Dagblaðið Vísir - DV - 07.03.2001, Blaðsíða 13

MIÐVIKUDAGUR 7. MARS 2001
13
ÐV
Ráðstefna um barnabækur í gær, í dag og á morgun:
Meira splatter, kúk og piss
DV-MYND HARI
Sjón:
Allt í kringum okkur eru starfandi
herská leynisamtök...
DV-MYND EINAR J.
Dagný Kristjánsdóttir:
Rauöhetta slapp frá úlfinum
„undir saurfræöilegu yfirskini".
Þuó kom dreióanlega mörgum á
óvart á vel sóttri ráðstefnu um barna-
bókmenntir í Geróubergi á laugar-
daginn var þegar fullyrt var aö ís-
lendingar vœru pempíulegri en
grannþjóöirnar þegar kæmi að
barnabókum.
Sú ágæta bók Það er gott að bora í
nefið féll til dæmis dauð niður hér-
lendis vegna hneykslunar foreldra
og fleiri hatursbréf bárust forlagi
Einars Áskels hér á landi en heima í
Svíþjóð þegar Meira óó Einar Áskell
kom út. Þar neyðir lítill gutti Einar
Áskel til að segja sér hryllingssögu í
stað sögunnar um litla ungann sem
Einar ætlar að lesa fyrir hann, enda
er löngu vitað að börn þrá hrylling
og elska ópenar (en fyndnar) kúk- og
piss-sögur eins og best sést á því sem
þau semja sjálf. Rithöfundurinn Sjón
sagði því til sönnunar í sínu erindi
sögu sem hann heyrði hjá barni um
daginn: Krakki er lokaður úti á 13.
hæð á hóteli og þarf að kúka en
kemst hvergi inn á klósett. Að lokum
finnur hann glugga og kúkar út um
hann! í sömu svifum gengur halarófa
leikskólabarna yfir torgið við hótelið
og einn krakkinn lítur upp og segir:
Nei sko! Sköllóttur kall með vindil!
„Það merkilega við þessa sögu er
að ég hafði þá ekki heyrt hana síðan
ég var átta ára,“ sagði Sjón og fór svo
með nokkrar vísur sem viðstaddir
gátu vottað að hefðu lifað með barn-
þjóðinni í a.m.k. hálfa öld og eru enn
hafðar yfir í skúmaskotum með
pissulykt eins og splunkunýr kveð-
skapur!
Sjón talaði um blessuð börnin sem alþjóðlega
andspyrnuhreyfmgu gegn þeim góðu siðum sem
fullorðnir reyna að innræta þeim. Alþjóðasöngur
þessarar hreyfingar er „Na-na-na-na-na-naa“!
Kunnum við ekki öll lagið?
Fullorðnir, það er þeir sem ekki eiga lengur að-
ild að þessum samtökum, eiga erfitt með að þola
hvemig börnin taka vellíðunarlögmálið hiklaust
fram yfir veruleikalögmálið og eru alltaf að reyna
að temja litlu uppreisnargrísina og búa til úr
þeim hlýðna þjóðfélagsþegna. Afstaða þeirra kem-
ur vel fram í visunni góðkunnu eftir Káin sem
Dagný Kristjánsdóttir greindi í sinu erindi:
Faröu aó sofa, blessaö barnið smáa,
brúkaðu ekki minnsta fjandans þráa.
Haltu kjafti hlýddu og vertu góður,
heióra skaltu föður þinn og móður.
Útþynntar splatterbókmenntir
Dagný skoðaði barnaefni í ljósi sögunnar og þá
einkum ævintýrin, hrikalegar splatterbókmennt-
ir sem fullorðnir sögðu í sinn hóp framan af öld-
um en voru ritskoðuð og útþynnt síðar handa
ungum lesendum. Til dæmis slátrar úlfurinn
ömmu í upprunalegu sögunni af Rauðhettu og
þau Rauðhetta og úlfurinn gæða sér á gómsætu
frikassé úr gömlu konunni
áður en Rauðhetta fer upp í
rúm með úlfinum. Þegar
þangað er komið furðar hún
sig á því hvað hann er loð-
inn og grunar hið versta,
segist þurfa að bregða sér út
undir vegg áður en hún fær
sér blundinn og sleppur
þannig - „undir saurfræði-
legu yfirskini" - frá úlfinum!
Allir vita hvernig þessi saga
hefur verið útvötnuð fyrir
börn og gerð að viðvörunar-
sögu til að kenna stúlku-
börnum að slóra ekki og láta
ekki fagurgala draga sig á
tálar. Það á ekki að ritskoða
burt hrollinn og lífshættuna
úr gömlu ævintýrunum,
sagði Dagný, því að börn
hafa þörf fyrir ófreskjur og
hrylling og eiga að fá hann -
en aðeins þannig að sagan
sýni líka hvernig þau geti
náð valdi á því hættulega og
hvernig þau geti sigrast á
sínum innri óvinum ef þau
vilji.
