Þjóðviljinn - 07.09.1975, Blaðsíða 10

10 Sl \ - ;• loi)\ ILJINN Sunnudagur 7. september 1975.
Um dagbók bandaríska
leyniþjónustumannsins
PHILPS AGEES
bækur
Phlipi Agee: þvi meira sem menn
hamast gegn rauðliöum, þeim
mun minna liggur þeim á að bæta
samfélagið.
„Bandarisk aðstoð viö erlend riki”. — Teikning úr Chicago Daily News.
CIA-njósnarinn sem
reif sig upp úr feninu
Eftir ARNA BERGMANN
Philip ,\gee. Inseide the Copanv.
CIA Dary. Penguin Books 1975
• Lýsing Philips Agees á störfum
hans i tólf ár hjá bandarfsku
leyniþjónustunni CIA er ekkl eins
l'ull meö óvænt stórtiöindi og
menn gætu búist viö. Undanfarin
misseri hefur mikill straumur
uppljóstrana um CIA fariö yfir
okkur: um aðild þess
„kompanis” að valdaráninu i
Chile, um njósnir CIA gegn
bandarikjamönnum sjálfum og
þar fram eftir götum. Agee lýsir i
dagbókarformi starfi sinu hjá
CIA árin 1956—68 i Ecuador.
Uruguay og Mexikó og svo þvi,
hvernig bók hans var skrifuö við
erfiðar aöstæður á flótta undan
CIA á árunum 1970—73. Formiö
er upprifjun atburða meö stuön-
ingi af dagblöðum og skýrslum og
ekki alltaf jafn þægilegt til lestr-
ar. En þaö verður lyrst af öllu um
þessa bók sagt, aö hún gefur mjög
gott yfirlit:yfir þaö net sem CIA
hefur spunnið um löndin. og er
lygilega flókiö og þéttriðið — að
minnsta kosti i Hómönsku
Ameriku. sem er vettvangur
bókarinnar. Lýsir neti sem byrjar
kannski á viskisendingu til blaða-
manns sem getur ..plantað”
æskilegu efni i fjölmiðla. og endar
á þvi að forsetum er steypt eða
skipulagðar vopnaðar innrásir
eins og Svianflóainnrásin á Kúbu
1961 og i Dóminkanska lýðveldið
1965.
Dæmi um verefni
Agee vann fyrst i Ecuador og
þaðan er lýsingin ýtarlegust.
Hann kom þangað árið 1960 þegar
Vélasco nokkur hafði verið kosinn
lörseti rétt einu sinni enn með
stúðníngi ý m iskonar miðju-
manna og vinstrisinna. Frá
kúbönsku byltingunni liggja þá
mikir straumar um alla
Kómónsku Ameriku og hún á
ýmsa hauka i horni i stjórn
Velascos. einkum Araujo ráð-
herra Verður það verkefni Agees
og samstarfsmanna hans að bola
Araujo og öðrum róttæklingum úr
stjórninni, koma glæpa- og sam-
særisorði á ýmsar vinstrihreyf-
ingar, neyða Velasco (með hægri-
sinnasamblæstri) til að rjúfa
stjórnmálasamband við Kúbu.
Þetta tekst reyndar. Velasco
hrekst frá og eftirmaður hans,
Arosmena, neyðist til þess að
slita stjórnmálasambandi við
Castro 1962. 1 júlí 1963 hefur
ástandið enn batnað fyrir CIA —
hinn reikuli Arosmena er settur
af.herinn tekúr við. ..Borgaraleg
réttindi hafa verið afnumin,
kommúnistar og aðrir langt til
vinstri eru eltir uppi og settir i
fangelsi, meira en hundrað i bæn-
um Guyaquil einum.
Kommúnismi hefur verið lýstur
utan laga og réttar og ritskoðun
komið á... Káðherrann er mjög
samvinnuþýður og fylgir ráðum
okkar að þvi er varðar pólitiska
langa. Við erum með sérstakan
yfirhey rsluflokk hérna frá
Sérstakri deild bandariska hers-
ins við Panamaskurð” (Agee
295,301.).
Fjölskrúöugt lið spæjara
Er menn spyrja sig að þvi,
hvernig CIA getur' náð svo rót-
tækum árangri (,,mér finnst ekki
við stjórnum þessu landi, en
vissulega beinum við atburðum i
vissan farveg” segir Agee á ein-
um stað), þá ber að hafa I huga,
að jeyniþjónustan hafði i Ecuador
á svofelldu kerfi að skipa:
Launaðir agentar CIA voru
m.a.:
Tveir allháttsettir menn i
kommúnistaflokki landsins.
— hugsanlegur forystumaður i
UKBJE. Byltingarsamtökum
æskumanna.
stjórnarmeðlimur i C'IE.
vinstrisinnuðu Verkalýðssam-
bandi.
- leiðtogi PSE, hægrisinnaðs
krataflokks
liflæknir Velascos forsefa
Varea. öldungardeildar-
þingmaöur og siðar varaforseti
landsins.
— embættismaður
útlendingaeftirlits á flugvöllum
— yfirmaður erlendu
póstdeildarinnar i Quito (sem gat
leyft CIA að skoða hvaöa póst
sem vera skyldi)
yfirmaður leyniþjónustu
hersins
Richard Helmg var þá yfirmaður
CIA: ,,Þiö veröiO aö treysta okk-
ur. Viö erum heiöarlegir menn.”
