Alþýðublaðið - 01.07.1989, Blaðsíða 2

2
Laugardagur 1. júlí 1989
MHHHIBII)
Utgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Dreifingarstjóri:
Setning og umbrot:
Prentun:
Blað hf.
Hákon Hákonarson
Ingólfur Margeirsson
Kristján Þorvaldsson
Steen Johanson
Siguröur Jónsson
Filmur og prent, Ármúla 38
Blaðaprent hf.
Áskriftarsiminn er 681866
Áskriftargjald 900 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakið.
AD BRJOTAST ÚR
SJÁLFHELDUNNI
I vennt er það sem einkenn-
ir íslenska stjórnmála- og
þjóðlífsumræðu öðru fremur
og stendurframförum í land-
inu jafnframt fyrir þrifum. I
fyrsta lagi er það tilhneiging
íslendinga að sjá málin í ein-
angruðu samhengi. í öðru
lagi erþað blind trú kjósenda
á að þeir flokkar sem hafa
setið í stjórnarandstöðu um
tíma og nærst á gagnrýni á
ríkisstjórnina, séu betur
fallnir en ríkjandi stjórnar-
flokkar til að bjarga þjóð-
arskútunni og bæta lífskjör-
in í landinu.
Lítum á fyrra einkennið;
hina einangruðu umræðu.
Islendingar virðast hafa afar
takmarkaðan áhuga á er-
lendum fréttum eða þróun
þjóðmála í öðrum löndum
nema að sú þróun snúi beint
að íslandi eða sé færð í
kaldastríðsbúning og teng-
ist umræðunni um utanríkis*
mál íslendinga á einhvern
hátt. Umræða um stjórnmál
og þjóðlíf ereinangruðvið ís-
lenskar uþpákomur. Guð-
mundur Einarsson fyrrum
alþingismaður ritaði í föstu-
dagsspjalli sínu í Alþýðu-
blaðið í gær að íslenskir
fjölmiðlar gengju einnig á
þessum sömu kúskinns-
skóm og einfölduðu umræð-
una niður í átakasjónleik,
„efnahagsdallas" eins og
greinarhöfundur komst að
orði. Engu að síður eiga sér
nú stað merkilegri og viða-
meiri breytingar í alþjóðleg-
um stjórnmálum en í langan
tíma. Umbótastefna Gorbat-
sjovs í Sovétríkjunum, þróun
afvopnunarviðræðna og
fækkun kjarnorkuvopna og
fyrirhuguð fækkun hefð-
bundins herafla stórveld-
anna, þróun sósíalfasism-
ans í Kína, ný viðhorf til um-
hverfismála um heim allan,
umbyltingin í Evrópu 1992.
Auðvitað koma okkur íslend-
ingum þessi tíðindi við, að
sjálfsögðu erum við hluti af
þessari þróun í heiminum.
Og auðvitað eigum við að
taka virkan þátt í þróun
heimsmála þótt við teljumst
til smáþjóða. Það er einmitt
hlutverk smáþjóða að gegna
hlutverki málamiðlara, sátta-
semjara eða hugmynda-
smiða. Það stendur okkur
geysilega fyrir þrifum sem
þjóö að fylgjast ekki betur
með þróun alþjóðamála og
nýta okkur betur reynslu
annarra þjóða og tengjast
beturöðrum þjóðríkjum. Við
verðum að rjúfa einangrun
landsins í víðasta skilningi.
Síðaraeinkennið á íslenskri
stjórnmála- og þjóðlifsum-
ræðu; að stjórnarandstöðu-
flokkar séu ávallt lausnar-
orðið, er hluti af hinni sérís-
lensku blekkingu að gömlu
stjórnmálaflokkarnir kunni
nýjar lausnir þótt þeir snúist
nokkra hringi á alþingis-
hringekjunni. Á móti má
spyrja: Hvaða valkosti hafa
kjósendur? Það sem stendur
nauðsynlegum þjóðlífs-
breytingum fyrir þrifum er
ekki einhver tilbúinn efna-
hagsvandi, heldur pólitískt
þor íslenskra stjórnmála-
flokka. Að sjálfsögu vita
stjórnmálalmenn í hjartasér
hvað þarf að gera: Að við
verðum að skera niður sjálf-
virk ríkisútgjöld, að við verð-
um að aðlaga framleiðslu að
markaði, að við verðum að
virða rétt neytenda og skatt-
greiðenda, að við verðum að
hættahömlulausri, pólitískri
hagsmunagæslu atvinnu-
veganna, að við verðum að
opna landið fyrir vöruinn-
flutningi og auka samkeppn-
ina til að ná niður vöruverði,
að við verðum að skapa að-
stæðurog treysta undirstöð-
ur atvinnu og efla lífskjör í
landinu. Stjórnmálaflokkana
skortir hins vegar pólitískt
þor að stokka hlutina upp.
