Þjóðviljinn - 13.10.1954, Blaðsíða 4

3) _ ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 13. október 1954
Kynleg mynd “g*
birtist nýlega í New York
Times með textanum:
„Flótti frá Hanoi: Óhreinn
flóttamaður dregur vagn
með öllum eigum sínum.“
Yfir þvera götuna er borði
me& áletruninni: „We go
to the south to live as free
men“, (við förum suður á
bóginn til að lifa sem
frjálsir menn). — Þetta
er óneitanlega kynleg
mynd. Hvernig hefur Ijós-
myndarinn farið að því að
finna borða með enskri á-
letrun í Viet-Navi? Þeir
innbornu kunna yfirleitt
aðeins sitt eigið tungumál,
og Frakkar eru frœgir fyr-
ir að kunna ekkert annað
en frönsku. Hver hefur þá
gert þenna borða og handa
hverjum? Hann virðist ó-
neitanlega vera gerður sér-
staklega handa lesendum
New York Times!
Danir og Norðmenn bjóða hnsameist-
urnm til samkeppni
Danska menntamálaráðuneytið hefur boðið dönskum,
fmnskum, norskum, íslenzkum og sænskum húsameist-
urum til samkeppni um hugmyndauppdrátt að stækkun
og breytingu Ríkisspííalans í Kaupmannahöfn.
Óskað er eftir að breyta
sjúkrahúsinu á núverandi lóð
þsss. Breytingarnar eru hugs-
aðar í áföngum, þannig að
rekstur sjúkrahússins truflist
sem minnst.
Tillöguuppdráttum skal skila
fyrir 15. desember 1954 og
verða d’æmdir af dómnefnd,
sem er þannig skipuð:
A. Vöhtz deildarstj. mennta-
imálaráðun. form. E. Husfeldt
próf. dr. med. H. Ehlers próf.
dr. med. Eggert Möller próf.
dr. med. E. Fabricius-Bjerre
forstj. Ríkisspitalans, E. Magn-
ussen forstöðukona hjúkrunar-
deildar Ríkisspítalans, Vagn
Jensen skrifstofustj. í mennta-
málaráðun. Peter Nielsen yfir-
húsameistari í húsnæðismála-
ráðun. I. Chr. Jensen fyrrv.
þingm., forstj.
Frá Landssambandi danskra
húsameistara: Kay Fisker próf.
ark MAA. Preben Hansen próf.
ark MAA. Frode Jörgensen
próf ark MAA.
Frá húsameistarafélögum
hinna Norðurlandanna: Olli
Pöyry ark SAFA.
Frá danska verkfræðingafé-
laginu: C. G. Gotthardt verk-
fræðingur.
Frá heilbrigðismálaráðun.:
Knud Warming sjúkrahúsfor-
stjóri. — Frá danska lækna-
félaginu: Charles Jacobsen
ilæknir.
Til verðlauna og innkaupa
eru veittar 75.000 — danskar
kr., þar af til 1. verðl. 25.000.
— dkr. engin verðlaun verða
lægri en 5-000. — dkr. og
lægsta innkaup 3.000. — dkr.
Samkeppnisgögn hafa borizt
stjórn Húsameistarafélags ís-
lands og geta meðlimir þess
fengið þau hjá form. félagsins
Hannesi Daviðssyni Freyju-
götu 1.
Einnig hefur borizt frá Nor-
egi boð um þátttöku í sam-
keppni. Þar er það Bergen sem
býður húsameisturum og verk-
fræðingum í Danmörku, Finn-
landi, íslandi, Svíþjóð og Nor-
egi til samkeppni um skipu-
lagningu miðbæjarins í Berg-
en.
Óskað er eftir tillögum um
skipulag miðbæjarins milli járn-
brautarstöðvarinnar og Vágen,
en keppendur eru jafnframt
bundnir af staðsetningu ráð-
hússins og fleiri byggingum,
sem nýlega .eru staðsettar að
undangengnum samkeppnum.
Að öðru leiti eru keppendur
frjálsir um form tillagna sinna.
Tillöguuppdrættir, sem skal
skila fyrir 17. janúar 1955,
verða dæmdir af dómnefnd,
sem er skipuð:
Knut Tjönneland forseta bæj-
arstjórnar. Sverre Eyde ráðs-
mánni. Jac. B. Eide verkfræð-
ingi MNIF. Bjarne Lous Mohr
skipulagsstj. MNAL. Allir frá
Bergen. Tage William-Olson ark
SAR Gautaborg. Preben Krag
ark MNAL Osló. Sigurd Engel-
sen bæjarverkfr. MNIF Sarps-
borg.
Til verðlauna eru veittar
nkr. 15.000. —, 13.000. —,
IIjOOO, —. Auk þess hefur
dómnefndin ráð yfir nkr. 12.
