Þjóðviljinn - 04.10.1979, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 4. október 1979
Erindi um
atvinnu-
heilbrigðismál
flutt á ráðstefnu
Lœknafélags
íslands
Allt vinnufært fóik eyöir veru-
iegum hluta æviskeiös sins viö
vinnu. Vinnuskilyröi, vinnufram-
kvæmd og lengd vinnutima hijóta
þvl aö vera mjög þýöingarmiklir
þættir i mótun almennra llfskjara
og hafa einnig veruleg áhrif á
daglega liöan og heilsufar fólks.
Þessum mikilsveröu þáttum hef-
ur þvf miöur veriö of lítill gaum-
ur gefinn hériendis á undanförn-
um áratugum, þegar unniö hefur
veriö aö uppbyggingu lifskjara
launafólks.
A ráöstefnu Læknafélags tslands 28. september voru samankomnir Læknar, fulltrúar verkalýös- og atvinnurekendasamtaka, heiibrigöisyfirvalda
og eri. gestir.
Samstillt átak þarf
í kjölfar nýrra laga
Vinnustaöir, vinnuskiiyröi og
vinnutfmi Iaunafólks er mjög
mismunandi eftir atvinnugrein-
um. Þessi mismunur er f ýmsum
tilvikum svo mikill aö hann skap-
ar þó nokkurn lifskjaramun og
stéttaskiptingu.
Opinberar stofnanir, rikis- og
sveitarfélaga, t.d. skrifstofur,
skólar, bankar svo og skrifstofur
atvinnu- og verslanafyrirtækja
eru yfirleitt viöunandi vinnustaö-
ir aö þvi er viökemur hilsakynn-
um, upphitun, lýsingu, hávaöa og
almennu hreinlæti.
Á þessum stööum er vinnutimi
aö jafnaöi ekkilengri en 40 klst. á
viku eins og ákveöiö er i lögum og
kjarasamningum. Afkastahvetj-
andi launakerfi eru óþekkt hjá
opinberum starfsmönnum og
skrifstofufólki og vinnuálag þvf
hóflegt.
Þegar hinsvegar er litið til
vinnustaöa verkafólks, iönlærös
eöa óiönlærös, i framleiöslu-at-
vinnuvegunum og þjónustugrein-
um þeirra, veröur allt annaö uppi
á teningnum aö þvl er varöar aö-
búnaö, hollustuhættiog öryggi viö
vinnu, lengd vinnutima og vinnu-
álag.
Kynni mín sem starfsmanns
verkalýösfélags, af ástandi aö-
búnaöar, hollustuhátta og öryggis
á vinnustööum er i fáum oröum
þannig:
Margskonar
misbrestur
Byggingar vinnustaöa eru oft
byggöar iupphafi til annarra nota
en þeirrar starfsemi sem þar fer
fram. Ef byggt hefur veriö sér-
staklega fyrir atvinnureksturinn
er starfsemin oft hafin þar áöur
en byggingu er lokiö aö fullu og
siöan seint eöa aldrei gengiö frá
húsakynnum endanlega.
Upphitun vinnustaöa er viöa ó-
nóg. Þurrt, reyk-ryk og oliu-
mengaö andrúmsloft er algengt,
rétt og fullnægjandi loftræsting
heyrir til undantekninga. Stööug-
ur hávaröi, og léleg og röng lýsing
eru vandamál á mörgum vinnu-
stööum.
A flestum iöju- og iönaöar-
vinnustööum er unniö ilr eöa not-
uö viö framleiöslu ýmis hættuleg
efni eöa efnasambönd, sem geta
orsakaö atvinnusjúkdóma.
Vinnuaöstööu og vinnutilhögun
er viöast litill gaumur gefinn.
Röng vinnuaöstaöa, einhæf störf
og stööug endurtekning sömu
hreyfinga veldur likamlegu erfiöi
og sliti.
