Morgunblaðið - 16.07.2002, Blaðsíða 27

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. JÚLÍ 2002 27
LJÓSMYNDIN sem slík, og ljósmyndin
sem heimildargildi, vinnur stöðugt á hérlendis,
sem er mikilsverð þróun. Þau eru svo ekki liðin
mörg árin frá því að ljósmyndasýningar voru
fágæti og ættum við sem fjallað höfum um
sjónmenntir á síðum blaðanna að vera hér
nokkrir heimildarmenn. Við höfum líka haft
tækifæri til að fylgja í návígi þróun sem fáa ór-
aði fyrir, að ljósmyndin hefur orðið að fullgild-
um miðli við hlið myndlistar. Er einn angi þess
að menn meðtaka nú hugtakið myndlist í víð-
ara samhengi, burtséð frá því að margur telur
að löngu sé búið að sprengja rammann.
Ljósmyndin í sjálfri sér hefur hins vegar frá
upphafi skarað málverkið, fyrst sem keppi-
nautur en einnig hjálparmiðill, þótt margur
hafi lengi vel þrjóskast við að viðurkenna það.
Hér er samt í grundvallaratriðum um náskyld-
ar listgreinar að ræða, í öllu falli þegar litið er
til byggingarlögmála, einnig næmis fyrir
áhrifamiklum sjónarhornum og andstæðum
ljóss og skugga. Málarar fyrri alda studdust
raunar við sjónræn vísindi og brögð við gerð
málverka sinna og hér þróuðu Hollendingar
merkilega aðferð varðandi innimyndir, sem
getur meðal annars að líta í sérstöku herbergi
á Þjóðlistasafninu í London. Anga hennar
sjáum við jafnvel á sýningum dagsins sem
ferska nýlist ásamt ýmsum lögmálum síbreyti-
leikans.
Fer ekki hjá því að sitthvað komi upp í hug-
ann þegar menn virða fyrir sér ljósmyndir úr
Fox-leiðangrinum svonefnda til Færeyja, Ís-
lands og Grænlands. Teknar svo snemma sem
1860, og Inga Lára Baldvinsdóttir uppgötvaði í
myndasafni konunglega landafræðifélagsins í
London á ferðalagi um Bretland árið 2000.
Sögulegt heimildargildi þeirra ótvírætt fyrir
allar þjóðirnar, ekki síst Íslendinga, allt í senn
varðandi húsakost, klæðnað fólks og almenna
innsýn til þessara fjarlægu og löngu horfnu
tíma. Mjög til umhugsunar að ekki eru liðin
nema 140 ár síðan þannig var umhorfs, sem
gefur skýra hugmynd um þær yfirgengilegu
stökkbreytingar sem orðið hafa á tímaskeið-
inu, var þó ennþá langt í að verulegur skriður
kæmist á umskiptin. Fram kemur að húsa-
gerðarlist var nokkuð áþekk í löndunum, að
menn notuðust eðlilega við þann efnivið í nátt-
úrunni sem hendi var næst, en varðandi hinar
veglegri byggingar var um innflutta hluti og
samsett hús að ræða. En myndirnar í sjálfu sér
eru ekki síður athyglisverðar þótt afar misgóð-
ar séu, sumar þokukenndar og óskýrar. Hinar
bestu þó svo merkilegar að þær ættu heima í
Listasafni Íslands við hlið annars fágætis á
sviðinu er skarar sögu landsins og sjónlistir um
leið. Hátækni nútímans gefur mönnum mögu-
leika á að vinna slíkar myndir á ýmsa vegu, en
hér eru þær sýndar í sinni upprunalegu gerð
eins og þær koma af linsunum eða bjúgglerj-
unum fyrir þrívíddarsjár, sem er að sjálfsögðu
eini rétti hátturinn í þessu sambandi. Hins veg-
ar væri meira en fróðlegt að vita hvað hægt
væri að vinna úr myndunum, stækka afmark-
aða hluta og ná meiri dýpt í skugga og þarmeð
skýrara formi. Kannski væri þá hægt að greina
betur hvort maðurinn á einni myndinni er Sig-
urður Guðmundsson málari, en hver sem hann
kann að hafa verið er hann óneitanlega lista-
mannslegur í klæðaburði. Það var margt stór-
merkilegt sem þessi maður skildi eftir sig,
meðal annars endurbætti hann faldbúninginn,
hátíðarbúning kvenna 1857, sem hér sést ef til
vill fyrst á ljósmynd, lagði grunn að Þjóðminja-
safni Íslands og undirbjó Þjóðhátíðina á Þing-
völlum 1874.
