Þjóðviljinn - 19.03.1985, Page 4

LEIÐARI
Yfirlýsing um uppgjöf
Steingrímur Hermannsson forsætisráöherra
lýsti því yfir um helgina aö þaö heföu verið
meiriháttar pólitísk mistök aö hætta aö verö-
tryggja kaupið en halda hins vegar áfram aö
verðtryggja lánin. Þetta voru litlar fréttir fyrir
þorra almennings sem hefur mátt búa viö afleið-
ingar þessara mistaka um tveggja ára skeiö.
Yfirlýsing Steingríms er hins vegar stórmerkileg
þegar haft er í huga, aö sú stjórn sem nú situr
var alls ekki mynduö til neins annars en einmitt
kippa verðtryggingu launa úr sambandi! Yfirlýs-
ing Steingríms er því ekkert annað en yfirlýsing
um uppgjöf - um aö það hafi verið meiriháttar
pólitísk mistök aö mynda stjórnina. Og þar hefur
forsætisráöherra sannarlega á réttu aö standa.
Steingrímur sýnir það hins vegar að hann
kann alls ekki að skammast sín. Einmitt vegna
þessara pólitísku mistaka sem hann er fyrst aö
uppgötva núna, eru þúsundir fjölskyldna aö
horfa uppá heimili sín á hraöför undir hamarinn.
Einmitt þeirra vegna eru þúsundir íslendinga nú
orðnir vanskilamenn í fyrsta sinn á ævinni, og
sjá enga leið framúr skuldunum. Einmitt vegna
þeirra hefur Lögbirtingarblaöiö aldrei flutt jafn
margar auglýsingar um nauðungaruppboð og
núna.
Allt þetta var Steingrími Ijóst þegar hann og
kumpánar hans í ríkisstjórninni ákváöu að af-
nema kaupgjaldsvísitöluna en leyfa lánskjara-
vísitölunni aö gossa áfram uppá við. Stjórnar-
andstaðan benti á afleiðingar þess löngu fyrir-
fram. En Steingrímur hlustaði ekki - fyrr en
núna þegar almenn reiöi um allt land knýr hann
til aö tala. En hann gleymir einu:
Hver á að borga fyrir mistökin - hver á að
greiða fjölskyldunum aftur það sem ríkis-
stjórnin hefur ranglega tekið af þeim?
Forsætisráðherra með hundrað þúsund
krónur röskar í laun á mánuöi þarf auðvitaö ekki
að hafa áhyggjur af slíku. En það er staðreynd
sem ráðamönnum ætlar seint að lærast að al-
menningur getur ekki étið yfirlýsingar þeirra og
innantóm orð. Á meðan orðunum fylgja engar
athafnir eru þau einskis nýt. Þess vegna eru orð
forsætisráðherra til fárra fiska metin.
En hvað hafa þessi pólitísku mistök, sem
Steingrímur er fyrst að uppgötva núna, kostað
húsnæðiskaupendur?
Skref í
Umræðan um húsnæðisvandann hefur eink-
um snúist um hina gífurlegu greiðslubyrði sem
aðgerðir ríkisstjórnarinnar hafa hrannað upp
hjá húsnæðiskaupendum. Nú hefur einn af líf-
eyrissjóðunum, Lífeyrissjóðurverslunarmanna,
ákveðið að leggja af mörkum til aðstoðar þeim
sem hafa tekið lán úr sjóðnum, með því að gefa
þeim, sem tóku lán eftir að verðtryggingin hófst
1979, kost á því að sækja um fimm ára lengingu
Þegar þessu ári er lokið er líklegt að hús-
næðiskaupendur hafi á æviskeiði núverandi
ríkisstjórnar greitt samanlagt 2200 til 2600 milj-
ónir umfram það sem þeir hefðu greitt e.f láns-
kjör hefðu verið tengd við kauplagið!
Þessi upphæð er ekkert annað en auka-
skattur sem Steingrímur og stjórn hans hafa
sett á húsnæðiskaupendur, lögleyfðir ránsvext-
ir, opinber stuldur.
Auðvitað er það rétt hjá Steingrími að skilin á
milli lánskjara og launakjara voru stórfelld pólit-
ísk mistök. En þau urðu ekki til af engu. Þau voru
sköpuð af núverandi stjórn og sá sem þar held-
ur á kórsprotanum heitir Steingrímur Her-
mannsson.