Starfsmannarými, þ.e. matar-
og kaffistofur, baö-, fataskipta-
eöa snyrtiaöstaöa er viöa ófull-
nægjandi eöa jafnvel ekki fyrir
hendi. Þar sem þessi aöstaöa er
fyrir hendi eru þrif viöa ófull-
nægjandi og umgengni eftir þvi.
Alvarlegasta vandamál á
vinnustööum verkafólks I fram-
leiösluatvinnugreinum er aö min-
um dómi mikil óhreinindi i
vinnusölum og á vinnusvæöum
sem koma m.a. frá ýmiss konar
hráefnum sem notuö eru viö
framleiösluna og vinnufram-
kvæmdir.
Þaö viröist svo aö verkafólk,
verkstjórar og atvinnurekendur
sætti sig viö óhreinindin og telji
þau óhjákvæmileg.og er litiö gert
til aö fjarlægja þau.
Þar sem mikil óhreinindi
myndast þarf aö sjálfsögöu meiri
og betri hreinsun heldur en ann-
ars staöar.
Tíö vinnuslys
I flestum starfsgreinum fram-
leiösluatvinnuveganna er vinnu-
timi verkafólks, sem þar starfar
aö jafnaöi um 50 klst. á viku, þ.e.
um helmingur af vikulegum
vökutíma. A vissum árstlma og
viö timabundin verkefni er vinnu-
timi verkafólks i þessum starfs-
greinum oft talsvert lengri, jafn-
vel sem nemur öllum vökutima
þess.
1 nokkrum starfsgreinum svo
sem fiskiönaöi og byggingaiönaöi
eru viöhöfö afkastahvetjandi
launakerfi sem leiöa til aukins
vinnuálags, umfram þaö sem
eölilegt er.
Vinnulsys eru tiö og stafa m.a.
af ófrágengnu húsnæöi og van-
búnaöi á vélum og vinnutækjum.
Samkvæmt upplýsingum Ur
skýrslu Oryggiseftirlits rikisins,
sem kom Ut á s.l. ári, voru til-
kynnt 740 vinnuslys, þar af 20
dauöaslys, til öryggiseftirlits rik-
isins á árunum 1970-1977.
Vitaö er aö ekki er nærri ailtaf
tilkynntum vinnuslys til öryggis-
eftirlits eöa lögreglu. Fullnægj-
andi upplýsingar um fjölda
vinnuslysa liggja ekki fyrir.
Slikir dvalarstaöir eins og
vinnustaöir framleiösluatvinnu-
greinannasemhér hefur lauslega
veriö lýst eru ekki eftirsóknar-
veröir.
Til vanbúnaöar og slæmra holí-
ustuhátta á mörgum vinnustöö-
um verkafólks og hins langa
vinnutima má áreiöanlega oft
rekja orsakir heilsutjóns og sjUk-
dóma.
Sinnuleysi
áberandi
Þeir aöilar sem átt hafa og eiga
aö láta sig varöa aöbúnaö, holl-
ustuhætti og öryggi á vinnustöö-„
um, hafa undanfarin ár, ýmist
ekki valdiö verkefninu eöa lltiö
sinnt þessu málefni og lagt meiri
áherslu á aöraþætti lifskjaranna.
Eftirlitsstofnanir þær sem,
Guöjón Jónsson fórm. Málm- og
skipasmiöasambands tslands:
Þaö er skoöun mfn aö forsendur
fyrir nauðsynlegum umbótum
séu, aö lagafrumvarpiö um aö-
búnaö, hollustuhætti og öryggi
vinnustaða, sem lagt var fram á
Alþingi sl. vor, veröi samþykkt og
ákvæöi þess komi sem fyrst til
fullra framkvæmda og aö þeir aö-
ilar sem atvinnuheilbrigöismál
varöa geri samstillt átak til um-
bóta i þessum efnum sem veröi
eitt af forgangsverkefnum þess-
ara aöila næstu ár.