— yfirmaður sérstakrar
deildar lögreglunnar. Samstarfið
við lögregluna er samkvæmt bók
Agees afar viðfeömt og áhrifa-
mikið. T.d. lét CIA þróunarstofn-
unina bandarisku. AID. alhenda
lögreglu Equador vopn og tækni-
búnað fyrir milj. dollara á árinu
1963 einu. Fyrir utan kostnað af
þvi að senda lögreglumenn á
skóla og námskeið i Bandarikjun-
um og Panama. en það er við
Panamaskurð sem sérstakar
þjálfunarstöðvar eru i baráttu
gegn skæruliðum þaðan hafa
pyndingameistarar lögreglu i
Brasiliu og t rugúay og Chile
kom ið.
Gleymiö ekki
bílstjórunum!
CIA hafði og mjög hönd i bagga
með miklum fjáraustri sem
miðaði að þvi að þjálfa verklýðs-
foringja i þeim anda að þeir
,,hafni kommúnisma”, aðhyllist
verstrænar hugsjónir. ,,A
námskeiðinu var lögð áhersla á
að verklyðsmálaaðgerðir CIA
beindust að þvi að þróa verklýðs-
félög i þróunarlöndum sem hafi
allan huga við kjaramál en haldi
sér utan við pólitik og hugntynda-
fræði stéttaharáttu” (bls. 136). Ef
að til eru róttæk verklýösfélög i
landinu eru með aðstoð CIA stofn-
uð Önnur til höfuðs þeim og ausið i
þau fé og ferðastyrkjum. Af sjálfu
leiðir, að ekki nema örfáir vita
hvernig samhengið er, þvi að CIA
starfar i gegnum bandarisku
verklýðssamtökin AFI.-CIO, sem
cru feikilega hægrisinnuð eins og
menn vita og samvinnuþýð eftir
þvi.
Það er fróðlegt að sjá, að i
nóvember 1963 hefur CIA þó
nokkurn áhuga á að koma land-
sambandi bilstjóra i Ecuador inn
I hægrisinnað alþjóðasamband,
en þetta er við aðstæður þar i
landi eina félagið sem getur
,,alveg stöðvað allt landið”. Svo
segir Agee: ,.í raun er þetta ekki
alvöru verklýðslélag vegna þess
að margir meðlimanna eru
eigendur leigubila. vörubila og
strætisvagna. Stefna þess er
frekar tengd millistétt en verk-
lýðsstétt, en upp á langtimaáætl-
anir okkar er þetta þyðingar-
mesta starfsgreinarsambandið
sem við fáum aukin áhrif á og
eítirlit með” (bls. 309). Þegar
þetta er lesið munum við strax
eftirhinu fræga „verkfalli” vöru-
bilaeigenda i Chile. sem bakaði
stjórn Allendes mikla erfiðleika:
það var eins og menn nú vita CIA
sem borgaði kostnaðinn af þeirri
„kjarabaráttu”.
Pólitiskar mútur
Fyrir utan spæjararekstur inn-
an allra pólitiskra flokka hafði
CIA i Irammi nokkra „leiðsögn”
og bar kostnað al kosningabar-
áttu „valdra leiðtoga Ihalds-
flokksins og Kristilega félags-
málaflokksins”. Agee rekur og
allmörg dæmi um slikar pólitisk-
ar mútur i Uruguay og Brasiliu:
hann getur þess til dæmis, að i
kosningum i Brasiliu 1962, hafi
CIA varið 12—20 miljónum doll-
ara i að styrkja andstæðinga
Goularts forseta, sem þótti of
vinstrisinnaður. Svipaðar upplýs-
ingar hafa menn frá Chile: Agee
tekur reyndar þátt i þvi árið 1964
að koma fé til andstæðinga Al-
lendes.sem einnig þá var i fram-
boði i forsetakosningum.
Fjarstýröar fréttir
Sérlega fróðlegt er að lesa frá-
sagnir Agees af þvi hvernig
dreift er bæði venjulegum áróðri
gegn kommum og öðrum rauðlið-
um og svo „svörtum” áróðri. En
þar með er átt við það, að CIA
falsar t.d. greinar og dreifiblöö og
lætur lita svo út, sem lesmál þetta
sé frá herbúðum vinstrimanna,
og þeir eftir þvi glæfralegir eða
glæpsa m legir. Agee leggur
áherslu á það, að ýtnsir þeir sem
taka að sér að koma á framfæri
„gráum" eða „svörtum”, áróðri,
viti ekki að efnið sc komið frá CIA
eða handaiTskum stjórnvöldum.
Ekki einu sinni sumir þeir hlaða-
menii og ritstjórar sem þiggja
borgun fyrir útbreiöslu áróðurs
vita hvaðan hann er i raun kom-
inn.
Ilérer meðal annars átt við það
sem Agee kallar:
„hljómsveitarstjórn á túlkun
mikilvægra athurða i nokkruni
löndum i senn". Hann tekur
dæmi: „CIA-stöðin i Caracas
sendir uppiýsingar (tilbúnar) um
leynilegt kommúnistasamsæri i
Venezúelu til stöðvarinnar i
Bogota og þaðan koma þær „upp
á yfirborðið" i gegnum áróðurs-
agent þar á staðnum, sem hefur
þær eftir ónefndum embættis-
manni stjórnar Venesúelu. Siðan
er ha’gt að taka Iréttina upp úr
blöðum i Kolumbiu og koma
henni til (TA-stöðva i höfuðborg
um Equador. Perú. Koliviu. Chile