Dagblaðið Vísir - DV - 07.04.1995, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 7. APRÍL 1995
15
Hvers vegna
Ríkisútvarp?
„Útvarp í almannaþágu grundvallast á því að vera öllum eitthvað ein-
hvern tima,“ segir m.a. í grein Harðar. - Á fréttastofu Útvarps.
Undanfarið hafa farið fram skoð-
anaskipti í DV um rekstrarafkomu
Ríkisútvarpsins á síðasta ári. Haft
var viðtal við Jafet S. Ólafsson,
útvarpsstjóra íslenska útvarpsfé-
lagsins hf„ sem telur hallarekstur
Ríkisútvarpsins „neðan við allar
hellur". Ennfremur ségir Jafet:
„RÚV getur frestað því að rekstr-
artapið lendi á skattgreiðendum
með því að taka lán.“
Ávísað á eigiðfé
Hér er því til að svara að ætlunin
er ekki að dreifa umræddum halla
á skattgreiðendur, enda er Ríkisút-
varpið sem betur fer ekki í neinni
stöðu til þess. Samkvæmt sam-
stæðureikningi Ríkisútvarpsins,
sem verið er að loka þessa dagana,
stefnir í 69 millj. króna haUa á síð-
asta ári.
Þegar hafa verið geröar ráðstaf-
anir til þess að umræddur halli,
sem er 3,2% af veltu, verði jafnaður
í rekstri yfirstandandi árs. Undir-
ritaður er ekki talsmaður þess að
farið sé fram úr þeim fjárheimild-
um sem Ríkisútvarpinu eru settar
í íjárlögum. Á hitt er rétt að benda
að fjárlög gengu út frá 49 millj. kr.
halla og var þar nefnt „ráðstöfun
eigin fjár“.
Áætlaðar afskriftir ársins voru
55 millj. kr. þannig að 89% þeirra
afskrifta er fyrirfram ráðstafað í
„almennan rekstur eða dagskrár-
gerð.“ Þama er því 49 millj. kr.
KjáUaiirm
Hörður Vilhjálmsson
fjármálastjóri Rikisútvarpsins
halh fyrirfram ákveðinn af Alþingi
sjálfu. Hér er átt við rekstur Út-
varps og Sjónvarps en fram-
kvæmdasjóður, sem er fjárfest-
ingasjóður, er ekki tahnn með.
Hér er í rauninni ávísað á eigið
fé Rikisútvarpsins og þar er í sjálfu
sér af miklu að taka, meiru en víða
annars staðar.
í almannaþágu
Að mínu mati á Ríkisútvarpið
ekki aö skUa rekstrarafgangi í
krónum taUð og reikningum þess á
ekki aö loka með halla. Arðsúthlut-
un þess fer fram með því að ráð-
stafa öUu því sem unnt er til dag-
skrárgerðar og dreifikerfis, svo að
landsmenn alhr geti notið dag-
skrárinnar.
Útvarp í almannaþágu (PubUc
Service Broadcasting) grundvaUast
á því að vera öUum eitthvað ein-
hvem tíma. Þetta er sérstaða Ríkis-
útvarpsins hér á landi.
Þetta eru þau höfuðmarkmið sem
Ríkisútvarpið var stofnað til að
sinna. Þau eru í fuUu gUdi enn og
á þeim er góður skilningur innan
stofnunarinnar.
Margir hafa undanfarið gagnrýnt
innheimtu afnotagjaldsins sem er
lögbundinn höfuðtekjustofn Ríkis-
útvarpsins. Útvarps- og sjónvarps-
rekstur er kostnaðarsöm starf-
semi, einkum fyrir jafn fámenna
þjóö og við íslendingar erum. Rík-
isútvarpið var stofnað til þess að
nýta nýja leið sem lá beint inn á
heimUi landsins.
Að mörgu leyti eru forsendur
þær sömu og vom við stofnun Rík-
isútvarpsins árið 1930. Kostnaður
við slíkan rekstur er enn ekki á
margra færi þótt tæknin hafi
breyst.
íslensk stjórnvöld hafa lagt ýms-
ar sérstakar skyldur á rekstur Rík-
isútvarpsins, skyldur sem ekki
hefði verið hægt að rækja án af-
notagjaldsins.
Ákveðin vísbending
Meginskyldumar eru hvers kon-
ar íslensk dagskrárgerð sem hljóð-
varps og sjónvarpsstöövar í einka-
rekstri hafa ekki enn haft bolmagn
tU að sinna í verulegum mæh.