Af ofanskráðu má ráða að um mikilsháttar
sýningu er að ræða þótt ekki sé hún viðamikil,
henni er vel fyrir komið og hún nýtur sín
einkar vel í Þjóðmenningarhúsinu. Gefin hefur
verið út sýningarskrá sem inniheldur allar
myndirnar á sýningunni og er hún mjög vel úr
garði gerð.
Bæjarþyrping í Reykjavík. Hús, skemma og hjallur. Maður, hugsanlega Sigurður Guð-
mundsson, fremst á myndinni. Hann er a.m.k. óneitanlega listamannslegur í klæðaburði.
Þrjár konur í gamla kirkjugarðinum. Kristín Jónsdóttir Krabbe í upphlut, Hómfríður
Þorvaldsdóttir í faldbúningi og möttli og Hólmfríður Björnsdóttir í peysufötum.
MYNDLIST
Þjóðmenningarhúsið
Opið alla daga frá 12–19. Til 31. ágúst.
Aðgangur ókeypis. Sýningarskrá kr. 1.200.
GAMLAR LJÓSMYNDIR
FOX-LEIÐANGURINN 1860 SÖGULEGAR
LJÓSMYNDIR
Bragi Ásgeirsson
HÄNDEL, sem þekkti Tele-
mann, sagði að hann „gæti samið
átta radda mótettu jafn auðveld-
lega og annað fólk skrifar sendi-
bréf“. Vel má taka mark á orðum
Händels, því hann átti mjög auð-
velt með að festa tónhugmyndir
sínar á blað. Telemann var fjór-
um árum eldri en Bach og Händ-
el en hvað tónstíl varðar var
hann boðberi rókokkóstílsins
franska og lagði áherslu á létt-
leika, enda er tónlist hans sér-
lega lagræn og leikandi. Það var
meðal annars markmið hans að
gera verk sín aðgengileg fyrir
áhugahljóðfæraleikara og fékk í
því augnamiði verk sín prentuð,
m.a. til notkunar í heimahúsum.
Á fyrri Sumartónleikunum í
Skálaholti um síðustu helgi voru
eingöngu flutt verk eftir Tele-
mann og var fyrsta verkið tríósó-
nata í a-moll fyrir blokkflautu,
fiðlu og „basso continuo“ og var
þetta leikandi skemmtilega verk
afburða vel flutt, sérstaklega
voru einleiksraddirnar glæsilega
mótaðar af Camillu Söderberg
og Hildigunni Halldórsdóttur.
Annað verkið var kantata nr. 17,
Du bist verflucht, úr Der Harm-
onische Gottesdienst, safni sjötíu
og tveggja verka er Telemann
gaf út á árunum 1725-6. Sam-
kvæmt venju skiptast kantöturn-
ar í aríur og tónles, oft í breyti-
legri röð. Kaflaskipanin í nr. 17
er aría-tónles-aría og byggist á
texta úr Galatabréfunum og orð-
um Jesaja spámanns og fjallar
um syni Abrahams, Ismael, er
hann átti með ambáttinni Hagar,
og Ísak, sem sagt er að Sara hafi
eignast „samkvæmt fyrirheiti“,
þótt háöldruð væri. Kantötu
þessa söng Marta Guðrún Hall-
dórsdóttir af glæsibrag. Sama
má segja um söng hennar í ann-
arri kantötu, sem flutt var á tón-
leikunum „Wenn Israel am Nil-
usstrande“ nr. 41 úr áðurnefndu
safnriti og þar gat að heyra
hversu örugg og tónviss Marta
er, svo að hvergi var vikið af
tandurhreinni tónun á líflegu
tónferli meistarans. Sónatina í c-
moll er líklega samin fyrir flautu
og sembal, án þátttöku sellós eða
gömbu, en Telemann samdi
nokkur slík verk. Þetta verk var
aldeilis glæsilega leikið af Ca-
millu Söderberg en tónleikunum
lauk með tríósónötu í d-moll fyr-
ir blokkflautu og fiðlu, glæsilegu
verki, þar sem höfundurinn
hleypur smávegis útundan sér
og vitnar stuttlega í þjóðdans
(pólskan), sem hvað stíl snertir
er skemmtilega ólíkur tónstíl
verksins í heild, en skemmtileg
tilbreytni.
