Morgunblaðið - 02.07.2002, Qupperneq 8

FRÉTTIR
8 ÞRIÐJUDAGUR 2. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Vindrannsóknir Orkustofnunar
Vindurinn ham-
inn til hagsældar
RAFORKA hérlendishefur verið unninmestmegnis með
vatnsaflsvirkjunum. Einn-
ig eru nokkrar varmavirkj-
anir (15%) og díselraf-
stöðvar. Hins vegar hafa
ekki sést hérlendis vind-
orkuver enn sem komið er,
en rannsóknir á vindi og
vindorku, tengingum við
núverandi raforkukerfi og
lausnum á ólátum ís-
lenskra vinda eru í gangi á
vegum Orkustofnunar og
samstarfsaðilja, og ræddi
Morgunblaðið við Helgu
Tulinius, sérfræðing á auð-
lindadeild Orkustofnunar,
af því tilefni.
– Hver er forsaga vind-
rannsókna?
„Við höfðum um árabil
einbeitt okkur að rannsóknum á
vatnsorku og varmaorku, en með
tíð og tíma jókst krafan um að
rannsaka einnig vindorkuna með
tilliti til raforkuframleiðslu. Við
hófum rannsóknir á þessu sviði ár-
ið 1998, og eru þær nú í vinnslu.“
– Hverjar voru kröfurnar?
„Við fundum fyrir auknum
áhuga orkuframleiðenda á vindin-
um, og að nauðsynlegt væri að
rannsaka hvort vindorkuver væru
möguleiki hér heima. Niðurstöð-
urnar liggja ekki fyrir enn, en við
sinnum sannarlega vindrannsókn-
um um þessar mundir. Stofnaður
var stýrihópur Landsvirkjunar,
Veðurstofunnar og annarra sem
áhuga höfðu á málinu árið 1999
um vindrannsóknir, og starf hans
hefur meðal annars leitt af sér
rannsóknagrunn sem nú er unnið
í. Þar er vindurinn á Íslandi kort-
lagður til hlítar, svo að sjá megi
hvernig vindar blása og af hve
miklu afli. Sameiginlegi vettvang-
urinn sem stýrihópurinn skapar
er mjög heppilegur fyrir verkefn-
ið. Við fengum styrk úr Orkusjóði
nýlega til kortlagningarinnar.“
– Það hlýtur að vera mikið mál
að kortleggja vindinn á Íslandi.
„Já, Veðurstofan, Vegagerðin,
Orkustofnun og fleiri búa yfir um-
talsverðum veðurgögnum frá yfir
200 veðurstöðvum, sem við notum
sem grunn rannsóknarinnar.
Marta Birgisdóttir hefur unnið að
kortlagningunni undir stjórn
Hreins Hjartarsonar. Við keypt-
um til verksins danskt forrit,
WASP, sem hefur verið notað víða
um Evrópu til vindkortagerðar.
Útkoma reikninganna gefur okk-
ur dreifingu eftir vindáttum og
þeirri orku sem úr vindinum
næst.“
– Hvað ákvarðar vindorkuna?
„Heppilegur meðalvindhraði,
stöðugleiki vindáttar og stöðuleiki
vinds gefur möguleika á vindorku-
veri. Undir 5 metrum á sekúndu
er ekki næga orku að fá, og eftir
15–18 metra á sekúndu framleiðir
vindmyllan ekki meiri orku. Vind-
hviður eru ekki af hinu góða, og
stöðug vindátt er líka kostur. Það
kom okkur á óvart að oft eru sömu
áttir ríkjandi langtímum saman,
og einnig hve oft er
logn.“
– Hver er gagnsemi
svona nákvæmrar
kortlagningar?
„Hún er ótvíræð. Við
komumst að raun um hvaða virkj-
unarstaðir eru góðir og hverjir
eru síðri, og með þeim hætti eru
rannsóknir af þessu tagi nauðsyn-
leg forsenda virkjunaráforma, líkt
og rannsóknir á virkjunarmögu-
leikum vatnsafls og varmaorku
hér um landið. Þess má þó geta að
rannsóknirnar á vindinum eru
mun kostnaðarminni en rann-
sóknir á hinum orkugjöfunum.“
– Umfang uppbyggingar vind-
orkuvers er minna en vatnsafls-
virkjunar, ekki satt?
„Jú, miklu minna. Bæði er und-
irbúningur einfaldari og bygging-
arkostnaður mun minni, en einnig
er mögulegt að fjarlægja vind-
orkuverið án mikillir jarðröskun-
ar, sem er hægara sagt en gert
með vatnsaflsvirkjun. Samt sem
áður er þessi virkjunarkostur enn
talinn dýrari en vatnsafls- og
varmavirkjanir vegna þess að
ekkert hefur enn verið lagt fram
af rannsóknum á þessu sviði. Hins
vegar má vel hugsa sér að ef hent-
ugir staðir á landinu finnast megi
virkja vindinn þar á hagkvæman
hátt.“
– En ástæður þess að vindork-
an hefur ekki áður verið beisluð
eru hverjar?
„Þær eru einfaldlega þær að við
höfum haft næga ódýra vatnsorku
að spila úr og varmaorkuna einn-
ig. Nú þegar ný orkulög eru í sjón-
máli er hins vegar von á að sam-
keppni á þessum markaði aukist,
og þess vegna ber okkur á Orku-
stofnun að vinna rannsóknir á
þessu sviði svo þær liggi fyrir
handa áhugasömum.“
Hvar liggur áhuginn þá helst?
„Það gæti vel verið að sveitar-
félög eða jafnvel einstakir bændur
sæju sér hag í að reisa vindorku-
ver á sínu landi og leysa þannig
orkumál sín sjálfstætt í framtíð-
inni, líkt og þekkist
með minni vatnsafls-
virkjanirnar.“
– Vinsældir vindork-
unnar eru miklar í Evr-
ópu, ekki satt?
„Jú, í Danmörku, Þýskalandi,
Spáni og fleiri löndum hefur vind-
orkan unnið sér sess undanfarin
ár, enda eiga þessi lönd ekki alla
þá ódýru vatns- og varmaorku
sem við höfum úr að spila. Vind-
myllurnar hafa lækkað í verði og
með niðurstöðum rannsókna okk-
ar geta Íslendingar loks hamið
vindinn og virkjað hann sér til
hagsældar.“
Helga Tulinius

Helga Tulinius er fædd í
Reykjavík 1955. Hún lauk stúd-
entsprófi frá MH 1974, BSc-prófi
í eðlisfræði frá Háskóla Íslands
1978 og MSc í jarðeðlisfræði frá
Colorado School og Mines 1980.
Helga starfaði eitt ár við jarð-
hitarannsóknir í Colorado en síð-
ar á Orkustofnun, fyrst sem sér-
fræðingur á jarðhitadeild og nú
sem verkefnisstjóri á auðlinda-
deild, hefur m.a. umsjón með
rannsóknum á öðrum orkugjöf-
um en jarðhita og vatnsafli.
Helga er í stjórn Íslenskrar ætt-
leiðingar, og ættleiddi nýlega
stúlku frá Kína, Áslaugu Rún
Helgudóttur.
Vindorkuver
eru vinsæl í
Evrópu
Það er eins gott að vera við öllu búinn og hafa Gamla-Grána á skaflajárnum. Það er aldrei
að vita hverjum stjórnvöld bjóða heim næst.