Morgunblaðið - 01.02.2002, Blaðsíða 35

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 1. FEBRÚAR 2002 35
VESTURBYGGÐ
fékk á sínum tíma út-
hlutað byggðakvóta
samkvæmt lögum nr. 1
13.1. 1999. Fyrir bæjar-
stjórn voru á sínum
tíma lögð fram gögn um
stofnun á nýju hluta-
félagi um kaup og
rekstur á hraðfrystihúsi
á Bíldudal. Fram kem-
ur í þessum gögnum
sem unnin eru af fyrir-
tækinu Markviss ehf.
fyrir Þórð Jónsson ehf.
með stuðningi frá Odd-
þóri ehf. og Byggða-
stofnun. Ætlaði Oddþór
ehf. að stofna nýtt fyr-
irtæki með Þórði Jónssyni ehf. um
fiskverkun og var þar rætt um að lyk-
ilforsenda að stofnun þessa fyrirtæk-
is gæti orðið, væri sú að byggðakvót-
anum yrði ráðstafað í heild sinni til
félagsins. En ekkert varð samt af
þeim áformum og mun Oddþór ehf.
ekkert hafa komið nálægt þessu máli
síðan.
Jón Þórðarson hélt hins vegar
áfram og dreifði röngum gögnum og
tilbúnum upplýsingum til Byggða-
stofnunar o.fl. aðila á árinu 1999. Jón
Þórðarson segir í þessum upplýsing-
um sínum að fyrirtæki sitt hafi verið
að vinna um 1.000 tonn af þorski í salt
á ári en geri ráð fyrir að vinna um
3.300 tonn á fyrsta ári en síðan að
jafnaði 3.600 tonn. Allt þetta gæti
hann gert ef hann hefði yfir byggða-
kvótanum að ráða.
Jón segir í Auðlindinni á Rás 1 í
gær að á sl. ári hafi félagið unnið
1.400 tonn og stefni á 1.800 tonn á
árinu 2002. Áður hafi fyrirtæki sitt
verið að vinna 500–600 tonn á ári.
Þetta séu marfeldisáhrifin af byggða-
kvótanum.
Ekki er nú samræmi í þessum upp-
lýsingum og þeim sem Jón sendi frá
sér 1999.
Jón segir líka í áðurnefnum upplýs-
ingum frá 1999: „Gert er ráð fyrir að
félagið ráðstafi byggðakvótanum
þannig að útgerðum á Bíldudal og ut-
anaðkomandi aðilum verði boðinn
aukakvóti í réttu hlutfalli við kvóta-
eign þeirra. Samið verði við hvern og
einn um marfeldisáhrif kvótans. Á
grundvelli þessara upplýsinga lét
Byggðastofnun kvótann á skipið
Bjarma BA-326 frá Tálknafirði
kvótaárið 1999/2000 og
aftur kvótaárið 2000/
2001.
En á því kvótaári
sprakk samstarf Þ.J.
ehf. og útgerðar
Bjarma BA og landaði
hann ekki nema hluta af
kvótanum á Bíldudal og
margfeldisáhrif urðu
engin. Því sem eftir var
af byggðakvótanum
landaði Bjarmi BA hjá
aðila sem verkaði fisk-
inn fyrir hann í flug.
Þegar nýtt kvótaár
kom 2001/1002 kom
enginn byggðakvóti
nema Bjarmi BA skilaði
til baka þorskkvóta sem hann hafði
ekki veitt af byggðakvótanum, 35
tonnum, og voru margfeldisáhrif af
viðskiptum við Bjarma BA því kvóta-
árið 2000/2001 engin. Það litla sem
hefur verið unnið í vinnslunni hjá Þ.J.
ehf. er afli af bát félagsins, Höfrungi
BA-60, en hann landaði í sept./okt. 55
tonnum. En það skip hefur 90 tonna
þorskkvóta. Viðskiptabátar lönduðu
hjá verkuninni samtals 70 tonnum af
þorski og lét Þ.J. kvóta á bátana sem
nam 54 tonnum þannig að margfeld-
isáhrifin voru 1,29 en ekki 16,5 eins og
fullyrt var 1999. Byggðakvótinn kom
svo á Höfrung BA-60 sem þá hafði
leigt frá sér allar heimildir.