000. — til innkaupa á uppdrátt-
um fyrir minnst 3.000. — nkr.
Stjórn Húsameistarafélagsins
hafa borizt samkeppnisgögn
fyrir þessa samkeppni og liggja
þau frammi til sýnis fyrir kepp
endur hjá form. félagins Hann-
esi Davíðssyni Freyjugötu 1. —
Þau er einnig hægt að fá á
sama stað gegn skilatryggingu
jafnvirði nkr. 100. —
„Að játa á sig sakir
fyrir alþjóð"
Umsagnir blaðanna um Silfurfúnglið
þjóðinni land hennar og rétt-
indi. Það væri leitt fyrir að-
standendur Vísis og Morgun-
blaðsins ef ádeila á sölu-
mennskuna hefði áhrif!
Hlífarsjóði
Dagblöðin í Reykjavik hafa
nú öll birt greinar um hið nýja
leikrit Kiljans, Silfurtúnglið, og
sýningu Þjóðleikhússins á því,
og er einkar ljóst af greinunum
að leikritið býr yfir þeim lífs-
þrótti og þeirri snerpu sem
hrífur áhorfendur og neyðir þá
til að taka afstöðu og lifa með
í atburðum frásagnarinnar. Er
langt siðan hér hafa sézt leik-
dómar sem skrifaðir eru af jafn
miklum persónulegum hita, og
þeir bregða upp mjög lærdóms-
ríkri mynd af dómendunum
sjálfum.
Jónas Þorbergsson lætur í
ljós mikla hrifningu af sýningu
Þjóðleikhússins í grein sinni í
Tímanum. Um Silfurtúnglið
kemst hann m. a. svo að orði:
„Eins og vænta mátti frá hendi
Laxness er leikritið snilldar-
lega samið um stíl og orð-
snilld".
Loftur Guðmundsson segir í
Alþýðublaðinu að með Silfur-
túnglinu hafði leiksviðsbók-
menntum okkar bætzt „snjallt
verk á alþjóðlegan mælikvarða
án tillits til höfðatölureglunn-
ar“. Bendir hann á að það beri
aðalsmerki dæmisögunnar og
heldur áfram: „Enda þótt atför-
in að Snoddas og skapara hans,
Atlanzhafsbandalaginu og svo
framvegis sé gersamlega und-
anskilin, er leikritið athyglis-
vert og snjallt. Hinu verður
elcki á móti mælt, að áróðurs-
áhrif þess eru sterk, ádeilan
víða markvís, svo að mörgum
(svo!) mun undan svíða, enda
mun höfundurinn einmitt hafa
valið ádeilu sinni það form í
því skyni“. Og enn segir Loft-
ur svo um ádeilu leiksins:
„Þeir, sem fyrir slíku verða,
eiga aðeins um tvennt að Velja,
— að. taka til sín sneiðina, og
játa þar með á. sig sakir fyrir
alþjóð, eða láta sem þeir skilji
ekki neitt og reyna að breyta
sársaukagrettunni í bros þeg-
ar þá svíður sárast; hlægja með
lýðnum, sem skilur, og veit að
þolandinn skilur líka“.
Af frásögnum Vísis og Morg-
unblaðsins er ljóst að aðstand-
endum þeirra blaða hefur ekki
tekizt að breyta sársaukagrett-
unni í bros, heldur hafa þeir
í ósjálfræði tekið til sín sneið-
ina og játað á sig sakir fyrir
alþjóð, eins og Loftur kemst að
orði.
Hersteinn Pálsson segir í
Vísi um leikritið: „margur
miðlungshöfundur hefur gert
eins vel og betur, án þess að
barðar væru bumbur þess
vegna ... Áróður er í því að
sjálfsögðu, og kann vafalaust
að falla vel í geð einhvers stað-
ar, en íslendingar eru tor-
tryggnari og brynjaðri fyrir
slíku en flestir aðrir, svo að
hann mun ekki hafa mikil áhrif
hér“.
Sigurður Grímsson skrifar
langt mál um leikritið í Morg-
unblaðið og segir að hann telji
að vísu ekki æskilegt „að heft
sé tjáningarfrelsi skálda og
listamanna, hverja skoðun sem
þeir kunna að hafa á mönnum
og málefnum... en við gerum
þær kröfur til þeirra, að þeg-
ar þeir kveðja sér hljóðs, þá
flytji þeir mál sitt af drengskap
og því hugarfari sem heiðurs-
mönnum sæmir“. Það er þann-
ig augljóst hverjar hugsanir
sækja á þennan ritdómara
menntamálaráðherrans, og enn
kemst hann svo að orði: „Leik-
urinn er á yfirborðinu mikill
harmleikur, en undir niðri aug-
ljós áróður. En satt er það, að
áróðurinn er í sjálfu sér mein-
laus og missir algerlega marks
vegna þess hve nakinn hann er
og brútal og sneyddur þvi list-
fengi, sem höfundurinn annars
á í svo ríkum mæli“. Um„sýn-
inguna sjálfa segir Sigurður að
þar birtist „frábær leikstjórn
og sviðsetning Lárusar Pálsson-
ar... ágæt leiktjöld og búning-
ar Lárusar Ingólfssonar og
ennfremur afburða góður leik-
ur“.
