Þjóðviljinn - 14.08.1982, Blaðsíða 32

uúDViuiNN
Helgin 14.—15. ágúst 1982
Abalslmi ÞjóBviljans er 81333 kl. 9-20 mánudag til föstudaga.
Utan þess tima er hægt a6 ná i blaöamenn og aöra starfsmenn
hlabsins I þessum simum: Ritstjórn 81382, 81482 og.81527, umbrot
8x285, ljósmyndir 81257. Laugardaga kl. 9-12 er hægt aö ná i af-
greiöslu blaösins i sima 81663. Blaöaprent hefur sima 81348 og
eru blaöamenn þar á vakt öll kvöld.
Aðalsíml
81333
Kvölcisími
81348
Helgarsími
afgreiðslu
81663
nafn
vikunnar
Ólafur R.
Grímsson
Þessa vikuna hcfur bygg-
ing nýrrar flugslöövar á
Kellavikui'Hugvelli verið of-
arlega á haugi, og hefur sér-
álit ólai's K. Grimssonar i ut-
aiirikisiiiálaiicfnd og ráö-
gjafarnefnd um flugstöövar-
hygginguna koiniö ýinsum
úr jafnvægi án þess aö til-
raUn lial'i þö veriö gerö til
þess aö leggja máleínalcgt
mat á hin ýmsu rök lians i
málinu.
olafur R. Grimsson er þvi
naln vikunnar aö þessu sinni.
1 niálflutmngi sinum hel'ur
hann lyrst og l'remst lagt
fram tæknileg og skipulags-
leg rök gegn þvi aö ráöist
veröi i byggingu þess mann-
virkis sem teiknaö helur ver-
iö og er 22 þúsund lerm. aö
flatarmáli (gólfpláss fyrir
rúm 30% þjúöarinnar miöaö
viö 3á lerm.l. Þau-tæknilegu
rökeru fyrst og lremsl bund-
in þrem óvissuþállum i
framvindu islenskra flug-
niála: 1) hvort álramhald
veröur á samkeppnisflugi yf-
ir Atlanlshaliö um island, 2)
hvort Reykjavikurflugvöllur
veröur framvegis á sama
staö eöa hvort hann veröur
fluttur, 3) hvorl vænla má
aukins larþegafjölda um
Keflavikurflugvöll i sam-
ræmi viö þá spá sein byggt
var á þegar þessi risabygg-
ing var hönnuö. Vilaö er aö
þær forsendur slandast ekki
lengur.
Þessar tæknilegu lorsend-
ur hafa hins vegar ekki feng-
ist ræddar af skynsamlegu
viti vegna þess aö inn i máliö
blandast dollarar frá banda-
riska hernum, og er þaö ekki
i lyrsta skipti sem slikir pen-
ingar slá glýju i augu
nianna.
i leiöara UV i gær segir ebs
þaö veröa „hlutskipti Al-
þýöubandalagsins aö bjoöa
íslendingum upp á þá
ósvinnu næstu árin, og jafn-
vel áratuginn aö kveöja
landiö og heilsa gestum i
skjóli nöturlegra hernaöar-
mannvirkja." Ekki eru sak-
irnar litlar sem upp á Al-
þýöubandalagiö eru bornar,
enda er tilefniö ekki litiö þar
sem eru aöskiljanlegar mill-
jónir dollara, sem hægt er aö
mjólka Ut Ur hernum. Ekki
drögum viö hins vegar i ela
þaö þjóöarstolt sem íylla
mun lungu og kviö DV-rit-
stjórans þegar hann kemur
til meö aö lagna erlendum
gestum og heilsa þjoö sinni i
þeirri draumahöll sem hýsa
mun yfir þriöjung þjóöarinn-
ar standandi og var byggö
fyrir bandariska betlidali.
1 sérálili olals Ragnars
Grimssonar um máliö segir
m.a. aö reynist ein al þrem
fyrrgreindum forsendum
röng séu „röksemdir lyrir
réttmæti þeirrar tegundar al
byggingu.sem nú er teiknuö,
um leiö hrundar. Reynist
þær allar rangar, mun bygg-
ing slikrar flugstöövar flokk-
ast undir einhver stærstu
mistök i skipulagsmálum
opinberra mannvirkja og
stjórnun flugmála á Is-
landi.” —dlg.
