Þjóðviljinn - 18.12.1981, Page 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 18. desember 1981
UOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.,
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Kitstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ölafsson.
Fréttastjóri: Álfheiöur Ingadóttir.
•Umsjónarmaður sunnudagsblaös: Guöjón Friöriksson.
Auglýsingastjóri: Svarfhildur Bjarnadóttir.
Afgreiðslustjóri: Valþór Hlööversson.
Blaöamenn: Auöur Styrkársdóttir, Magnús H. Gislason, Öskar
Guömundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Sveinn Kristinsson.
iþrótta- og skákfréttamaður: Helgi Ólafsson.
útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir:Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
Ilandrita- og prófarkalestur: Elias Mar, Trausti Einarsson.
Auglýsingar: Hildur Ragnars, Sigriöur Hanna Sigurbjörns-
dóttir.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jóhannes Harðarson.
Afgreiösla: Bára Sigúröardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Simavarsla: Olöf Halldórsdóttir, Sigriöúr Kristjánsdóttir.
Húsmóöir: Bergljót Gúöjónsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Innheimtumenn:Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurmunds-
son.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halia Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Útkevrsla, afgreiösla og auglýsingar: Sföumúla 6,
Kcykjavik, simi 81333
Prenion: Blaöaprent hf
Afla verður fyrir
útgjöldunum
Á Alþingi hafai verið miklar annir síðustu daga eins
og jafnan þegar líður að jólum. Veigamesta verkef nið
nú á haustþinginu hefur verið afgreiðsla fjárlaga-
frumvarpsins fyrir næsta ár, en frumvarpið verður
væntanlega að lögum í dag eða á morgun.
• Gert er ráð fyrir að tekjur ríkissjóðs á næsta ári
verði um 8 miljarðar nýkróna.
• Hlutfall ríkisútgjalda af þjóðarframleiðslunni
hefur haldist mjög svipað síðustu 10 ár, eða á bilinu
frá26% og upp í 30,4%. Hæst fór þetta hlutfall á árinu
1975 í 30,4%, en samkvæmt f járlagaf rumvarpinu fyrir
næsta árergert ráðfyriraðþaðverði28,l%, eða mjög
álíka og meðaltal síðustu 10 ára. Þessa staðreynd
mættu menn gjarnan hafa í huga, þegar hlýtt er á f ull-
yrðingar um stóraukna skattheimtu ríkissjóðs ár frá
ári.
• Við afgreiðslu f járlaga eru þeir jafnan margir,
sem ekki fá í sinn hlut nema brot af því fé, sem farið
var fram á, og seint verður öllu réttlæti fullnægt í
þeim efnum. Hér bætir þó síst málflutningur þeirra
manna sem hæst gapa um lækkun skatta en heimta
jafnf ramt auknar f járveitingar til margvíslegra mál-
efna eftir því sem henta þykir hverju sínni.
• Það voru athyglisverð orð, sem Geir Gunnarsson,
formaður fjárveitinganefndar Alþingis flutti þing-
mönnum í f ramsöguræðu sinni við 2. umræðu f járlaga
nú í vikunni er hann mælti fyrir áliti og breytingartil-
lögum nefndarinnar.