Athyglisvert er hversu sam-
mála Hersteinn Pálsson og Sig-
urður Grímsson eru um það að
gera sér vonir um að ádeila
leiksins hafi ekki áhrif. Henni
er fyrst og fremst beint gegn
sölumennskunni, sem nú ein-
kennir íslenzkt þjóðlíf og birt-
ist jafnt í því að einstaklingar
bjóði sjálfa sig fala og selji frá
bersfi rausnarleg gjöf
28. sept. barst Hlífarsjóði gjöf,
að fjárhæð kr. 10.000,00, til
minningar um hjónin Sigurlaugu
Árnadóttur og Ingvar Pétursson.
Gjöfin er frá börnum þeirra
hjóna, og gefin í því tilefni að
28. sept. 1954 voru 75 ár liðin
frá fæðingu Ingvars Péturssonar.
Hlífarsjóður hefur það hlut-
verk með höndum að líkna
snauðum berklasjúklingum eða
aðstandendum þeirra. Hann var
stofnaður til minningar um ung-
frú Hlíf Þórðardóttur, sem dó
að Vífilstöðum fyrir nokkrum
árum. Sjóðnum er stjórnað af
S.Í.B.S. og er í vörzlu sambands-
ins.
Blaðið er beðið að flytja gef-
endum alúðar þakkir.
aðaaoiiíQ'í)
<$>■
óóturtnn
Ggu skrifar um Neytendasamtökin — Samtök sem
missa marks — Tillaga um jarðarför og
grafskrift
MÖRGUM hefur fundizt held-
ur -lítið. lífsmark með Neyt-
endasamtökum Reykjavíkur
nú um langt skeið. I bréfi
sínu liér á eftir fer Ggu
nokkrum orðum um dugleysi
þessara samtaka og hvernig
beri að bregðast við því.
'k
Ggu SKRIFAR: „Fyrir um það
bil tveimur mánuðum birtist
hér í Bæjarpóstinum bréf frá
mér vegna þeirrar minnkun-
ar, sem þá varð á smjör-
skammtinum. Nú virðist hann
að vísu vera aukinn aftur, af
hverju sem það kann að
stafa. En eitt er víst, að það
er ekki hinum svokölluðu
Neytendasamtökum að þakka
eða að minnsta kosti hafa
neytendur ekkert fengið að
heyra frá þessum „samtökum
sínum“. í áðurnefndri grein
skoraði ég á forvígismenn
samtakanna eða einhverja
aðra stuðningsmenn þeirra að
svara álösunum þeim um að-
gerðaleysi er ég bar þar á
þær. Þetta hefur ekki verið
gert. Síðan sú grein birtist
hefur verðið á kaffi og ýms-
um mjólkurafurðum hækkað.
Verkalýðsfélögin hafa mót-
mælt þessu. En slíkt hefur
hin annarlega stofnun, „Neyt-
endasamtökin" ekki viljað
gera eða getað gert.
Nú þar sem þessi samtök
-hafa ekkert raunhæft gert til
verndar hag neytenda, hvorki
vegna vörugæðanna (sbr. hin
dularfullu þvottaefni, sem
Þjóðviljinn minntist á) né
heldur vöruverðsins, hlýtur
hver og einn að viðurkenna,
að samtökin hafi misst síns
marks, ef það hefur þá nokk-
uð verið í upphafi. Og þar
sem allt lífsmark virðist vera
horfið af þeim, legg ég til að
jarðarför þeirra fari fram sem
skjótast. Og mér fyndist vel
hæfa, að hún yrði auglýst með
þessum orðum:
„Jarðarför Neytendasamtaka
Reykjavíkur fer fram á heim-
ili þeirra, Stórkaupmannafél.
íslands, næstkomandi sunnu-
dag. Blóm og kransar af-
þökkuð, en þeir, sem vildu
minnast hins látna, láti
„Verðlaunasjóð kaupmanna
vegna vörumerkingar í sýn-
ingargluggum“ njóta þess“.
Eftir að kistunni hefur verið
komið vel fyrir á sorphaugi
íslenzkrar auðvaldsstéttar,
skal settur á hana legsteinn
með eftirfarandi áletrun:
„Hér hvíla Neytendasamtök
Reykjavíkur, fædd á stofn-
fundi vegna fallegra loforða
formanns, dáin daginn eftir,
af því að þau voru öll svikin.
Friður sé með sálu þeirra“.
— Ggu“.