Við erum á leið upp í Al-
menningaskarð í Horn-
bjargi þegar við sjáum
skyndilega hreyfingu í hlíð-
inni. Það er ekki um að vill-
ast. Tveir refir, annar brúnn
og hinn hvítur, skjótast upp
brattann á fleygiferð og
hverfa í stóra urð. Neðar er
stór skafl og þar er sá þriðji
að snudda. Við störum hug-
fangin og stöndumst ekki
þá freistingu að ganga í
humátt að rebba á skafli-
num. Hann veitir okkur
lengi vei enga athygli.
Reyndar er hann bara að leika
sér á skaflinum. Milli þess sem
trýnið er ofan í snjónum stekkur
hann upp. Þetta er eins og hálfgerð
ballettsýning. Þegar við nálgumst
enn frekar fer hann á bak við stóran
stein. Eg er kominn alveg að stein-
inum og rebbi veitir mér loks at-
hygli. Hann er svolítið hissa og veit
ekki alveg hvernig hann á að taka
mér. Hann gægist bæði upp fyrirog
undan steininum og augun eru stór
og kringlótt af undrun. Þetta er
dökkbrúnn, fallegur og stálpaður
yrðlingur sem ekki hefur enn
kynnst vonsku heimsins. Ég er ekki
nema í 2 - 3 metra fjarlægð og þá sé
ég að hann skýst undir steininn.
Þetta er stóreflis bjarg og greinilega
holrúm undir. Á því eru margar út-
göngudyr.
Nú höfum við raðað okkur í
kringum steininn og öðru hverju
rekur rebbi greyið trýnið út en
hörfar jafn óðum. Ef gægst er inn
undir má sjá glytta í augu hans. Svo
gerir hann atrennu að fara út en þá
smelli ég af myndavélinni og hann
hrekkur í kút við smellinn og hörfar
á ný. Dálítil stund líður. Skyndilega
læðist hann út og dregur magann
við jörðina. Hann hleypur í kring-
um steininn og við tökum öll mynd-
ir. Svo skokkar hann á brott.
Við göngum nú upp í stórurðina
og þar er greni, mikið umrót, bein
og fuglafiður. Sá dökki er aftur far-
inn að leika sér við skaflinn en nú
sjáum við að hann tekur stefnuna í
átt til okkar. Við bíðum í ofvæni
með vélarnar mundaðar og reynum
að láta fara lítið fyrir okkur. Hann
nálgast í rólegheitum og virðist
ekkert liggja á. Engin hræðslu-
merki eru sjáanleg á honum. Við
stöndum tveir upp á einum steinin-
um við grenið þegar mér finnst ég
þá verða var við hreyfingu fyrir
neðan okkur. Jú, þaðerekki um að
villast. Ljósu trýni er stungið út um
holu og rétt á eftir skýst einn Ijós-
mórauður út og tekur á sprett. Við
erum ekki höndum seinni með
myndavélarnar og smellum af. Svo
er bara að sjá hvernig fókusinn
verður.
Við erum lengi á vappi í kringum
grenið og öðru hverju láta yrðling-
arnir þrír sjá sig, nær eða fjær. Þeir
virðast engan ótta hafa af okkur,
haga sér eins og hvert annað fávíst
ungviði. Foreldrarnir eru vafalaust
einhvers staðar víðs fjarri í fæðu-
leit. Nóg er af matnum í fjörum og
björgum. Þetta hlýtur að vera
gósenland fyrir rebba. Til skamms
tíma voru að vísu refaskyttur á ferð
hér árlega en ferðum þeirra hefur
fækkað undanfarin ár.
