Dagblaðið - 28.06.1979, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 28. JÚNÍ 1979.
Fyrri
grein
Skoðanakönnun DB
um fylgi fíokkanna
Hvaða flokk myndirðu kjósa, ef
þingkosningar færu fram nú?
Skoðanakönnun þessi var gerð
undir lok fyrstu vikunnar i júní sl.
Náði hún til 300 íslendinga, helm-
ingur karlar, helmingur konur, helm-
ingur fólksins var á höfuðborgar-
svæðinu.
Niðurstöður, einkum ef tekið var
mið af síðustu þingkosningum og
skoðanakönnun Dagblaðsins um
sama efni i marz, eru einkar athyglis-
verðar.
Báðir samstarfsflokkamir úr ríkis-
stjórn Sjálfstæðisflokks og Fram-
sóknarflokks hafa meðal þess hóps
sem nefna einhvern núverandi flokka
endurheimt mikið fylgi meðan Al-
þýðuflokkur og Alþýðubandalag
hafa tapað verulega.
Hópur hinna óákveðnu er stór,
24%, þeir sem svara ekki 11 1/3% og
þeir sem vilja ekki neinn núverandi
flokka eru orðnir sterkari, 12%.
Samtals gera þessir þrír síðastnefndu
hópar 47,33% þeirra sem leitað var
til.
Ef tekið er mið af þessum niður-
stöðum, og gefin sú forsenda að
niðurstöður séu a.m.k. sæmilega ná-
kvæmar, þ.e. að skekkjan sé ekki
meiri en 5—10%, þá er útkoman úr
þessari skoðanakönnun alvarleg
áminning til sigurvegaranna í síðustu
kosningum, að kjósendur vænta þess
að kosningaloforð og stefnuskrá séu
virt og árangur sýndur, i þvi að ná
þeim markmiðum, sem fram voru
sett.'
Líkindi á óháðum
framboðum
Að fylgi Samtakanna hefur enn
minnkað síðan kosningar fóru fram
bendir til þess að sá stjórnmála-
flokkur sé endanlega úr leik og hefur
hann þá hlotið svipuð örlög og Lýð-
veldisflokkurinn og Þjóðvarnar-
flokkurinn á sínum tíma, en örlög
þessara þriggja alvarlegu tilrauna til
stofnunar nýrra flokka á íslandi,
gefur þeim, sem hyggja kunna á
stofnun nýrra flokka hér, vissulega
ekki neinn byr í seglin.
Meðan Sjálfstæðisflokkurinn
hafði þegar í skoðanakönnuninni í
mars um sama efni, náð sambærileg-
um árangri og nú í júní, hefur Fram-
sóknarflokkurinn nú á síðustu 2—3
mánuðum bætt stöðu sina verulega.
Er sennilegt að þetta sé þeirri auknu
festu sem flokkurinn hefur sýnt í
stjórnarstarfinu á síðustu mánuðum
að þakka. Mun þetta væntanlega
verða leiðtogum flokksins hvatning
til þess að halda áfram á þeirri braut.
Hinn stóri hluti kjósenda sem ekki
mundi kjósa neinn núverandi flokka,
12%, er vissulega uggvænleg niður-
staða fyrir núverandi flokka og ætti
að vera þeim öllum hvatning til þess
að gera betur og leggja sig fram við
að ná betri árangri i stjórn þjóðlífsins
en verið hefur. Þessi niðurstaða
bendir til aukinna líkinda á óháðum
framboðum í næstu kosningum og
vekur vissulega þá spurningu hvort
þessi hópur, sem nálgast í niðurstöð-
um skoðanakönnunarinnar hlutföll
Alþýðuflokks (12.7%) og Alþýðu-
bandalags (13.3%), myndi geta sam-
einast í nýjum flokki.
Vandinn er hins vegar sá að ís-
lensku flokkarnir eru þegar svo
margir að villugjarnt verður mörgum
kjósendanum og mörg atkvæði falla
nú þegar umbótaöflunum dauð.
Kjallarinn
GeirV. Vilhjálmsson
Sjálfstæðisflokkurinn sýndi það
skýrt hversu samruni flokka getur
komið báðum aðiljunum til góðs, þvi
með samruna Frjálslynda flokksins
og íhaldsflokksins, kom upp sú
áhrifamikla breiðfylking sem svo
lengi gat óáreitt völdum haldið i
höfuðstaðnum, og í ríkisstjórn með
Alþýðuflokknum.
Þriggja flokka kerfi með sterkum
miðflokk til ntótvægis við sterkan
hægri og vinstri flokk, skapaði
skýrari linur i íslenskum stjórnmálum
en núverandi kerfi fjögurra aðal- og
fjögurra minni flokka. Hvort slik
einföldun flokkakerftsins gæti náð
fram að ganga skal ekki tekin afstaða
til, en ef Alþýðuflokkur og Alþýðu-
bandalag sameinuðust í einn verka-
lýðsflokk virtist vera hægt að ná slíku
marki. x
Geir Viðar Vilhjálmsson.
