Morgunblaðið - 07.06.2002, Blaðsíða 31

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. JÚNÍ 2002 31
Í TILEFNI af viku bókarinnar
er þessi bók gefin út þar sem
nokkrir af helstu barnabókahöf-
undur þjóðarinnar leggja til eina
smásögu fyrir yngri lesendur. Það
er skemmtileg hugmynd og útkom-
an eftir því. Við lesturinn gerði ég
mér grein fyrir því að það er mjög
sjaldan sem skrifaðar eru smásög-
ur fyrir börn og unglinga. Yngstu
lesendurnir fá stuttar bækur, og
því lengri verða bækurnar sem
barnið eldist.
Smásöguformið er skemmtilegt
en getur verið snúið og krefjandi.
Í þessari bók leysa höfundar það
oftast vel af hendi, og sumir snilld-
arlega. Það sem mér fannst sér-
staklega skemmtilegt við bókina
var fjölbreytni sagnanna. Enginn
höfundanna ellefu var nálægt því
að vera líkur öðrum höfundi. Farið
er fram og aftur í tíma og höfðað
til mismunandi tilfinninga barna í
þeirra eigin reynsluheimi. Gleði og
sorg takast á í ævintýrum, goð-
sögnum og raunsæissögum þar
sem tónlist, tölvur, tröllskessur,
ást og páfagaukar skipta máli.
Í titilsögunni Töfrataflinu fjallar
Aðalsteinn Ásberg um nútímaheim
barnsins, en samt á skemmtilega
þjóðlegum nótum. Þar er mjög
sérstakur tölvuleikur tekinn einu
skrefi lengra. Hvert? Sagan er
spennandi, hrollvekjandi og dul-
mögnuð þar sem drengur nokkur
lokast inni í björgum.
Iðunn Steinsdóttir býður upp á
skemmtilega og fjöruga sögu sem
nefnist Skírn sem segir sex. Sagan
byggist á sannri sögu sem gerðist
fyrir tæpum hundrað árum, og
segir þar frá stelpu sem er algjör
villingur. Það er gaman að lesa
sögu frá því í gamla daga þar sem
börn voru prakkarar en ekki alltaf
svo prúð og góð (og leiðinleg!)
einsog þau virðast alltaf hafa verið
samkvæmt eldri heimildum. Var
langamma mín kannski algjör
óþekktarormur? Það væri frábært!
Gaman væri að lesa meira af
þessu.
Guðmundur Ólafsson segir okk-
ur fallega sögu af Litla englinum
sem kom vitinu fyrir ráðamenn.
Þar er fjallað um Ísland nútímans
og virkjanir hálendisins. Guð-
mundur varar börnin við því að
peningar og plathlutir séu ekki
allt, heldur geti óspillt náttúran
veitt okkur meiri ánægju til lengd-
ar. Þrátt fyrir sterkan og verð-
ugan boðskap, er sagan mjög vel
skrifuð, skemmtileg og hrífandi.
Guðmundir ætti að skrifa fleiri
sögum um þennan litla engil og
hlutverk hans og félaganna að
gera heiminn betri.
Í Ævintýri númer eitt heldur
Helgi Guðmundsson áfram með
ævintýrið um Búkollu, þar sem
ungur drengur í sumarbústað finn-
ur skessuna fasta í fjalli og vingast
við hana. Hugmyndin er góð og
vissulega virðingarvottur við eitt
allra vinsælasta íslenska ævintýr-
ið. Hins vegar fannst mér ekki fal-
lega gert af Helga að stöðva sög-
una skyndilega og segja hana
halda áfram í ævintýri númer tvö
sem ef til vill verður skrifað ein-
hvern tíma seinna. Kannski Helgi
ráði bara ekki við smásöguformið.
Andlit í spegli er framlag Krist-
ínar Steinsdóttur. Þar segir frá
tveimur stúlkum sem eru að ná
unglingsaldri og farnar að huga að
ástinni. Þær dragast að krafti
Jónsmessunæturinnar og láta á
það reyna hvort þær geti séð til-
vonandi eiginmanninn í spegli í
myrku herbergi. Þetta er lítil og
sæt saga, sem sýnir á fallega hátt
þegar rómantíkin fer að kitla ung-
lingsstúlkurnar, og hversu sætar
og bláeygar þær geta verið í þeim
efnum.