— sagði Guðjón
Jónsson fulltrúi
Alþýðusambands
Islands
á ráðstefnunni
samkvæmt gildandi lögum, eiga
aö gæta þess aö lögum og reglu-
geröum um aöbúnaö, hollustu-
hætti og öryggi á vinnust'ööum sé
framfylgt, viröast ekki hafa ráöiö
viö þaö verkefni m.a. vegna gall-
aörar löggjafar og fjárskorts.
Læknar hafa ekki almennt skipt
sér mikiö af heilbrigöfcmálum
vinnustaöa, og hafa veriö tregir
til aöúrskuröa hvortum atvinnu-
sjúkdóma væri aö ræöa, sem
rekja má til vinnuskilyröa eöa
hollustuhátta á vinnustööum.
Samtök launafólks hafa ekki
rækt sem skyldi aöbúnaöar- og
heilsuverndarþáttinn viö upp-
byggingu lifskjara launafólks, og
launafólk hefur sjálft veriö
áhugalitiö fyrir aöbúnaöi og heil-
brigöfcástandi vinnustaöa. Aö-
eins einstök verkalýösfélög og
sambönd hafa boriö fram kröfur
eöa tillögur um úrbætur I þeim
efnum.
Hreyfíng á málinu
En viö gerö kjarasamninga I
mars til júni 1977, sólstööusamn-
ingana, lagöi A.S.l. og aöildarfé-
lög þess fram tillögur um úrbætur
varöandi aöbúnaö, hollustuhætti
og öryggi á vinnustööum verka-
fólks.
1 april 1977 varö samkomulag
milli A.S.l. annars vegar og V.S.l
og V.M.S.S. hins vegar um aö
fara þess á leit viö rikfcstjórnina
aö löggjöf um aöbúnaö, hollustu-
hætti og öryggi á vinnustööum
yröi endurskoöuö og aö samiö
yröi lagafrumvarpsem gæti oröiö
grundvöllur verulegra umbóta I
þeim efnum og aö framkvæmd
yröi könnun á ástandi aöbúnaöar,
hollustuhátta og öryggis vinnu-
staöa.
Rlkisst jórnin varö viö þessu er-
indi aöila vinnumarkaöarins og
skipaöi, I september 1977, nefnd
til aö framkvæma tilmæli þeirra.
I nefndina voru skipaöir niu
menn, ráöuneytisstjóri félags-
málaráöuneytisins sem jafn-
framt var formaöur nefndarinn-
ar, forstööumaöur Heilbrigöiseft-
iríts, öryggismálastjóri og sex
menn tilnefndir af aöilum vinnu-
markaöarins. Om Bjarnason,
skólayfirlæknir, var ritari og
starfsmaöur nefndarinnar.
1 april 1979, eöa tveim árum
siöar, lauk nefndin samningu
lagafrumvarps um rammalög-
gjöf varöandi aöbúnaö, hollustu-
hætti og öryggi á vinnustööurh
sem lagt var fram á Alþingi i
maimánuöi s.l.
í lagafrumvarpinu eru ýmis
athyglisverö nýmæli og nauösyn-
legar breytingar frá eldri lögum,
þ.e. lögum nr. 23, frá 1. febrúar
1952, um öryggfcráöstafanir á
vinnustööum og lögum nr. 12 frá
17. mars 1969, um heilbrigöiseft-
irlit.
Þýöingarmestu atriöi i hinu
nýja lagafrumvarpi eru aö min-
um dómi þessi:
Aöalatriöi
lagafrumvarpsins
1. Eftirlit meö aöbúnaöi, holl-
ustuháttum og öryggi á vinnu-
stööum veröur hjá einni stofn-
un, Vinnueftirliti rlkisins, sem
kemur I staö þeirra stofnana
sem til þessa hafa fylgst meö
vinnuumhverfi verkafólks. Aö-
ilar vinnumarkaöarins skulu
tilnefna i stjórn Vinnueftirlits-
ins 6 af 7 stjórnarmönnum en
ekki stjórnmálaflokkarnir.