• Geir Gunnarsson sagði m.a.:
,,Við höfum á undanförnum árum í mjög ríkum
mæli notað verulegan hluta af afrakstri þjóðarbúsins
til þess að byggja upp þjónustustofnanir og ef la hvers
kyns þjónustu og félagsleg réttindi. I þeim efnum
hefur markið veriðsett háttog fyrirmyndir verið sótt-
ar til þeirra þjóða sem ríkastar eru og gera mestar
kröfur... Undirstaða allrar getu til að standa undir
félagslegri þjónustu í landinu, hvort heldur er í skóla-
málum, heilbrigðismálum eða öðrum efnum, er þó
verðmætasköpun i þjóðfélaginu, undirstöðuf ram-
leiðslan. Og því aðeins er unnt að auka sífellt við þjón-
ustuþættina, að verðmætaöflunin aukist að sama
skapi, eða í einhverju sé dregið úr þeirri sóun sem
kann að eiga sér stað á ákveðnum sviðum, t.d. í versl-
un hér á höfuðborgarsvæðinu." Síðar í sömu ræðu
sagði Geir:
• „Það eru ekki mörg ár síðan farið var að greiða
tannlækningar úr ríkissjóði. í fjárlagafrumvarpi
fyrir árið 1982 nema þessar greiðslur 45,3 miljónum
króna. Sama er að segja um fæðingarorlof. Það er
stutt síðan það kom til, en það kostar á næsta ári um
65,2 miljónir kr. Ýmsum hefur þótt of lítið f jármagn
fara til byggingar grunnskóla, sjúkrahúsa og heilsu-
gæslustöðva. Samtals eru veittar til þessara fram-
kvæmda í f járlagafrumvarpinu 107,4 miljónir króna.
Þá upphæð mætti meira en tvöfalda fyrir þá fjár-
muni, sem nú er variðtil þeirrar félagslegu þjónustu,
sem ég áðan nefndi og ekki var greidd fyrir nokkrum
árum.
• Framlag til Lánasjóðs íslenskra námsmanna nam
ekki háum upphæðum fyrir fáum árum. I fjárlaga-
frumvarpinu nú nemjr það 117,1 miljón kr., eða álíka
upphæð og ætlað er í frumvarpinu samanlagt til
hafnarframkvæmda, flugvallagerðar, bygginga dag-
vistarheimila og íþróttamannvirkja. Stöðugildi á
ríkisspítölunum eru um 1830 og gætu jafngilt áhöfnum
110—120 togara. Jafnframt eykst þjónustan á heilsu-
gæslustöðvum og nýjum sjúkrahúsum hvarvetna í
landinu eins og að hefur verið stefnt. Allt þetta sem
hér hefur verið nefnt eru bætt lífskjör. En á hvern veg
reiknast það þegar borinn er saman kaupmáttur launa
frá einu tímabili til annars?"
• Geir Gunnarsson tók fram að hann væri EKKI að
benda á þessa rekstrarliði sérstaklega vegna þess að
hann teldi þá ekki eiga rétt á sér, heldur væri þetta
nefnt til að gera mönnum Ijóst, að það eru viss tak-
mörk fyrir því, hvað við getum aukið ýmis þjónustu-
útgjöld ár frá ári án þess að raunverulegur verðmæta-
auki komi á móti.
• Þessi orð Geirs Gunnarssonar eiga erindi við
fleiri en alþingismenn eina. —k.
Mörg eru viöbrögöin viö at-
lögunni gegn pólskri verkalýðs-
hreyfingu. Magnús Bjarnfreös-
son sagöi i Dagblaöinu i gær, aö
hann væri svo „raunsær” maö-
ur, aö hann „kættist fremur en
hitt þegar ég heyröi um viö-
brögö pólskra stjo'rnvalda á
sunnudag”.
Merkileg sjálfumgleöi: sjáiö
bara hvaö ég er skarpskygn og
margfróöur!! Magnús Bjarn-
freösson telur, aö Jaruzelski og
hans menn hafigripið til marg-
nefndra örþrifaráöa til að
„freista þess aö afstýra
sovéskri innrás” og hnykkir á
meö þvi aö vonaaö „alþýöa Pól-
lands standi meö rikisstjóm
sinni”!