Andri Snær Magnason heldur
áfram að fárast út í úrkynja gildi
nútímans í sögunni Ein sorgleg
saga af Medías konungi. Andri
sækir í gamla gríska goðsögn, og
nú er það Medías krónprins sem
óskar þess að allt sem hann snerti
verði frægt. Andri er snjall sem
endra. Sagan er skondin, stíll
hennar glettinn, þar er grautað
saman goðsögum, gamla íslenska
tímanum, harmleikjum nútímans
og hvaðeina. Mér fannst sagan
hins vegar svolítið snubbótt og
kalla á ýtarlegri útfærslu. En sag-
an er sorgleg, satt er það.
Sigrún Eldjárn skrifar söguna
Herra Guðmundi berst torkenni-
legt bréf. Þetta er ævintýri,
kannski helst í anda Harry Potter,
þar sem ótrúlegir og yfirnáttúru-
legir hlutir gerast. Sagan lýsir á
skemmtilegan og skondinn hátt
líðan og hugarheim ungs drengs,
hvað hann dreymir um og hvað
stelpur geta verið hryllilega miklar
martraðir.
Í Elsku Diddu eftir Yrsu Sigurð-
ardóttur er nútímatæknin við völd.
Didda og mamma hennar skrifast
á með tölvupósti, þar sem Didda er
á lúðrasveitarmóti í Danmörku.
Þetta er ærslasaga þar sem allt fer
í handaskolum á séríslenskan máta
vegna sveitamennsku okkar. Hug-
myndin er ágæt og margt í sög-
unni sniðugt, þótt persónulega
næði ég ekki húmornum.
Þrjár sögur í bókinni fannst mér
bera af, en þær eru eftir Brynhildi
Þórarinsdóttur, Þórð Helgason og
Auði Jónsdóttur. Allar þrjár voru
þetta sérstaklega fallegar og
skemmtilegar sögur, vel skrifaðar
og hentuðu forminu fullkomlega.
Þótt þær séu mjög ólíkar, þá tala
þær svo sannarlega út frá tilfinn-
inga- og reynsluheimi barnanna,
hver á sinn ólíka hátt.
Brynhildur segir söguna Rúsína
Rjómaróva sigrar brjálað ljón.
Þetta er ævintýra- og ærslasaga
sem gerist í fjarlægu landi þar
sem allt er skemmtilega skringi-
legt. Sirkus kemur til bæjarins og
skyndilega eru allir í lífshættu.
Krakkar elska sirkus og skrítna
heima, fyndnar klemmur sem fólk
kemst í og enn betri lausnir á
þeim. Og ekki síst þegar það er lít-
il stelpa sem heitir Rúsína Rjóma-
róva sem bjargar öllum. Stíllinn er
hnyttinn, frumlegur og fyndinn.
Sagan er spennandi, skemmtileg
og ekki spurning að hún hittir
beint í mark hjá krökkunum.
Saga Þórðar nefnist Ferðaföt og
er mjög falleg en jafnframt sorg-
leg saga. Hún fjallar um Dóru litlu
og tilfinningar hennar þegar hún
tvisvar í sömu vikunni missir ein-
hvern sem henni er kær. Skiln-
ingssljóum augum horfir hún á
þegar aðrir halda veislu, og gúffa í
sig góðgæti á sorgarstund. Fyrst í
eftirdrykkju afa hennar og síðan á
leikskólanum þegar besta vinkona
hennar er að hætta. Þessi hjart-
næma saga fjallar um sorgina, sem
sjaldan er talað um í barnabókum,
á einstaklega næman og fallegan
hátt.
Litli lögfræðingurinn heitir sag-
an hennar Auðar Jónsdóttur. Þar
segir frá skilningslausum foreldr-
um hennar Göggu sem á páfa-
gauka. Hversu oft óska börn sér
ekki furðulegustu lausna þegar
þau þurfa að eiga við „barna- og
dýraníðinga“ einsog segir frá hér?
Og aldrei hefði Göggu órað fyrir
því sem gerist. Þetta er skemmti-
lega súrrealísk saga sem á grág-
lettinn hátt segir að bera skuli
virðingu fyrir dýrum og börnum,
þörfum þeirra og tilfinningum.