Engum hefði dottið í hug að láta
einkareknar stöðvar bera afnota-
gjöld elh- og örorkulífeyrisþega. Sú
niðurfelling losar 200 mUlj. kr. á
ári án virðisaukaskatts og hennar
njóta hátt á níunda þúsund skjól-
stæðingar Tryggingastofnunar rík-
isins.
Að sjálfsögðu er þetta gert á
kostnað þeirra sem greiöa afnota-
gjöld.
Á árangur RUdsútvarpsins í
þjónustu við landsmenn legg ég
ekki dóm enda teldist sá dómur
varla óhlutdrægur. Hitt líggur fyrir
að Ríkisútvarpið kemur sterkt út
úr áhorfs- og hlustendakönnunum
og er það að sjálfsögöu ákveðin vís-
bending um að ekki falli útsending-
ar þess almennt í grýtta jörð.
Hörður Vilhjálmsson
„Að mörgu leyti eru forsendur þær
sömu og voru við stofnun Ríkisút-
varpsins árið 1930. Kostnaður við slík-
an rekstur er enn ekki á margra færi,
þótt tæknin hafi breyst.“
Hugleiðing um Kvásarvalsinn:
Húmor á húmorlausum tímum
Mér datt í hug enska hugtakið
WIT, sem merkir fyndni gædd and-
ríki, þegar ég horfði og hlýddi á
nýjasta verk Jónasar Amasonar,
Kvásarvalsinn. Þetta verk er algert
listaverk og svo skemmtUegt frá
upphafi til enda að það minnir á
það þegar notið var fyndni og drep-
hlægilegra atriða í kvikmyndum
og leiksýningum á „þessum gömlu
góðu dögum". - Hvað sagðirðu,
maður? Farðu nú varlega.
Heimspekileg ádeila
Nútíminn - dagurinn í dag - býð-
ur e.t.v. upp á meiri aðhlátur og
meira spaug en nokkru sinni hefur
áður tíðkast. Meira að segja kenn-
araverkfaUið, sem setti samfélagið
á hvolf, var hlægUegt - kostulegt -
og kæmi manni ekki á óvart að
samið yrði leikrit - háðulegt, um
lífsviðhorf þessarar nýstéttar sem
kaUar sig kennara.
Sýningin - Kvásarvalsinn - varð
meira og meira spennandi og kraft-
urinn hélst (Skagaleikflokkurinn
er magnaður). Höfundur leikritsins
var óviðjafnanlegur í hlutverki síra
Áma Teitssonar.
Atvinnuleikari í Metropohs
Reykjavík hefði ekki gert betur -
ekki einu sinni sá ramkaþólski
Gunnar Eyjólfsson (enskmenntað-
ur í J. Arhur Rank-stU). En Jónas
minnti nefnUega á enskan karakt-
erleikara sem hvergi verður á í
messunni. Leikstjórinn, hún Inga
Bjamason, er auðsæUega lagin við
KjaUaiiitn
Steingrímur St. Th.
Sigurösson
listmálari og rithöfundur
að laða fram hæfni. Það kemur
greirúlega fram í hlutverkum
rosknu kvennanna: Annars vegar
Ólínu Olgu Pedersen sem leikin er
af Auði Sigurðardóttur. Hins vegar
Freydísar Salómonsdóttur sem
Guðbjörg Ámadóttir fer með.
SnjöU tUsvör; ámóta hnyttin og
koma fram í verkum Bernards
Shaws og Oscars WUdes - ekki síðri
tílsvör kveða við í eyrum.
Jónas á sér fáa Uka. Hann er
makalaus. Penni hans er eins og
músík á köflum. Ég leyfi mér nú
að nota ensk hugtök um mismun-
andi gerð húmors: a) sarCasism, b)
cynicism, c) irony, d) wit, en öll
þessi afbrigði húmors birtast í leik-
riti Múlans.
Kvásarvalsinn er heimspekUeg
ádeila og yfirmáta leikrænt stykki,
smekklega stjórnaö af Ingu Bjama-
son, sem ég nánast hélt að væri of
hátíðleg tU að ráða við húmor Jón-
asar. Leikstjóri gefur aUtaf líftón í
leikverk sem hann stjórnar.
Ályktun:
EUiheimiU eiga ekki að vera til -
þau era niðurlægjandi fyrir
hraustar og lífsreynslufuUar sáUr,
niðurlægjandi fyrir fólk með lífs-
hvöt. Langtum betra er að leyfa
þessu fóUd að njóta sem oftast
sæludaga á Hótel Örk og gera þar
kínverskar leikfimiæfingar, sem
ku hafa áhrif á hormónakerfið,
undir stjóm heimsmannsins og al-
vörumannsins Sigurðar Guð-
mundssonar frá Hvanneyri sem
kann að gefa rosknu fólki lífsvon.