Flutningur verkanna var í alla
staði glæsilega mótaður, bæði af
hálfu einleikaranna, sem voru
Camilla Söderberg og Hildi-
gunnur Halldórsdóttir, og „con-
tiuno“-spilaranna, sem voru
Guðrún Óskarsdóttir og Ólöf S.
Óskarsdóttir. Sérstaklega má þó
segja að söngur Mörtu Guðrúnar
Halldórsdóttur hafi verið há-
punktur tónleikanna, því það er
ekki allra að syngja barokktón-
list og á því sviði fer Marta fyrir
öðrum hvað snertir öryggi og
tónvissan söng.
Öruggur og
tónviss söngur
TÓNLIST
Skálholtskirkja
Camilla Söderberg, Hildigunnur Hall-
dórsdóttir, Guðrún Óskarsdóttir, Ólöf
S. Óskarsdóttir og Marta Guðrún Hall-
dórsdóttir fluttu kammerverk eftir
Georg Philipp Telemann. Laugardag-
urinn 13. júlí, 2002.
SUMARTÓNLEIKAR Í SKÁLAHOLTI
Jón Ásgeirsson
ALDA Ármanna Sveinsdóttir opn-
aði nýverið myndlistarsýningu á
Café Nielsen á Egilsstöðum. Á sýn-
ingunni eru 24 fígúratív olíu-
málverk og þema flestra myndanna
er konur og rósir, en sýningin ber
einmitt þá yfirskrift.
Alda Ármanna er fædd árið 1936
og ættuð frá Barðsnesi í Norðfirði.
Hún útskrifaðist frá Myndlista- og
handíðaskóla Íslands árið 1987 og
nam einnig við Myndlistaskóla
Reykjavíkur um þriggja ára skeið.
Alda hefur haldið 18 einkasýningar
og tekið þátt í fjölmörgum samsýn-
ingum. Hún vinnur einkum með
olíu, vatnsliti, collage og dúkristu í
verkum sínum.
Sýningin konur og rósir stendur
til 18. júlí nk.
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Frá sýningu Öldu, „Konur og rósir“, á Café Nielsen.
Alda Ármanna
sýnir á Café Nielsen
Egilsstöðum. Morgunblaðið.
KRISTJÁN Kristjánsson rit-
höfundur er bæjarlistamaður
Akraness að þessu sinni.
Kristján er fæddur á Siglu-
firði 1960. Hann lauk stúdents-
prófi frá Menntaskólanum á Ak-
ureyri 1981 og lagði stund á
bókmenntafræði við Háskóla Ís-
lands á árunum 1982-86. Hann
hefur unnið margvísleg störf,
m.a. stundað sjóinn og stundað
kennslustörf en undanfarin tvö
ár hefur hann verið skjalavörður
við Héraðsskjalasafn Akraness.
Eftir Kristján hafa komið út
skáldsögur, ljóðabækur og tvö
leikrit, sem bæði hafa verið sett
upp af Skagaleikflokknum.
Nokkur verk hans hafa einnig
birst í safnritum.
Bæjarlista-
maður
Akraness
SÝNINGU Maríu Kristínar Steins-
son í Listhúsinu við Engjateig hefur
verið framlengt til mánaðamóta.
Einnig eru verkin á sýningunni kom-
in inn á heimasíðu hennar á slóðinni
www.mariaksteinsson.com/listakon-
an.html.
Sýning
framlengd