En dökku hliðar þessa máls eru
þær að Þórður Jónsson ehf. hefur frá
1. september leigt frá sér af byggða-
kvótanum 71 tonn af þorski til
óskyldra aðila sem aldrei hafa landað
hjá honum og munu aldrei gera. Þeir
einfaldlega leiguðu kvótann og
greiddu með peningum.
Bæjarfulltrúar í Vesturbyggð fóru
að sjálfsögðu að hafa áhyggjur af at-
vinnuástandi á Bíldudal og vandræð-
um sem virtust vera komin upp með
byggðakvótann og þess vegna leggur
Þuríður Ingimundardóttir, bæjar-
fulltrúi sjálfstæðismanna, fram eftir-
farandi fyrirspurnir á fundi 31. októ-
ber 2001: (átti við kvótárið 2000/
2001.)
1. Hvaða bátur eða bátar veiddu
byggðakvótann. 2. Hvar var aflanum
landað. 3. Hvernig skiptust hafnar-
gjöld á milli hafna? 4. Hver hafa verið
marfeldisáhrifin af byggðakvótanum
fyrir byggðarlagið? 5. Veiddist allur
byggðakvótinn?
Á fundi 14.11. 2001 fengust engin
svör, að sögn Þuríðar, og voru þá
þessar sömu spurningar sendar
Byggðastofnun en engar upplýsingar
hafa komið þaðan. Þessar upplýsing-
ar Þuríðar Ingimundardóttur stað-
festir svo Jón Gunnar Stefánsson
bæjarstjóri í viðtali á Stöð 2 á þriðju-
dagskvöld. Kolbrún Pálsdóttir, bæj-
arfulltrúi Vesturbyggðarlistans, seg-
ir í ágætri grein á vefnum
patreksfjörður.is hinn 9.1. að bæjar-
stjórn Vesturbyggðar hafi aldrei af-
salað sér byggðakvótanum. Hún seg-
ir: „Bæjarstjórn Vesturbyggðar
samþykkti samhljóða á bæjarstjórn-
arfundi þann 6. október 1999
ákveðnar tillögur um meðferð
byggðakvótans og sendi Byggða-
stofnun.“ Hún segir ennfremur: „Að
mati Byggðastofnunar var afskiptum
bæjarstjórnar Vesturbyggðar þar
með lokið og hún ekki talin aðili að
þessu máli lengur og hefur ekki verið
síðan, þar sem Byggðastofnun féllst
ekki á tillögur bæjarstjórnar.“
Jón Þórðarson staðfestir þetta síð-
an í áðurnefndu viðtali á Rás 1. Vest-
urbyggð sé ekki og hafi aldrei verið
aðili að þessu máli heldur sé þetta
samningur á milli Þórðar Jónssonar
ehf., Atvinnuþróunarfélagsins og
Byggðastofnunar, öðrum komi þetta
ekkert við.
En Jón segir einnig í viðtalinu að á
öllum þeim fundum þar sem bæjar-
stjórn hafi fjallað um byggðakvóta
hafi hann vikið af fundi. En hvers
vegna? Af hverju er hann að fara af
fundi vegna þessa? Bar honum ekki
skylda til að upplýsa hina bæjarfull-
trúana um að þeim kæmi málið ekk-
ert við og það ætti þess vegna ekki að
vera á dagskrá bæjarstjórnar.
Staðreynd málsins er hins vegar sú
að lögin um byggðakvóta eru skýr og
hvorki Jón Þórðarson, Atvinnuþróun-
arfélag Vestfjarða né Byggðastofnun
getur breytt því. Það er einungis Al-
þingi sem getur breytt lögunum.
En eftir stendur í lögunum að
byggðakvóta skal úthlutað í samráði
við viðkomandi bæjarstjórn og þau
lög hafa verið brotin.