Sagan er svolítið kræf á stundum,
óvænt og undraverð, og ekki
spurning að um leið og hún kemur
flatt upp á lesandann er hún svo
sannarlega að smekk barna. Auður
hefur frábæran hæfileika til að
skrifa sögur sem gætu verið beint
úr tilfinninga- og hugarheimi
barnsins … einsog hún væri sjálf
barn. Ef hún heldur áfram að
skrifa fyrir börn, trúi ég því að
hún eigi eftir að verða okkar besti
barnabókarithöfundur.
Skemmtilegt og
fjölbreytilegt
BÆKUR
Börn
Eftir Aðalstein Ásberg Sigurðsson, Andra
Snæ Magnason, Auði Jónsdóttir, Bryn-
hildi Þórarinsdóttur, Guðmund Ólafsson,
Helga Guðmundsson, Iðunni Steins-
dóttur, Kristínu Steinsdóttur, Sigrúnu
Eldjárn, Yrsu Sigurðardóttur og Þórð
Helgason. 122 bls. Félag íslenska bóka-
útgefenda 2002.
TÖFRATAFLIÐ OG FLEIRI SÖGUR
Hildur Loftsdóttir
SPRENGIKRAFTUR sköpunar-
innar, Keith Reed, stofnandi Óp-
erustúdíósins og Kammerkórs
Austurlands, er sem fyrr listrænn
stjórnandi hátíðarinnar Bjartra
nátta í júní. Inntur eftir verkefna-
vali segir hann tónlist Mozarts svo
undurfallega og auðskiljanlega
hverri manneskju, óháð aldri. „Ég
hrífst sérstaklega af óperunum,“
segir Keith, „sem, auk klassískrar
ögunar, einkennast af ákveðnum
umfjöllunarefnum blöndnum
hrjúfu skopi, ljúfri gamansemi og
gráalvarlegum undirtóni. Þær eru
gjörólíkar rómantískum stórhljóm-
sveitaóperum annarra tónskálda,
sem margar eru þannig, að lítt
reyndir söngvarar ættu ekki að
reyna við þær. Klassískar óperur
Mozarts eru meira eins og kamm-
ermúsík og gefa ungum söngvur-
um svo miklu víðara svigrúm til að
finna sig í söng og sviðsfram-
komu.“
Keith segir verkefni óperu-
söngvarans að bjóða hlustandanum
inn í tónlistina án áreynslu og ná
að snerta líf hans. Það sé jafn-
framt mjög mikil og erfið áskorun
fyrir söngvara að miðla tónlist
þannig að hann sjálfur sé ekki í
veginum, ekki aðalatriðið, heldur
skipi tónlistin alltaf öndvegi. „Ég
bið söngvarana mína að hugsa
stöðugt um það hvernig og hvers
vegna þeir gera það sem þeir gera.
Þetta snýst ekki um hvað fólk ger-
ir við tónlist, heldur hvað tónlistin
gerir við fólk. Óperustúdíóið er
smiðjan þar sem allt er í mótun og
frumsýning ekki endanleg útgáfa,
heldur skref á þeirri leið að færa
áhorfendum þróttmikla og lifandi
listsköpun.“
A capella og
Mozartveisla
Á tveimur æfingavikum hefur
Keith sett saman í eina heild „for-
æfða“ söngvara, hljómsveit og kór
og segist stórefast um að slíkt fari
fram á viðlíka hraða annars staðar
í veröldinni. „Og svo spyr ég þau
eftir á hvort þau telji sig vera
betri, opnari og meiri manneskjur
eftir þessa sköpunartörn,“ segir
Keith. „Ef ekki, þá erum við að
sóa tíma okkar.“
Á tónlistarhátíðinni kennir fleiri
grasa, því Kammerkór Austur-
lands syngur a capella, eða án
undirleiks, í Egilsstaðakirkju 10.
júní kl. 20 og í Fríkirkjunni í
Reykjavík 24. júní á sama tíma.
Flutt verða verk eftir Barber,
Poulenc, Þorkel Sigurbjörnsson,
Gunnar Reyni Sveinsson og Knut
Nystedt. Kammerkórinn fer sem
fulltrúi Íslands á kóramót Norð-
urlanda og Eystrasaltsríkjanna í
Litháen í lok mánaðarins og flytur
þar þessa sömu dagskrá. Hinn 12.
júní verður svo sannkölluð Moz-
artveisla í Eskifjarðarkirkju, þar
sem fluttir verða óperuforleikir,
þrír einleikskonsertar, einsöngs-
aríur og dúettar úr óperum. Flytj-
endur eru hljómsveit óperunnar,
Ari Þ. Vilhjálmsson fiðluleikari,
Stefán Bernhardsson á horn, Pál
Barna Szabo á fagott og flestir
einsöngvarar óperunnar. Tónleik-
arnir hefjast kl. 20.