Það er ríkisstjórn hans sem eru stærstu
pólitísku mistökin.
rétta átt
lánstímans. Þetta minnkar greiðslubyrðina og
ber að fagna. Sami sjóður hefur einnig ákveðið
að reyna að létta undir með nýkaupendum með
því að gefa þeim kost á lánum sem eru til lengri
tíma en gerist og gengur, og eru þar að auki
afborgunarlaus fyrstu tvö árin. Þetta er jákvætt
og þess er að vænta að aðrir lífeyrissjóðir stigi
svipuð skref.
KUPPT OG SKORIÐ
í leiðara Morgunblaðsins á
laugardag er vitnað í heimildir
um að árið 1963 hafi 13,2% vinn-
andi fólks starfað hjá ríki,
sveitarfélögum og bönkum. Tutt-
ugu árum síðar hafði þetta hlut-
fall nær tvöfaldast. í tengslum við
þetta kvartar blaðið yfir því, að
yfirbygging lítils þjóðfélags sé
orðin alltof stór.
Það er vitanlega ekki nema rétt
og sjálfsagt að vara við þenslu í
skriffinnskubákni og þá ekki síst í
þessu undarlega bankakerfi fs-
lendinga, sem virðist óseðjandi
með öllu. Hitt er svo annað mál,
að því fer fjarri að sú þróun sé á
einhvern hátt sérstök fyrir ísland,
að það fjölgi mjög starfsfólki í
opinberum geira. Svotil allsstað-
ar hefur fólki fjölgað mikið við
kennslu og þó enn meira við
heilbrigðisþjónustu. í einka-
framtakslandi eins og Bandaríkj-
unum fer því fjarri að ný störf
verði til í hefðbundnum fram-
leiðslugreinum. Tæknibyltingin
sker óspart niður störf iðnverka-
manna og nú síðast er markaðs-
hyggjan að slátra bandarískum
bændum í stórum stfl. Hins vegar
hafa á undanförnum árum þar ve-
stra orðið til hundruð þúsunda
starfa annarsvegar á spítölum og
hinsvegar á hamborgarstöðum og
öðrum matstöðum.
Verklýðs-
hreyfing
óþörf?
í leiðaranum er vikið að kjara-
baráttu með svofelldum hætti:
„Lífskjör verða ekki til við
samningaborð og þaðan af síður í
verkföllum, heldur í verðmœtum,
ráðast alfarið af þjóðartekjum
hverju sinni“.
Vitanlega er beint samband
milli þjóðartekna og lífskjara - sé
litið á kjörin í heild. En eins og
Morgunblaðið setur þetta mál
fram, er engu líkara en þjóðar-
tekjur finni sér sjálfkrafa ein-
hvern réttlátan og náttúrlegan
farveg til landsins barna án þess
að verklýðssamtök þurfi nærri að
koma. Eiginlega er ofangreint
„spakmæli" Morgunblaðsins
ekki annað en formúla fyrir þeirri
gömlu og nýju óskhyggju íhalds-
ins, að þá verði fyrst lífvænlegt í
landinu, þegar verklýðshreyfing
er ekki til og þar með ekkert
„samningaborð".
íslenska á
Norðurlöndum
Stundum hefur verið vikið í
þessum pistlum hér að tillögu
sem rekinn hefur verið áróður
fyrir meira af kappi en forsjá um
að íslensk bókmenntaverk verði
lögð fram á íslensku til bók-
menntaverðlauna Norðurlanda-
ráðs. Leiðaraskrif í Morgunblað-
inu og nú síðast athugasemdir í
Reykjavíkurbréfi hafa beint
þessu máli inn í nokkuð annan
farveg en í fyrstu - kannski það
ráði nokkru um, að verkin eru í
raun og veru lögð fram bæði á
íslensku og í þýðingu og munu
allmargir dómnefndarmanna
geta lesið íslensku sér til gagns.
í Reykjavíkurbréfi segir nú
síðast að „óumdeilt er að íslensk-
an er eitt af höfuðmálum Norður-
landa“. Hinsvegar hafi það ekki
verið metið sem skyldi, heldur
hafi íslensku verið skipað á bekk
með grænlensku og færeysku og
öðrum „jaðarmálum" og sé það
óviðunandi. í framhaldi af þessu
segir bréfritari sem svo:
„Við hljótum að gera kröfu til
þess að íslenskunni verði skipað
þar á bekk, sem henni ber, með
öðrum höfuðtungumálum
Norðurlandaþjóða. í því felst að
við íslendingar tölum okkar
tungu á fundum Norðurlanda-
ráðs og á öðrum samnorrœnum
vettvangi".