Auðvitað á rebbi að eiga friðland
hér á Hornströndum þar sem engin
sauðkind stígur fæti sínum og hefur
ekki gert í 30 ár. Raunin mun samt
vera sú að friðun refsins er ekki
innifalin í friðun þjóðgarðsins, sem
nú á að heita hér, og má það furðu-
legt heita. Bændurnir, mestu hat-
ursmenn rebba, segja að Horn-
strandir séu uppeldisstöðvar fyrir
hann í öðrum landshlutum.
Nýlega rakst ég á grein eftir Pál
Hersteinsson dýrafræðing í ís-
lensku tímariti en hann hefur
undanfarin ár helgað sig rannsókn-
um á lífsmunstri íslensku lágfótu.
Hann segir að það tjón sem rebbi
valdi á íslensku sauðkindinni sé að-
eins brot af þeim peningum sem
árlega er varið til útrýmingar hon-
um. Hann segir ennfremur að það
sé hrein undantekning ef refur ráð-
ist á heilbrigð lömb eða fullorðnar
kindur. Áður fyrr þegar vetrarbeit
tíðkaðist meira en nú er og féð var
illa haldið af hungri og vosbúð þeg-
ar líða tók að vori hafi skolli hins
vegar oft séð sér leik á borði.
Refurinn er sannur Islendingur
því að hann hefur lifað á landinu
síðan ísöld lauk eða 9000 árum
lengur en homo sapiens — maður-
inn. Hann ætti því að eiga fullan
tilverurétt í íslenskri náttúru —
ekki síst á friðuðu landi eins og á
Hornströndum. En allt frá árinu
1295 hefur verið sett fé til höfuðs
honum hérlendis og má í raun og
veru heita furðulegt að hann skuli
ekki löngu vera útdauður. Það er
fyrst á þessari öld sem gengið hefur
veríð svo nærri honum að talið er
að stofninn hafi eyðst að 2/3
hlutum. A SV-landi er refur t.d.
orðinn afar fátíður.
Tvö litaafbrigði eru af íslenska
refnum. Annars vegar eru brún dýr
og halda þau sama litnum allt árið.
Hins vegar hvítir refir sem verða
Ijósmórauðir á sumrin. Sá brúni er
meira með ströndinni fram en sá
hvíti upp á hálendinu. Yrðlingarnir
á greninu við Almenningaskarð
voru greinilega af blönduðu for-
eldri því að tveir þeirra voru brúnir
eins og fyrr sagði en einn ljós.
Daginn eftir áttum við aftur leið
um þessar slóðir og sáum yrðling-
ana aftur í návígi. Við gengum svo
niður að bænum Horni og er við
vorum að koma til baka sáum við
fullorðinn ref í fjörunni. Hann sá
okkur og tók hann þá á sprett og
sáum við á eftir honum eins og blátt
strik upp í hlíðar Dögunarfells. Þá
tókum við einnig eftir öðrum sem
var samferða rétt á undan. Kannski
voru þetta foreldrarnir. Refir hafa
víst þann hátt á að helga sér land-
svæði með því að spræna á landa-
Uppi á gi'eninu. Kefssvipurinn
leynir sér ckki. Þess skal getið
að engin al' þessuin myndum er
tekin mcð aðdráttarlisnsu,
lieldur mcð venjulegri linsu i
návigi. A myndinni l'yrir ofan
rcynir Kebbi útgöngu. Um leið
og smcUurinn i Ijósmyndavél-
inni heyrðist hrökk hann til
baka.
merkin og má þá enginn annar
refur voga sér inn fyrir þau merki.
Þeir sem hyggja á Hornstranda-
ferðir geta vænst þess að sjá rebba í
þjóðgarðinum og er það ekki síst
spennandi við slíkar ferðir. En þeir
sem ætla að ná verulega góðum
myndum ættu að hafa að-
dráttarlinsu meðferðis. Því miður
vorum við bara með venjulegar
linsur, annars hefðum við náð mjög
fínum myndum. Og eitt er víst: Ég
ætla að ganga íTófuvinafélagið eft-
ir þessi stuttu kynni.
— GFr
Sú Ijósa skaust undan steininum sem greinarhöfundui- stóð á og svo mikill varð asinn á að ljósmynda að
þetta varð útkonian. Ljósni.: GFr.