Þess vegna skiptir það litlu
hverjir setjast í ráðherrastól-
ana, niðurstaðan verður æ
sú sama; halli á fjárlögum,
vaxandi verðbólga, hækk-
andi vöruverð, rýrnandi kaup-
máttur.
Það er því ánægjulegt að
verða vitni að því að nokkrir
ráðherrar í núverandi ríkis-
stjórn hafagert verulegt átak
aó brjótast út úr umgetinni
sjálfheldu. Jóhanna Sigurð-
ardóttir hefur stuðlað að
stórvægilegum framförum í
húsnæðismálum með kaup-
leigu- og húsbréfakerfinu.
Jón Baldvin Hannibalsson
utanríkisráðherra hefur opn-
að starfsemi Aðalverktaka
með aukinni þátttöku ríkis-
ins og hafið stórmerka um-
ræðu með tillögugerð um
afvopnun og mengunar-
hættu í höfunum. Ólafur
Ragnar Grímsson fjármála-
ráðherra hefur gjörbreytt
hugsunarhætti landsmanna
til söluskattsvika með dug-
miklum innheimtuaðgerð-
um. Jón Sigurðsson iðnaðar-
og viðskiptaráðherra hefur
lyft því grettistaki að sam-
eina fjóra banka og hagrætt
stórlega í bankakerfinu til
hagsbóta fyrir alla aðila og
þar að auki hafið víðtækan
undirbúning að virkjunum
og stóriðjuframkvæmdum
og tekist á við stórverkefni
sem varða framtíð allra ís-
lendinga og lífskjörin í land-
inu. Megum við sjá meira af
slíkum verkum.
Góðu fréttirnar
Fréttir af styrjöldum, jarð-
skjálftum, morðum, ránum og
nauðgunum eru mjög áberandi í
fjölmiðlum nú til dags. Auðvitað
er eðlilegt að fólk fái fréttir af
þessum ósköpum svo lengi sem
ekki kemur slík slagsíða á hugs-
anaganginn hjá manni að allt
virðist á góðri leið með að fara til
andskotans. Ef hrakfallasögur af
einum eða öðrum toga eru orðnar
aðaluppistaða fréttanna nótt sem
nýtan dag verður þess ekki langt
að bíða að þunglyndisský eitt
mikið dragi fyrir sólu og byrgi
mönnum sýn til bjartari daga. Eg
veit ekki nema það væri nauðsyn-
legt fyrir sálarheill nútímamanns-
ins að lög yrðu um það sett að
jafnvægi væri á milli góðra og
slæmra frétta við gerð fréttaþátta.
Það er til dæmis ekki svo ólíklegt
að fréttamenn og blaðamenn
yrðu fundvísari á góðar fréttir ef
þeir fengju alveg sérstaklega borg-
að fyrir þær.
Hafdis________________________
Gott dæmi um slíka frétt, sem
gæti yljað manni um hjartarætur
mitt í allri umræðunni um efna-
hagsöngþveitið og pólitíska spill-
ingu, er fréttin af kúnni sem verið
var að leiða til slátrunar vestur á
fjörðum fyrir nokkrum árum.
Það kom sem sé frétt í einu dag-
blaðanna um þessa kú. Eigend-
urnir höfðu af einhverjum ástæð-
um tekið þá ákvörðun að aflifa
skepnuna og voru að leiða hana til
slátrunar þegar undrið gerðist.