Byggðakvóti
í Vesturbyggð
Jakob
Kristinsson
Fiskveiðistefna
Lögin um byggðakvóta
eru skýr, segir Jakob
Kristinsson. Það er ein-
ungis Alþingi sem getur
breytt lögunum.
Höfundur er yfirvélstjóri
á Sigurbjörgu Þorsteins BA-65.
EVRÓPUMÓTIÐ í handbolta
hefur verið ótrúlega skemmtilegt.
Frammistaða okkar manna einstök
og Ríkisútvarpið hefur enn einu
sinni sameinað þjóðina fyrir fram-
an sjónvarpstækin og stuðningi við
okkar menn með beinum útsend-
ingum frá leikunum. RÚV sannar
ótvírætt gildi sitt sem þjóðareign í
þágu alls almennings á Íslandi.
Þannig á það líka að vera. Ómet-
anlegt er að sjónvarpsstöð, sem
rekin er í almannaþágu geti veitt
öllum landsmönnum jafnan aðgang
að helztu viðburðum í opinni dag-
skrá gegn vægu afnotagjaldi.
Mikil óvissa ríkir hins vegar um
sjónvarpssendingar RÚV frá öðr-
um alþjóðlegum stórviðburði á sviði
íþróttanna sem er á næsta leiti, þ.e.
heimsmeistarakeppninni í knatt-
spyrnu. Samningsstaða RÚV gagn-
vart hinum erlendu heildsölum,
sem selja sjónvarpsstöðum aðgang
að mótinu er mjög erfið. Ástæðan
er sú, að verðlagning á sýningar-
rétti HM í knattspyrnu eins og öðr-
um helztu íþróttaviðburðum á
heimsmælikvarða hefur rokið upp
úr öllu valdi á síðustu árum. Til-
kostnaður Sjónvarpsins vegna sýn-
inga frá HM í Frakklandi 1998 nam
rúmum 20 milljónum króna, en
miðað við verðhugmyndir hins er-
lenda dreifingaraðila myndi sú tala
hækka í rúmar 40 milljónir vegna
HM 2002, eða um 100% á fjórum
árum. Þetta er dæmi, sem RÚV
ræður ekki við eins og leikar
standa nú.
Stjórnendur Ríkisútvarpsins
hafa vissulega af þessu þungar
áhyggjur. Við viljum standa vörð
um þá meginreglu, að allir Íslend-
ingar eigi tilkall til þess að geta
fylgzt með slíkum stórviðburðum í
opinni dagskrá og án þess að borga
sérstaklega fyrir það. Þetta er ein-
mitt ein af mörgum veigamiklum
forsendum fyrir tilvist fjölmiðils í
almannaþágu eins og Ríkisútvarpið
er.
Af fjárhagsástæðum verður Rík-
isútvarpið nú að beita meira að-
haldi við forgangsröðun verkefna
en nokkru sinni fyrr. Á sviði
íþróttanna er lögð áherzla á að
gera keppni og mótum innanlands
sem bezt skil og fylgjast með okkar
fólki á erlendum vettvangi eftir því
sem frekast er unnt. Í mörg horn
er að líta við innbyrðis skiptingu
fjármuna hjá stofuninni og hafa
íþróttir fengið drjúgan skerf af
kökunni, svo vel útilátinn á stund-
um að mörgum þykir nóg um.
Helgast það fyrst og fremst af því
að verðlagning á sýningarrétti frá
heimsviðburðunum hefur hækkað
svo gríðarlega á nokkrum árum.
Niðurskurður í
rekstri Ríkisútvarps-
ins er ekki allur sýni-
legur almenningi.
Mjög hefur verið
þrengt að ýmsum
rekstrarþáttum innan
fyrirtækisins, sem
fyrst og fremst bitnar
á starfsmönnum og
starfsumhverfi þeirra.
