bjór-
söngvum þeim, sem algengastir
munu hafa verið í þá tíð, er tón-
listarráðunautur útvarpsins las
við Tómasarskólann í Leipzig. —
Yfirleitt mun sá háttur hvergi
þekkjast nema á íslandi, að leika
fyrir alla þjóðina slíkar hljóm-
plötur mikinn hluta dagskrártím-
ans, þegar hljómlistin á plötunum
er með þeim hætti, að hún er
sungin á framandi tungum. —
Mundu margir miklu heldur
^jósa- að þulirnir rauluðu Núma-
rímur í míkrofóninn en að þurfa
að hlýða á illa sungna trafara á
ýmsum annarlegum tungumál
um. Þetta ástand allt er í meira
lagi dularfullt, þegar til þess er
hugsað, að útvarpið hefur bæði
tónlistarráðunaut og tónlistar-
fuíltrúa og opnuð er grammófón
plötuverzlun með 30.000 plötur á
boðstólum á þessu öndvegis
verzlunarári. Hvað mundi þá
hafa verið hægt að flytja inn af
þessum varningi á 20 ára skeiði,

Svartamarkaðsbraskararnir
fá viðurkenningu.
SUNNANBLÖÐIN skýra frá
því, að ríkisvaldið hafi haldið enn
eitt svarta-markaðs-uppboðið
Arnarhvoli. Er svo að sjá, sem
valdamönnum þyki jólafastan
ekki fá rétt svipmót, fyrr en búið
að halda uppboð þessi, og
miðla ýmsum fáséðum varningi
til höfuðstaðarbúa til jólaglaðn
ings. Vafalaust er óþarfi að
gruna þá um það hugarfai', að
telja nylon-sokka og tyggi-
gúmmí útgengilegri vöru á
svartamarkaðsverðinu fyrir jólin
en endranær. Hefur þeim sjálf-
sagt verið mest í mun að gleðja
samborgarana.
Samkvæmt frásögn Reykjavík-
urblaðanna hefur tollstjórinn í
Reykjavík látið selja almenningi
þar nylonsokka, tyggigúmmí
(mikið af því, segja blöðin),
kvenkjóla, gólfteppi, borðbúnað
o. m.'fl. Fylgir það frásögninni að
verzlun hafi verið mjög lífleg
þennan dag og hafi nylonsokk-
arnir farið á 125—150 krónur
parið. Er vafasamt að stétt svarta
markaðsbraskara geti státað af
hærra verði en ríkisvaldið fékk
þarna fyrir sína sokka. Er heldur
ekki að efa, að þeim þyki nokkur
fengur að þessum nýja samstarfs-
manni „í bransanum", því að
verzlunin í Arnarhvoli setur svo
geðþekkan og virðulegan svip á
þeirra eigið starf. Almenningi í
landinu blöskrar þessar aðfarir
valdhafanna. Hvers vegna ei'
upptæk tollvara ekki seld viður-
kenndum verzlunum á réttu verði
og síðan miðlað til almennings?
Eru ráðsmenn ríkisins undan-
(Framhald á 15. síðu).
er
kekur og sætindi
Undanfarið höfum við varla hugsað um annað en
jólin, sem nú fara í hönd. Það heíur naumast um
annað verið talað,
;krifað eða lesið.
Allt hefur snúizt
um jólagjafir, inn-
caup, hreingern-
ngar, bakstur og
3ar fram eftir göt-
mum. Kassarnir
eru að verða fullir
og allt flýtur í sæt-
ndum.
Eru þá jólin bara
hátíð kökukassanna
og sætindanna, verður manni á að hugsa, þar sem
þetta tekur huga okkar heljartökum og alla starfs-
getu og þrótt. Ef við stöldrum við stundarkorn og
hættum að hugsa með hinum heimtufreka maga
okkar og hégómlega heila, mun hjartað segja okkur
allt annað. Það mun segja okkur, að jólahátíðin sé
í eðli sínu allt annað og miklu meira en sætabrauðs-
hátíð eða hátíð hinna dýrkeyptu giafa. Jólin eru
hátíð ljóssins, hátíð gleði og góðvildar og umfram
allt hátíð kærleikans. Þetta.er kjaini málsins, en
allt hitt hafa mennirnir búið til. í öllum undirbún-
inginum óg amstrinu ættum við að reyna að missa
ekki sjónar á kjarnanum, og við ættum að reyna
að sporna við því, að hégóminn.nái á okkur heljar-
tökum. Ef okkur tekst að halda gleðjnnar og ljóss-
ins hátíð af kærleika og góðvild og skapa þann anda
í heimilum okkar, sem jólaboðskapurinn flytur, er
jólaundirbúningurinn aðeins til góðs, því að hann
verður þá eins konar viðbót við hi.na sönnu jóla-
gleði. En jólaundirbúningurinn og hátíðarhöldin
mega aldrei verða þess valdandi að jólaboðskapur-
inn lendi í skugganum. Hann verður alltaf að vera
efst í huga okkar, og við verðum að minnast þess,
að jólahátíðin er ekki bara kökui' og sætindi.
Kvennadálkur Dags óskar öllum lesendum sínum
gleðilegrar jólahátíðar og heimilum þeirra árs og
friðar.
Geðlileg jól!
LIFANDI KISA 1 LESBOKINNI.
í lesbók þeirri, sem fylgir þessu blaði, eða jóla-
blaðinu, eins og við köllum það, er leikfang fljótgert
og skemmtilegt, sem bömin munu hafa gaman af.
Þetta er kisa, sem er næstum því lifandi, því að
hún getur fett sig og brett eftir okkar eigin geð-
þótta. Tilvalin jólagjöf handa barninu þínu.
LEIÐRÉTTING.
X frásögn um það, hvernig eigi að gera jólasæl-
gæti heima, rugluðust nokkrar línur í síðasta
kvennadálki. Marcipanuppskriftin var rétt, eins og
hún er í blaðinu, en síðan á að standa: „Smjörið og
rjóminn sett í pott og suðan látin koma upp. Hveit-
ið er hrært saman við. Tekið af eldinum. Þegar
deigið er orðið kalt, er flórsykurinn hnoðaður sam-
an við,“ o. s. frv.