Niðurstöður skoðanakönnunarinnar urðu þessar.
Alþýðuflokkur 20 eða 6 2/3%
Framsóknarflokkur 34eðall 1/3%
Sjálfstœðisflokkur 80 eða 26 2/3%
Alþýðubandalag 21 eða 7%
Samtökin 2 eða 2/3%
Fylkingin 1 eða 1/3%
Óákveðnir 72 eða 24%
Svara ekki 34 eða 111/3%
„Engan flokk” 36 eða 12%
<=f aðain* n taknir þab, *om tóku afstöOu, vxða niðuratöðumar þaasar. TH samarv
buröar eru úrslft úr skoðanakönnun DB i marz og skkistu kosningum.
ná marz þingskosn.
Alþýðuflokkur 12,7% 15,1% 22,0%
Framsóknarflokkur 21,5% 13,5% 16,9%
Sjálfstœðisflokkur 50,6% 49,2% 32,7+
Alþýðubandalag 13,3% 22,2% 22,9%
Samtökin 1,3% 3,3%
Fylkingin 0,6% 0,2%
Þingueti mundu skiptast þannig samkvæmt könnuninni nú. TH samanburöar ar tekiö.
hvemig þingsssti haföu skipzt l * 1 ! ! i
•ftir þingkosningamar i fyira:
ná marz þingkosn.
Alþýðuflokkur 7 9 14
Framsóknarflokkur 14 8 12
Sjálfstœðisflokkur 31 30 20
Alþýðubandalag 8 13 14
Samtökin 0 0 0
g&é Niöurstaöan vekur vissulega þá spurn-
^ ingu, hvort hinn stóri hluti, sem ekki
mundi kjósa neinn núverandi flokk. . . mundi
geta sameinazt í nýjum flokki.
Talnaleikir
Dagblaösins
slikri könnun algerlega, þegar því
sem næst annar hver maður svarar
ekki, því sem spurt er um. Margar
ástæður aðrar en stjórnmálalegar
geta valdið því að fólk tekur ekki af-
stöðu í þessu máli i gegnum síma.
Frekari könnun yrði því að fara
fram á þeim hópi, sem ekki tekur af-
stöðu, ef eitthvað á að vera að marka
niðurstöður.
Túlkun
niðurstaðna
í öðru lagi ber að nefna úrtaksað-
ferðina, val úrtaksins og hvort tryggt
sé, að það gefi tölfræðilega rétta
mynd af þeim hópi manna, sem á
kjörskrá eru á hverjum tíma.
Val úrtaksins og framkvæmdir,
þ.e. að spyrja í gegnum síma, er tölu-
vert flókið mál og ef vel á að takast
verður að vanda það verk sérstak-
lega.
Mætti rita langt mál um þá
skekkjuvalda, sem hér geta komið
við sögu.
Ætlunin er að minnast hér lítillega
á þriðja þáttinn, túlkun niðurstaðna,
einn veigamesta þátt allra skoðana-
kannana og þann sem mesta athygli
vekur hverju sinni.
Blaðið dregur m.a. þá ályktun, að
einn stjórnmálaflokkur fengi hreinan
meirihluta, ef kosið væri nú (bæði
birt á forsíðu og inni i blaðinu með
stóru letri). Þessi ályktun er dregin af
því, að 80 af 158 eða 50,6% töldu sig
velja umræddan flokk. Má nefna, að
þessir 80 eru 26,7% úrtaksins i heild.
Er skemmst frá því að segja, að
þessi ályktun er alröng. Jafnvel þótt
úrtakið væri að öðru leyti ályktunar-
hæft væri ekki unnt að draga slíka
ályktun af þessari könnun.
Tökum einfalt dæmi til saman-
burðar. Gerum ráð fyrir, að við
köstum krónupeningi úr boxi 300
sinnum, hristum vel og skráum
niður, hvort krónan eða skjaldar-
merkið kemur upp hverju sinni.
Segjum að 142 köst misheppnist, en
að í þeim 158 köstum, sem eftir eru,
komi krónan upp 80 sinnum og
skjaldarmerkið 78 sinnum, þ.e.
50,6% tilvikanna eru „króna”.
Varla dytti nokkrum í hug að draga
þá ályktun að i krónunni sé smíða-
galli og að „krónan” sé líklegri en
„skjaldarmerkið” þegar kastað er,
þó að ekki hafi komið upp 79 af
hvoru. Okkur væri ljóst, að ef við
reyndum aftur yrði niðurstaðan
önnur og niðurstöðurnar myndu lík-
lega sveiflast i kringum meðaltalið
0,50 ef rétt væri að staðið. Tilraunin
er háð tilviljanafrávikum.
Kjallarinn
ErlendurLárusson
Ályktun blaðsins um meirihluta-
fylgi eins flokks í þessu tilviki er hlið-
stæð. Blaðið gleymir frávikunum frá
tilraun til tilraunar notar ekki þær
tölfræðilegu aðferðir, sem til eru og
beitt er til að mæla frávik af þessu
tagi.