Undarleg kenning, satt aö
segja. 1 raun er meö henni
ábyrgö af þvi sem gerst hefur
létt af Dólskum ráðamönnum:
þeir geri ekki annaö en foröast
þaö sem enn verra er! Svo
mikiö er vist aö forystumenn
pólskrar verkalýöshreýfingar
hafa aldrei skrifaö upp á slika
kenningu. Þeir hafa aö sjálf-
sögöu gert ráö fyrir þeim mögu-
leika aö sovéskur her væri
sendur á vettvang, en þeir hafa
aldrei viljaö viöurkenna þaö
sem óumflýjanleika. Bæöi þeir
og margir fréttaskýrendur
aörir, hafa efast um aö Sovét-
menn legöu i !nnrás biátt áfram
vegna þess aö Pólland væri of
stór biti aö kyngja og afleiöing-
arnar of háskalegar fyrir Sovét-
menn sjálfa.
Aðrar áherslur
Jaruzelski og hans menn
munu aö sjálfsögöu leita sér
þeirrar réttlætingar, sem
Magnús Bjarnfreðsson er reiðu-
búinn til aö gefa honum.
Modzelwski, einn af talsmönn-
um Samstööu, leggur allt aðrar
áherslur i nýlegu viðtali við
Spiegel (9. nóvemberí.Þar sak-
ar hann stjórnina, beint og
óbeint, um að hafa svikið ýmis
þau loforð sem gefin höfðu verið
og beinb'nis stefnt aö átökum,
uppgjöri — i þeirri von aö hægt
væri að villa um fyrir almenn-
ingi og kljúfa samstööuhans, ná
til „þeirra 20-30% óákveöinna
manna i samfélaginu, sem við
(Samstöðumenn) þurfum á að
halda til aö styöja aögerðir okk-
ar.’ ’
„Þeir vaða
uppi”
Þaö heyrðist til tveggja
ihaldsmanna virðulegra i heit-
um potti: þeir voru ekki heldur
hneykslaöir á valdhöfum Pól-
lands. Stjórnvöld gátu ekki látið
menn vaöa svona uppi, sögöu
þeir og höföu með sérkennileg-
um hættisettsig í sígilda ihalds-
stöðu gagnvart verkalýðnum,
sem er aldrei til friös!
Hér er komið að öðru: i fyrr-
greindu viðtali varar
Moczelwski við þvi, að á Vestur-
löndum hafi fjölmiðlar tekið —
einatt án þess að taka eftir þvi
sjálfir hvaö þeir eru aö gera —
undir opinberan áróöur pólskra
stjórnvalda um það, að það séu
verkföllin sem Samstaöa hefur
efnt tfl, sem hafi stórmagnað
upp efnahagskreppuna og vöru-
skortinn. Þessu svarar
Modzelwski, fyrrum helsti
blaöafulltrúi Samstööu, á þessa
leið: '
Enginn hefur nokkru sinni bú-
ist viö þvi, aö verkföll auki
framleiðsluna. En menn veröa
aö skoöa máliö nánar. Viö höf-
um, segir hann, reiknað þaö út,
aö á sl. fjórtán mánuöum hafi
þjóðarbúskapurinn samanlagð-
| ur ekki tapað nema sem svarar
átta eöa niu vinnustundum á
hvern vinnandi mann i verkföll-
um. (Það er mun minna en tap-
ast að jafnaði i vinnustundum
vegna verkfalla i Vestur-Ev-
rópu).
Á hinn bóginn, segir
Modzelwski, tapar pólskt at-
vinnulif kannski tveim stundum
á degi hverjum, vegna þess aö
menn standa verklausir (vegna
vondrar stjórnunar, bilana,
skorts á aðföngum ofl.). Þetta
tjónkemur verkföllum ekki við,
þviaðslikt „iöjuleysi” var dag-
legt brauð, löngu fyrir daga
verkfallanna i ágúst 1980.