Hvernig þá? Með einhveijum töfra-
sprota.
Þegar ég var í sveit hjá Þórami
Eldjám, föður Kristjáns heitins
forseta, á Tjörn í Svarfaðardal
sumarið 1936 - þá ellefu vetra gam-
aU, var þar níræður ráðsmaður -
gamalt hörkutól, sem minnti á gen-
erálinn finnska von Mannerheim,
sem tók þátt í styijöldum fram á
grafarbakkann. Jón kenndi mér aö
slá með orfi og ljá og gaf mér ákveð-
ið sjálfstraust sem ég hef búið að
aUa tíð síðan. Það hefði ekki klætt
garpinn Jón að deyja drottni sínum
á elUheimiU.
Sýnt var á Logalandi í dæmi-
gerðri vetrarhörku. Glerhált var á
öUum vegum en Borgaríjörðurinn
aðkomugóður að vanda og gæddur
töfrum. Skagaleikflokkurinn og
Jónas MÚU eiga aUt gott skiUð fyrir
þessa glæsUegu sýningu.
Steingrimur St. Th. Sigurðsson
„Meira aö segja kennaraverkfalliö, sem
setti samfélagiö á hvolf, var hlægilegt
- kostulegt - og kæmi manni ekki á
óvart aö samið yröi leikrit, háðulegt,
um lífsviðhorf þessarar nýstéttar sem
kallar sig kennara.“
Meðog
Lögmál
„A undan-
gengnum
tveimuráram
hefur verö á
nautakjöti
fariö lækk-
andivegnaof-
framboðs. Þar
af leiðandi
hefur verðið
faUið. Núna
hefur fram-
GuómurKlur Lárusson,
formaöur kúabaenda.
boðiö minnkað vegna þess að
menn sáu ekki hag i að framleiða
á því verði sem hefur veriö í gildi.
Þess vegna, á sama hátt og verðið
fór niður vegna ástandsins á
markaðnum, fer veröið upp
vegna vöntunar á markaðnum.
Þetta eru einfaldlega lögmál
markaöarins um framboö og eft-
irspum sem ráða ferðinni. Verðið
lækkar síðan ekki aftur fyrr en
ofiVamboð veröur á ný.
Útflutningur á 10 tonnum af
nautakjöti til Bandaríkjanna
hafði engin áhrif á þessa hækkun
og það er firra að halda því fram
að 300 tonnum hafi verið slátraö
vegna þessa. Tíu tonnin era af
þijú þúsund tonna markaði.
Menn sjá það í hendi sér að lítil
tiu tonn hafa ekkert að segja hér
á Islandl.
Framboð mitt fyrir Alþýðu-
bandalagið á Suðurlandi hafði að
sjálfsögðu engin áhrif á þessa
hækkun. Ástandið á markaðnum
er einfaldlega þannig aö það kall-
ar á veröhækkun, alveg burtséð
frá því hvar ég stend í pólitík.“
Tvísýnn
gjörningur
„Það hlýtur
aðverakeppi-
kofli kúa
bænda að
reyna að
halda stöðugu
verði eins
hefur verit
öðrum Jand-
búnaðarvör-
um og reyna
með þeim
hætti að auka tiltrú neytenda á
stöðugleika á bæði verði og fram-
leiöslu á nautakjöti. Það þarf að
auka gæðin til að öðlast betri
markaðsstööu. Gæðin eru n\jög
mismunandi ög það er tvísýnn
gjömingur að hækka verð á kjöti
á sama tíma og gæðin era greini-
lega lakari.
Einn þátturinn í hækkuninni
núna er sá að menn hafa með
handafli tekið út af markaðnum
a.m.k. 300 tonn af nautakjöti í
frystingu til að reyna að þrýsta
verðinu upp. Memi halda þvi síð-
an fram að þama ráði markaðs-
lögmálin. í mínum huga ráða
ekki markaöslögmál þegar menn
standa í svona gjörrúngi. Það er
ekki bara að menn séu að þrýsta
á um verðhækkun heldur einnig
að rýra gæði gagnvart íslenskum
neytendura einraitt þegar á þarf
að halda aö auka gæðin. Frysting
er geymsluaðferö sem iliu heilli
rýrir ætíð gæðin.
Mér finnst þaö dapurleg stað-
reynd að á Suðurlandi séu stund-
aðar atkvæðaveiðar fyrii' þing-
kosningarnar af hálfu Alþýðu-
bandalagsins og fomtanns kúa-
bænda á kostnað alira neytenda
á íslandi. Með þessum gjöming-
ran era menn að slá sig til ridd-