En verði samdráttur-
inn sýnilegur og heyr-
anlegur með skerð-
ingu á dagskránni
láta viðbrögðin úti í
þjóðfélaginu ekki á
sér standa. Þannig
þarf ekki mikið til að
málin séu komin í utandagskrár-
umræðu eða fyrirspurnatíma á Al-
þingi. Tvívegis hefur verið efnt til
slíkra umræðna um aðhald hjá Rík-
isútvarpinu að undanförnu, annars
vegar í tilefni sparnaðaraðgerða
hjá svæðisútvarpsstöðvum RÚV og
hins vegar vegna óvissunnar um út-
sendingar frá HM í knattspyrnu í
sumar. Því má bæta við, að nið-
urfelling á stuttbylgjusendingum í
sparnaðarskyni, í kjölfar þess að
RÚV hefur eflt fréttadreifingu á
Netinu, kallaði sömuleiðis á hörð
viðbrögð og áskoranir frá félaga-
samtökum, skipaútgerðum og þing-
mönnum um að ekkert skyldi til
sparað við stuttbylgjusendingar.
Þessi viðbrögð við sparnaði hjá
Ríkisútvarpinu minna helzt á um-
fjöllun um niðurskurð og skerta
þjónustu í heilbrigðiskerfinu og
sjúkrahúsrekstri, sem kemur vita-
skuld mjög illa við marga og ósjald-
an berst með svipuðum hætti inn í
umræður utan dagskrár á Alþingi.
Nú hafa alþingismenn svo sem
haft ótal tækifæri til að fara ofan í
saumana á rekstri RÚV. Við
fulltrúar Ríkisútvarpsins áttum
miklum skilningi og samúð að
mæta hjá fulltrúum í menntamála-
nefnd og fjárlaga-
nefnd, þegar við fund-
uðum með þeim vegna
gerðar fjárlaga á sl.
hausti. En þrátt fyrir
7% hækkun á afnota-
gjöldum um síðustu
áramót, sem hefur
reyndar verið aftur-
kölluð nú, er hallinn á
rekstri Ríkisútvarpsins
áætlaður 147 milljónir
í fjárlögum 2002. Og
vissulega er ekki á það
bætandi.
Alþingismenn hafa
getað haft aðgang að
skýrslu fulltrúa
menntamálaráðuneyt-
is, fjármálaráðuneytis og Ríkisend-
urskoðunar frá sl. hausti um fjár-
hagsstöðu RÚV. Þar er beinlínis
lagt til að Ríkisútvarpið verði ekki
lengur látið greiða rekstrarframlag
til Sinfóníuhljómsveitar Íslands,
sem verður meira en 100 millj.
króna á þessu ári. Þá er einnig vak-
in athygli á þeirri óviðráðanlegu
byrði, sem auknar lífeyrisskuld-
bindingar valda Ríkisútvarpinu.
Árið 1994 skuldbatt fjármálaráðu-
neytið Ríkisútvarpið til að taka á
sig þessar auknu byrðar, sem hafa í
för með sér rúmlega 300 millj.
króna viðbótarútgjöld á hverju ári.
Engar ráðstafanir voru gerðar á
móti til að tryggja Ríkisútvarpinu
skilyrði til að standa undir þessu.
Vert er að minna alþingismenn á
þessi atriði. Það er tímabært að
þau komist á hina eiginlegu dag-
skrá þingsins og hljóti viðunandi
afgreiðslu með það fyrir augum að
treysta fjárhagsstöðu RÚV eins og
eðlilegt og nauðsynlegt er. Þá yrðu
RÚV-uppákomur í þingsölum, eins
utandagskrárumræður um HM í
knattspyrnu og sparnað í rekstri
svæðisstöðva, með öllu óþarfar.
RÚV hittir enn í
mark úr erfiðri stöðu
Markús Örn
Antonsson
Ríkisútvarpið
Við viljum standa vörð
um þá meginreglu, segir
Markús Örn Antonsson,
að allir Íslendingar eigi
tilkall til þess að geta
fylgzt með slíkum stór-
viðburðum í opinni dag-
skrá og án þess að borga
sérstaklega fyrir það.
Höfundur er útvarpsstjóri.