Ábyrgðarleysi
Samstöðu
Modzelewskileggur sig einnig
fram um þaö i fyrrgreindu viö-
tali aö bera til baka orðróm,
sem viöa hefur flogið, um óbil-
girni og ábyrgðarleysi Sam-
stööumanna. Hann minnir á, að
Samstaöa hafi fyrr á árinu
stöövaö eða komiö i veg fyrir
mótmælaverkföll gegn matar-
skorti og reynt að útskýra fyrir
fólki, að slik verkföll væru þýð-
ingarlaus.Samstöðumenn hefðu
eftir föngum reynt að ganga úr
skugga um matvælaástandið og
sagt opinskátt við fólkið, að það
væri engar faldar birgöir aö
hafa. Gallinn hefði barasta ver-
iö sá, að stjómvöld hefðu ekki
gefið Samstööu nógu skilmerki-
legt umboö til eftirlits á þessu
sviði, og þvi hefði fólk einnig
hneigst til aö trúa ekki
Samstöðumönnum i þessum
efnum.
Orðanotkunar-
frœði
Af öllum einkennilegum viö-
brögðum eru þau frumlegust
sem sjá má í Staksteinum
Morgunblaðsins, en þar skrifa
þeir menn helst, sem vilja
keppa við Mánudagsblaðið um
að vera stikkfri i íslenskri um-
ræðu fyrir fólsku sakir. Þeir
Staksteinamenn sérhæfa sig um
þessar mundir i orðanotkun og
heyja á þeim vettvangi grimmi-
lega baráttu viö mannlega
skynsemi.
t gær sendu þeir Asmundi
Stefánssyni, forseta ASt óbliöar
kveðjur fyrir þaö aö hann heföi i
ræöu sinni á útifundi um Pól-
land ekki minnst á kommún-
isma eða sósialisma. Ekki mun-
um viö hvort Ásmundur nefndi ^
kommúnistaflokk Póllands á'
nafn eöa ekki. En hitt ætti aö
vera hverjum manni skiljan-
legt, að hver sá sem ber saman
þær hugsjónir og viðhorf sem
eiga sér samnefnara i sósial-
isma, og ráösmennsku flokksins
pólska, þeim dettur flest annað i
hug til skilgreiningar á þeirri
framgöngu en sósialismi.
Endurnýjun og
Rússar
Enn verri reynist þó klippari.
Af einhverjum undarlegum
ástæðum fer það gifurlega i
taugarnar á Staksteinum, aö
hér i Þjóbviljanum var talað um
þaö aö „endurnýjunarþröun var
barin niður i Ungverjalandi og
Tékkóslóvakiu á sinum tima”.
Það má ekki, segja Mogga-
strákar, nota orðið endurnýjun,
af þvi að viö samþykkjum ekki
að neitt geti endurnýjast þar
austur frá. Þeir staðhæfa:
„Orðið „endurnýjunarþróun”
hefur orðið til hjá þeim, sem
vilja tileinka sér viðhorf
sovézkra ráðamanna til atburða
i iepprikjum þeirra”!
Nú víll svo einkennilega til, að
Woytila kardináli, nú páfi i
Róm, ávarpaði landa sin^ ég
held i fyrradag, og hvatti þá til
aö snúa aftur inn á braut
„endurnyjunar og viðræðna”.
Sú braut væri að sönnu erfið, en
þó fær. Samkvæmt þessu er
páfinn náttúrlega einn af þeim
sem er á mála hjá Rússum.
Heppilegur
kommi
En svo kemur að Jóni MUla,
sem sagöi i Dagblaðinu á dög-
unum að gott væri að pólskir
kommúnistar hefðu tekið i lurg-
inn á Samstöðuhyskinu — og þó
fyrr hefði verið. Þetta þykir
þeim hjá Staksteinum nokkuð
gott —af þeirri einföldu ástæðu,
aö þarna er talað eins og þeim
kemur best. Þeir vilja fá að
velja sér „komma” i friði. For-
mUla þeirra er ósköp einföld:
slæmir eru þeir kommar sem
eru með Rússum — hálfu verri
eru þeir sem eru á móti Kreml-
verjum! Rétt aö menn hafi
þetta i huga.
og skerid
Götuátök i Katowice — litla myndin er af Modzelewski.