Mig langar að syngja
Keith og kona hans, Ásta Bryn-
dís Schram, hafa staðið fyrir
geysiöflugu tónlistarstarfi og
kennslu á Austurlandi síðan þau
fluttu til Egilsstaða fyrir 6 árum.
Hann segir þennan tíma hafa verið
mjög ánægjulegan og mikinn
skóla, en ekki síst tækifæri til að
íhuga eigin þroskaferil og mark-
mið í lífinu. „Mig langar vissulega
að syngja. Ég er á besta aldrinum
til þess núna sem bassabarítón. En
í augnablikinu hvíli ég langanir
mínar og við komum ekki síst
hingað til að ala börnin okkar upp
í heilnæmu umhverfi. Þegar því
sleppir er ekki gott að segja hvað
verður. Eða hvað verður um Óp-
erustúdíóið, sem er auðvitað um-
breytanlegur hlutur. Það er fyrir
mér sem öflugt verkfæri dagsins í
dag, verkfæri til að fá ungt tónlist-
arfólk til að nema staðar og hlusta
á sjálft sig og veröldina umhverf-
is.“
Keith segir að þess misskilnings
gæti eystra að Óperustúdíóið njóti
mikilla styrkja og sigli orðið lygn-
an sjó í fjármögnun hátíðarinnar.
Menningarráð Austurlands styrkti
hátíðina í ár um 2,5 milljónir
króna, en sú styrkveiting færðist
nýlega frá ríki til ráðsins. Auk
þess nýtur hátíðin ýmissa mun
smærri styrkja og brúa þarf bilið
með aðgöngueyri að viðburðum.
Áætlaður kostnaður Bjartra nátta
í júní er um 7,5 milljónir. Þess má
að lokum geta að Keith var nýlega
útnefndur bæjarlistamaður Aust-
ur-Héraðs.
Heimasíða Óperustúdíósins er
www.austur.is/opera þar sem má
nálgast frekari upplýsingar um
Bjartar nætur í júní.
Hvað tón-
listin gerir
við fólk
Óperustúdíó Austurlands stendur fyrir tón-
listarhátíðinni Bjartar nætur í júní, dagana
8.–16. þ.m., en þetta er í fjórða sinn sem slík
hátíð er haldin. Steinunn Ásmundsdóttir
fréttaritari segir frá hátíðinni og ræðir við
stjórnandann, Keith Reed.
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Keith Reed er frumkvöðull og listrænn stjórnandi tónlistarhátíðarinnar
Bjartar nætur í júní, en hátíðin hefst á morgun.
TÓNLISTARHÁTÍÐIN Bjartar
nætur í júní hefst með því að
Ópera Mozarts, Cosi fan tutte,
verður frumsýnd á morgun á Eið-
um og hefst sýningin kl. 17. Aðr-
ar sýningar á Eiðum verða 9. júní
kl. 17. og 11. og 13. júní kl. 20. Þá
sýnir Óperustúdíóið Cosi fan tutte
í Borgarleikhúsinu í Reykjavík
15. júní kl. 20 og 16. júní kl. 17.
Einsöngvarar uppfærslunnar
eru Xu Wen, Kristín R. Sigurð-
ardóttir, Ildiko Varga, Hallveig
Rúnarsdóttir, Þorbjörn Rún-
arsson, Þorbjörn Björnsson, Lind-
ita Óttarsson, Manfred Lemke,
Herbjörn Þórðarson o.fl. Kór óp-
erunnar skipa söngnemendur af
Austurlandi og hljómsveitin, sem
kemur af öllu landinu, er að venju
fyrst og fremst langt komnir
hljóðfæranemendur, auk atvinnu-
hljóðfæraleikara. Björn Krist-
leifsson hannar leiksvið, Anna
Hjaltadóttir og Össur Torfason
sjá um leikmuni og Kristrún Jóns-
dóttir er búningameistari. Stjórn-
andi er Keith Reed.
Fjölmennt lið listamanna