Sem þýðir þá að þýtt sé af og á
íslensku á samnorrænum fund-
um.
Beðið um
aðstoð
Enginn fer að efast um það hér
innan sveitar að íslenska sé
merkilegt mál. Satt að segja þurf-
um við enga sérstaka fyrir-
greiðslu á norrænum fundum til
að gera okkur grein fyrir því.
Rétt reyndar að menn hafi það í
huga, að móðurmálið er hverjum
og einum höfuðtunga sem ekkert
kemst í samjöfnuð við. Og bæði í
þeim skilningi og öðrum er t.a.m.
færeyska ekki vitund ómerkilegri
en íslenska og hreint ekki sú „af-
bakaða íslenska" sem okkar
þjóðremba vill vera láta. (Mætti
þá eins segja að nútímaíslenska
væri „afbökuð" forníslenska).
Annað skiptir þó meira máli.
Ef íslensk tunga á í vök að verj-
ast, þá er það ekki vegna þess að
íslendingar þurfa að tala skand-
inavísku á norrænum vettvangi.
Sé um háska að ræða, þá kemur
hann frá gífurlegri fyrirferð
ensku í lífi manna og
skemmtunum. Morgunblaðs-
menn hafa í raun fyrst og fremst
verið að bera fram tilmæli um að
Norðurlandamenn komi okkur
til aðstoðar í því máli, leggi vel-
vild og peninga í að efla sjálfs-
traust Islendinga með því að gera
þeim mögulegt að tala móður-
málið á samnorrænum vettvangi.
Sem væri vitanlega harla ánægju-
legt, ekki er að efa það.
Hin
hliðin
Hitt er svo vafasamara að slík
aðstoð Norðurlanda bætti nokk-
uð úr tilvistarvanda íslenskrar
tungu. Nema síður væri. Ef það
verður - fyrir sakir öflugrar þýð-
ingarstarfsemi - óþarft fyrir ís-
lendinga að leggja pínulítið á sig
til að læra að nota svosem eitt
Norðurlandamál, þá gerist annað
í leiðinni. Þá verður enskan í enn
ríkara mæli en áður Erlenda mál-
ið, útlenskan eina. Enn minna
verður um tengsl þau, sem tungu-
málakunnátta beinir í aðrar áttir
en til hins engilsaxneska heims.
Og þar með er orðin enn hærri en
áður sú „holskefla engilsaxneskra
fjölmiðlaáhrifa“ sem einnig þeir á
Morgunblaðinu hafa verið að jes-
úsa sig yfir. Gáum að því. -
AB
DJÓÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandl: Útgáfufólag Þjóöviíjans.
Rltstjórar: Árni Bergmann, össur Skarphéðinsson.
Ritstjórnarfulltrúl: Öskar Guðmundsson.
Frétta8tjóri: Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: Aðalbjörg Óskarsdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Guðjón
Friðriksson, Helgi Guömundsson, Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, Mörður Árnason, ólafur Gíslason, Sigurdór Sigurdórsson,
Víðir Sigurðsson (íþróttir).
Ljósmyndlr: Einar Ólason, Einar Karlsson.
Útllt og hönnun: Filip Franksson, Þröstur Haraldsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Framkvœmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Útbreið8ÍU8tjóri: Sigríður Pótursdóttir.
Auglýsinga8tjóri: Ragnheiður Óladóttir.
Auglýsingar: Anna Guðjónsdóttir, Ásdís Kristinsdóttir,
Hreiðar Sigtryggsson.
Afgrelðslu8tjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Sfmavarsla: Margrót Guðmundsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmœður: Bergljót Guðjónsdóttir, Ólöf Húnfjörð.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ólafur Björnsson.
Bílstjórl: Ólöf Sigurðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, auglýsingar, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setnlng: Prentsmlðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 30 kr.
Sunnudagsverð: 35 kr.
Áskrlftarverð á mánuði: 330 kr.
Afgreiðsla blaðsins er opin á laugardögum
frá kl. 9 til 12, beinn sími: 81663.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVIUINN Þriðjudagur 19. mars 1985