Ein aðferð er sú, að reikna svo-
nefnd vikmörk (confidence interval) í
kringuni hið óþekkta hlutfall sem
verið er að leita að með úrtakinu.
99% vikmörk fyrir hlutfall þeirra
meðal þjóðarinnar er kysu umrædd-
an flokk í áðurnefndri könnun yrðu
um það bil 40—61%, þ.e. frávikin
eru um það bil 10% til hvorrar áttar
frá hlutfallinu 50,6%. Er þá gert ráð
fyrir, að úrtakið sé yfirleitt nothæft í
þessu skyni, sem er mjög vafasamt.
Fylgi flokksins meðal þjóðarinnar
væri þá með 99% líkum á því bili sem
vikmörkin segja til um. Nákvæmari
niðurstöður er ekki unnt að fá i ekki
stærra úrtaki.
Bilið er þetta stórt vegna þess hve
úrtakið er litið og það er út í hött að
draga nokkrar ályktanir um meiri-
hlutafylgi eins flokks, sbr. dæmið um
krónuna og skjaldarmerkið.
Önnur ályktun blaðsins í fyrirsögn
er sú, að einn stjórnarflokkur „rifi til
sín fylgi”. Séu hliðstæð vikmörk
reiknuð út kemur í Ijós, að hlutfallið
er með 99% likum á bilinu 13—30%,
samanborið við hlutfallið 16,9% í
seinustu þingkosningum. Fylgið gæti
þvi allteins verið óbreytt, þar eða
16,9% eru innan vikmarka.
Niðurstaðan er einfaldlega sú, að
úrtakið er alltof lítið til að unnt sé að
taka mark á því á þann hátt sem
blaðið gerir, auk þess sem hlutfall
þeirra sem ekki tóku afstöðu er
hærra en svo, að yfirleitt verði
nokkurt mark tekið á niðurstöðum.
Þá gengur blaðið meira að segja
svo langt að reikna út uppbótarþing-
sæti til seinasta manns, athuga mun á
fylgi á höfuðborgarsvæði og utan
þess, fylgi meðal karla og kvenna
o.s.frv. án þess að velta nokkurn
tima fyrir sér þeim skekkjuvöldum og
Irávikum 'sem i niðurstöðum eru
fólgnar.
Þessu verður að linna og blaðið
vcrður að taka upp önnur vinnu-
brögð.
Um það hefur verið rætt nokkuð,
hvort þörf sé á sérstakri löggjöf unr
þetta efni i landinu. Hér verður ekki
tekin afstaða í því máli, en segja má
að ef fjölmiðlar og aðrir sem fram-
kvæma kannanir af þessu tagi láta
hjá líða að nota fagleg vinnubrögð og
löngu viðurkenndar tölfræðilegar að-
ferðir, hlýtur að verða að taka i
taumana og þá fyrr cn síðar.
Erlendur I.árusson
Athugasemd DB:
MIKLU MINNI
SKEKKJA
Erlendur Lárusson reiknar greini-
lega með miklu meiri skekkju við
skoðanakannanir þessar en ástæða er
til. Ekki er aðeins um að ræða að
kasta „krónupeningi úr boxi” heldur
skiptingu eftir landshlutum og kynj-
um, sem gerir könnunina áreiðan-
legri. Enginn mun efast um að niður-
stöður skoðanakannana DB, sem til
dæmis sýndu að um 70 af hundraði
þeirra, sem tóku afstöðu, vildu að
farmannaverkfallið yrði stöðvað með
lögum, eða álíka hundraðshluti vildi
frystingu grunnkaups eftir 3% kaup-
hækkun, sýna tvímælalaust að þetta
var skoðun „yfirgnæfandi meiri-
hluta” þjóðarinnar. Miklu umdeild-
ara er hversu mikið er að marka
skoðanakannanir um fylgi einstakra
flokka. DB telur að þær kannanir
leiði í Ijós hvernig landið liggur, í
hvaða átt fylgið er að breytast, þótt
auðvitað sýni niðurstöðurnar ekki
upp á hár hversu mörg prosent hver
flokkur mundi fá, sízt þcgar svo
margir eru óákveðnir sem var í síð-
ustu könnun. Eini marktæki saman-
burðurinn \ið skoðanakönnun DB af
þessu tagi er niðurstöður skoðana-
könnunarinnar l'yrir siðustu þing-
kosningar og sjálf kosningaúrsliiin.
Margir efuðust um að vit væri i
niðurstöðum könnunar DB þá sem
sýndu gífurlegan sigur Alþýðutlokks-
ins og hrun fylgis Framsóknar. Fylgi
Alþýðuflokksins reyndist i kosning-
unum nokkurn veginn það sem DB
spáði, svo og fylgi Samtakanna.
Fylgi Alþýðubandalagsins varð litið
eitt meira en skoðanakönnun DB
hafði sagt til um, fylgi Framsóknar
nokkru meira og Sjálfstæðisflokks
nokkru minna. Að meðaltali varð
skekkjan aðeins um tvö prósent á
hvern flokk sem þætti gott \ið kosn-
ingaspár erlendis.