Hins vegar vildi Dagný
meina að í gömlu ævintýr-
unum fælist líka ókjör af
siðaboðskap sem stefnt væri
gegn forvitni bama og upp-
reisnargirni, en þessu voru
fundargestir ekki alveg sam-
mála. Bent var á í flörugum
umræðum á eftir að yfirleitt
hefndist söguhetjum síður
en svo fyrir forvitnina,
einmitt sýndu ævintýrin að ekkert gerðist ef ekki
kæmi til óhlýðni og uppreisn eða að minnsta
kosti sjálfsbjargarviðleitni. En kannski eru það
einkum piltar sem fá prinsessuna og hálft ríkið
fyrir óhlýðnina, stúlkumar sofa bara í hundrað
ár meðan þær bíða eftir prinsinum.
Niðurstaða fundarins var sú að menn ættu
frekar að horfa á og hlusta á það sem bömin
hefðu raunverulega gaman af og það sem höfðaði
til þeirra en ákveöa hvort tveggja fyrir þau.
Barnabækur eru kannski helst til penar hér á
landi og lagði Olga Guðrún Árnadóttir til að Sjón
efndi til afteprunarnámskeiðs fyrir rithöfunda og
útgefendur.
Tónlist
mm r i ffmé
Fágun og yfirvegun
Ekki var nema vika frá því þær Áshildur Har-
aldsdóttir flautuleikari og Nína Margrét Gríms-
dóttir píanóleikari héldu tónleika í Neskirkju
með efnisskrá sem þær kölluðu „virtúós tónlist
fyrir flautu og píanó“ þegar þær mættu aftur á
sama stað á sunnudaginn var ásamt Margréti
Stefánsdóttur flautuleikara með glænýtt pró-
gramm sem bar yfirskriftina „Tvær flautur í
þrjár aldir". Titillinn gefur glögga mynd af þvi
sem boðið var upp á: tónlist fyrir tvær flautur allt
frá barokki til samtímans.
Tónleikarnir hófust á Konsert í G-dúr eftir
Domenico Cimarosa sem var ítalskur samtíma-
maður Mozarts. Þessi indæla tónlist sem kemur
manni umsvifalaust í gott skap lék í höndum
þeirra og var áberandi strax i upphafi tónleika
hversu samstilltar þær Áshildur og Margrét
voru, líkt og þær hefðu lítið gert annað en að
leika saman. Ljúfir tónarnir liðu um kirkjuna þar
sem flautan hljómar afar fallega, en hið sama er
ekki hægt að segja um flygilinn. Hljómur hans
var hreint ótrúlega innantómur og virtist leita
eitthvað allt annaö en til áheyrenda, Nína Mar-
grét var því ekki í öfundsverðri stöðu og þótt hún
færi öruggum höndum um hljómsveitarpartinn
með léttum og leikandi áslætti var kaldur tónn
hljóðfærisins ekki í samræmi við tón flautnanna
og skemmdi það svolítið fyrir heildarmyndinni.
Dúó fyrir flautur eftir pólsk-ættaðan Banda-
ríkjamann, Robert Muczynski að nafni, var
skemmtilega flutt. Stuttir þættir verksins voru
afar myndrænir þó að yfirskrift þeirra væri ein-
ungis tempóeðlis, og skiluðu þær stöllur verkinu
með glæsibrag. Dúett í F-dúr eftir Wilhelm
Friedemann Bach var sömuleiðis fallega fluttur,
og kliðmjúkur hljómur flautnanna og fallegt flæð-
ið sem þær náðu í þessu einkar þægilega verki
varð til þess að maður gleymdi stund og stað.
Tríósónata í G-dúr eftir Johann Sebastian Bach
var ekki síður falleg og var hún leikin af alúð og
tilfinningu. Þar var hljómur flygilsins þó enn til
ama, alltof dempaður og spurning hvort hefði ver-
ið til bóta að hafa hann hálfopinn. Samleikur
þeirra þriggja var virkilega lofsverður og hlýleg-
ur adagiokaflinn ægifagur.
Þríhyrna Atla Ingólfssonar er hnitmiðað verk,
eins konar örverk, og fékk það fina meðferð hjá
Áshildi og Margréti. Töluvert áhrifameira var þó
verk Toru Takemitsu Masque en með því náðu
þær að skapa einkar stemningsríkt andrúmsloft í
kirkjunni með yfirveguðum og fáguðum leik. í
lokin var svo brugðið á leik í Rigoletto-Fantasí-
unni ópus 83 eftir Franz og Karl Doppler og var
hrein unun að hlýða á þann flutning. Hann var í
senn þokkafullur og spennandi og framreiddur af
fullkomnu öryggi líkt og reyndar einkenndi allan
ieik þeirra á þessum vel heppnuðu og skemmti-
legu tónleikum.