2. Stjórn Vinnueftirlitsins hefur
vald til aögeröa og ráöstafana
til verndar verkafólki viö vinnu
oggeturm.a. látiö stööva vinnu
og hætta starfsemi, ef heil-
brigöi og öryggi starfsfólksins
er i hættu.
3. Leitast er viö aö skapa sam-
starfsvettvang milli verka-
fólks, verkstjóra og atvinnu-
rekenda, til aö stuöla aö bætt-
um aöbúnaöi, hollustuháttum
og öryggi. 1 þvi skyni skal
verkafólk tilnefna sérstakan
öryggistrúnaöarmann, og at-
vinnurekandi öryggisvörö. Á
vinnustööum meö 20 starfs-
mönnum eöa fleiri skal stofnuö
öryggisnefnd, sem vinni aö
endurbótum á aöbúnaöi, heil-
brigöismálum og öryggi.
4. Oryggistrúnaöarmönnum
verkafólks og öryggisvöröum
atvinnurekanda er skylt aö
hlutast til um aö vinna veröi
stöövuö strax ef skapast hefur
bráö hætta á heilsutjórni eöa
slysum.
5. Gert er ráö fyrir aö aöilar
vinnumarkaöarins komi á fót
öryggisnefndum fyrir hinar
ýmsu atvinnugreinar, sem
fjalli um nýjar reglugeröirsem
settar veröa eöa geri tillögur
um breytingar á eldri reglum.
6. I lögunum er sérstakur kafli
um heilsuvernd, læknisskoöan-
ir og rannsóknir sem miW aö
þvl aökoma I veg fyrir atvinnu-
sjúkdóma.
7. Vinnueftirlit rlkisins skal
veita, I samstarfi viö aöila
vinnumarkaöarins og öryggis-
nefndir, fræöslu og upplýsingar
varöandi hættur á vinnustööum
og varnirgegn þeim, svo ogum
nýja tækni og þekkingu, sem
stuölaö getur aö umbótum á aö-
búnaöi, hollustuháttum og ör-
yggi á vinnustööum. Litil sem
engin fræösla hefurveriö veitti
þessum efnum hérlendis á und-
anförnum árum.
8. 1 lagafrumvarpinu eru ákvæöi
um lágmark hvlldartima og
fridaga, svo og um takmarkan-
ir á vinnu barna og unglinga.
Samfelldur lágmarks hvlldar-
tlmi, sem nú eru 8 klst. er
lengdur I 10 klst. á sólarhring.
9. t bráöabirgöa-ákvæöi meö
lagafrumvarpinu er Seöla-
banka tslands gert skylt aö út-
vega á næstu fimm árum fjár-
magn, 300miljónir króna á ári,
miöaö viö veölag 1. janúar 1979,
til lánveitinga til fyrirtækja
sem þurfa aö framkvæma um-
bætur á aöbúnaöi, hollustuhátt-
um og öryggi viö vinnu.
Mörg fleiri mikilsverö ákvæöi
eru I hinu nýja lagafrumvarpi
sem of langan tíma tæki aö telja
upp hér.
Nýja lagafrumvarpiö er um
rammalöggjöf og viö samningu
þess er gert ráö fyrir aö settar
veröi ýtarlegar reglugeröir varö-
andi framkvæmd ýmsra ákvæöa
þess, svo sem varöandi vinnuaö-
búnaö, vinnuframkvæmd, vinnu-
skilyröi, vinnuöryggi og heil-
brigöismál vinnustaöa almennt.
Könnun
á vinnustödum
Nefndinni sem samdi laga-
frumvarpiö var faliö aö sjá um
könnun á ástandi aöbúnaöar og
hollustuhátta á vinnustööum.
Nefndin fól Heilbrigöiseftirliti
rikfcins og öryggiseftirliti rikis-
ins aö framkvæma könnunina.
Megin tilgangurinn meö vinnu-
staöakönnuninni er aö fá upplýs-
ingar um raunverulegt ástand aö-
búnaöar og hollustuhátta á vinnu-
stööum og vekja athygli almenn-
ings á þvi.
Framhald á 13 sföu