Fjósamaðurinn átti sér einskis ills
von og teymdi að því er hann hélt
sauðmeinlausa og nautheimska
skepnuna sem leið lá í áttina til
aftökustaðarins um leið og hann
raulaði fyrir munni sér. Tekur þá
ekki sú gamla allt í einu undir sig
stökk, slítur sig lausa í einu vet-
fangi og tekur á rás. Ekki var
aldeilis neinn ómyndarbragur á
því skeiði því það reyndist ekki i
mannlegu valdi að stöðva skepn-
una. Og hvert var þá förinni heitið
með leyfi að spyrja, var þetta ekki
skammgóður vermir að hlaupa
svona um i fíflaskap til þess eins
að verða handsömuð aftur og
færð undir hnífinn? Nei, greini-
legt var að kýrin stefndi í ákveðna
átt, nefnilega til sjávar og linnti
ekki látunum fyrr en komið var
niður í fjöru enda fannst þá mörg-
um komið nóg.
Ekki urðu þeir hinir sömu
sannspáir því sú gamla skellti sér
viðstöðulaust til sunds og synti
mikinn. Hvarf kýrin von bráðar
sjónum þeirra manna sem stóðu i
fjörunni með hendur niður með
síðunum. Það fréttist seinna af
kúnni þeirri að hún hefði tekið
land hinum megin við fjörðinn.
Var henni tekið með kostum og
kynjum af bónda nokkrum sem
var að taka söl. Leiddi hann bless-
aða skepnuna inn í hlýtt fjós og
gaf henni bæði að eta og drekka.
Samdist um það síðar að kýrin
yrði þar sem hún var komin. Undi
kýrin hag sínum svo vel að hún
eignaðist kálf í fyllingu tímans.
Var það hin myndarlegasta kvíga
og voru þær mæðgur skírðar og
þeim gefin nöfnin Hafdís og
Sæunn.
Alveg er það óbrigðult að ef
eitthvað verður til þess að minna
mig á þær mæðgur, kemst ég í svo
gott skap að ég leik við hvern
minn fingur allan þann dag og
stundum Iengur. Fer ég þá að
dæmi Hafdísar, varpa af mér oki
hlekkjanna og hleyp glaður og
bjartsýnn út í óvissuna á vit nýrra
ævintýra.
Hvalsaga_____________________
í þessu ljósi er ef til vill auðveld-
ara að skilja allt tilstandið sem
varð á dögunum í kringum björg-
un tveggja hvala á norðurslóðum.
Margir urðu til að hneykslast á
þessum hamagangi stórveldanna
af þessu tilefni og töldu það bera
vott um hræsni og sýndar-
mennsku að gera slíkt veður út af
smámunum og reyna að slá sér
upp á óverðugan hátt. Ég held
hins vegar að mannagreyin hafi
einfaldlega verið að búa til góða
frétt í örvæntingu sinni. Ég held
að þeir hafi verið búnir að fá svo
yfir sig nóg af endalausu samn-
ingaþófinu og heims á heljarþröm
viðræðunum að þeir hafi gripið
þessa hvalsögu fegins hendi og
gleypt hana með öllu saman til
þess að seðja hungur sitt í þó ekki
væri nema eina góða frétt í öllu
öngþveitinu og tortryggninni,
einn sólargeisla í dapurlegri til-
veru. Það skyldi þó aldrei vera að
einhvern veginn svona þurfi hlut-
irnir að ganga fyrir sig til þess að
stórveldahjörtun sameinist.
Samkennd
Margir halda því fram að þjóð-
um heimsins muni ekki auðnast
að lifa saman í sátt og samlyndi
fyrr en þær finni sér eitthvert sam-
eiginlegt markmið til að stefna að.
Ekki sýnist mér þetta markmið
vera svo ýkja langt undan og á ég
þá við að koma í veg fyrir stór-
fellda mengun plánetunnar Jarð-
ar til lands, sjávar og lofts.
En sennilega verður allt komið
út á ystu nöf áður en þjóðir
heimsins taka höndum saman um
það að bjarga plánetunni okkar.
En hver veit — ekki gafst Hafdís
upp þrátt fyrir dökkt útlit og of-
urefli liðs. Hún reif sig burt úr
klóm hinnar hefðbundnu hugs-
unar, lét til skarar skríða og komst
til betra lífs handan við fjörðinn.
Ég þakka þér Hafdís fyrir að hafa
verið til.
Eysteinn
Björnsson