Arndís Björk Ásgeirsdóttir
Þrjár samstilltar
Áshildur Haraldsdóttir, Nína Margrét Grímsdóttir og Margrét Stefánsdóttir.
DV-MYND HARI
________________Menning
Umsjón: Silja Aöalsteinsdóttir
Arnaldur til
Þýskalands
ihgáfurisinn
Bastei-Lúbbe hefur
tryggt sér útgáfu-
rétt á tveimur
skáldsögum Arn-
alds Indriðasonar,
Mýrinni sem kom
út sl. haust og var
tilnefnd til Menningarverðlauna DV
og Sonum duftsins sem kom út 1997
og var fyrsta skáldsaga hans. Bastei-
Lúbbe tilheyrir einni stærstu út-
gáfusamsteypu Þýskalands og hefur
á sínum snærum höfunda á borð við
Stephen King og Ken Follett.
í Sonum duftsins kynnti Arnald-
ur til sögunnar tvo rannsóknarlög-
reglumenn sem hafa verið áberandi
í verkum hans síðan. Um þá sagði
Jón Yngvi Jóhannsson hér í DV:
„Lögregluþjónamir tveir, Sigurður
Óli og Erlendur, eru fyrirtaks par
ög gætu orðið efniviður í fleiri
reyfara." Þetta urðu áhrínsorð.
Næst komu þeir fyrir í Dauðarósum
1998 og Mýrin er þriðja bókin þar
sem þeir félagar eru í aðalhlutverki.
1999 kom út spennusagan Napóle-
onsskjölin en þar koma Erlendur og
Sigurður Óli aðeins fyrir í mýflugu-
mynd. Lögreglupör á borð við þá fé-
laga eru klassísk í sakamálasögum
og leita forlög gjarnan að bókum
með slíkum persónum sem hægt er
að byggja á til lengri tíma. Nú hefur
Bastei-Lúbbe veðjað á Erlend og Sig-
urð Óla á þýskum bókamarkaði og
verður fróðlegt að vita hvernig
þeim farnast.
Hér heima koma bækur Arnalds
út hjá Vöku-Helgafelli.
Booker í vanda
í Englandi hafa
menn áhyggjur af
aðalstyrktaraðila
Booker-verðlaun-
anna sem reyndar
er verslunarkeðjan
sem vogar sér að
heita Iceland. Rétt
eftir að kanadíska
skáldkonan Marg-
aret Atwood tók við sinni feitu ávís-
un sl. haust hvarf fulltrúi fyrirtæk-
isins sem stýrði samkomunni frá
fyrirtækinu, og hagnaðurinn af
keðjunni hefur hrunið síðan græn-
metisdeildin varð lífræn. Fyrir
skömmu tilkynnti sjónvarpsstöðin
Channel 4 að þar yrði ekki framar
sent út beint frá afhendingunni og
gefur forsvarsmönnum verðlaun-
anna þar með góðan tíma til að
skríða fyrir yfirmönnum BBC og
biðjast afsökunar á því að hafa sagt
þeim upp fyrir fjórum árum.
Meðan allt þetta ólán dynur yfir
tilkynna forsvarsmenn verðlaun-
anna að formaður nefndarinnar í ár
verði hinn umdeildi bókmennta-
maður Kenneth Baker sem hefur
sterk tengsi við bókaforlagið Faber.
Gantast áhugasamir með að þar
með sé auðveldara að veðja á sigur-
vegarann ...
Fiskar undir
steini
Háskólaútgáfan
og Félagsvísinda-
stofnun hafa gefið
út bókina Fiskar
undir steini - sex
ritgerðir i stjórn-
málaheimspeki eft-
ir Hannes Hólm-
stein Gissurarson
prófessor. Þar fjallar hann um
stjórnmál og stjórnmálaátök 20. ald-
ar, einkum þó tvær lífseigar hug-
myndir af ætt sósíalisma. Önnur er
sú að maður megi þá og því aðeins
skapa eitthvað, jafnvel þótt öðrum
sé að meinalausu, að hann veiti öðr-
um hlutdeild í því. Hin er að maður
skaði jafnan aðra með því að nema
einstök gæði náttúrunnar, en þeirr-
ar hugmyndar hefur mjög gætt í
umræðum síðasta áratug um kvóta-
kerfið í íslenskum sjávarútvegi.
Hannes greinir og gagnrýnir
þessar hugmyndir í ritgerðunum
sex og notar tækifærið til að lýsa
kenningum Adams Smiths, Friðriks
von Hayeks og Róberts Nozicks og
svara margvíslegum rökum gegn
þeim.
FISKAR
11 N D I R