Lesbók Morgunblaðsins - 22.12.2001, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 22. DESEMBER 2001 3
MATTHÍAS JOHANNESSEN
FRÁ BYRJUN
(BROT)
Manstu þegar við spegluðum
andlit okkar í vatninu
og vindurinn gáraði vatnið
manstu þegar við spegluðum
mynd okkar í himninum
og vindurinn gáraði himininn
manstu þegar við önduðum að okkur
ilmi af skógi og rótum
og andvarinn gáraði laufgrænar
fléttur
þá vorum við ung
eins og öskrið í frumskóginum,
andlit þitt óx inní augu mín eins og himinn
að vatnsgráu logni.
____
Svo hnígur nótt að nýjum björtum degi
og nóttlaust hverfur landið með þér inn
í draum sem fylgir vegalausum vegi
þíns vinalega athvarfs nú um sinn
og þó að sólin sígi hægt að vogum
það sízt af öllu truflar þessa jörð
á löngu ferli dags sem deyr í logum
eins og draumkennd minning gleymd við rakan svörð,
samt vaxa af hennar rótum blóm sem bíða
síns bleika hausts er fölnar sól á ný
en draumur þinn er sorglaus sumarblíða
og söngur fugls sem kviknar eins og mý,
ég þrýsti hönd við lófa minn og leiði
þig langan spöl um draum sem varir enn
og þó að dauðinn vetrarvæng sinn breiði
á visnuð blöð og skóg sem hverfur senn
þá finn ég þína hönd í hendi minni
og hvíslið sunnanblær við eyra mitt
því ástin hefur allt í hendi sinni
og allt mitt líf er skuld við hjarta þitt.
Ljóðið hefur ekki birst áður.
FORSÍÐUMYNDIN
er af hluta jólakorts, sem Jóhannes S. Kjarval listmálari sendi vini sínum
Kristjáni Kristjánssyni, bílakóngi á Akureyri. Á bls. 12 og 13 er greinin: Kort-
in frá Kjarval.
Hann nærist á
góðum minningum
nefnist ný skáldsaga Matthíasar Johann-
essen. Hann gefur einnig út ljóðaúrval á
þessu hausti sem Silja Aðalsteinsdóttir
valdi. Þröstur Helgason ræðir við Matthías
um bækurnar og skáldskapinn.
Í fótspor Jóns Trausta
nefnist grein Aðalgeirs Kristjánssonar þar
sem rakin eru textatengsl milli verka Jóns
Trausta og Ólafs Jóhanns Sigurðssonar.
Yfir Ebrofljótið
nefnist ný skáldsaga Álfrúnar Gunnlaugs-
dóttur. Fríða Björk Ingvarsdóttir ræðir við
Álfrúnu um bókina.
Alþjóðavæðingin
er til umfjöllunar í grein Guðmundar Hálf-
danarsonar í greinaflokknum Ísland – Út-
land.
LESBOK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING LISTIR
5 0 . T Ö L U B L A Ð - 7 6 . Á R G A N G U R
EFNI
J
ÓL!
Er til nokkurt orð sem hlýjar
manni eins um hjartarætur?
Umsvifalaust fer barnið í manni
á kreik, þetta ómálga barn sem
kann bara að skríkja, hlæja og
syngja.
Langtímum saman er það læst
inni í herbergi sínu upp á vatn og brauð án
þess að fá að hitta nokkra lifandi sálu. Ég
veit dæmi þess að sum barnanna þurfa
ekki aðeins að hírast innilokuð dögum eða
vikum saman, heldur svo mánuðum skipt-
ir, jafnvel árum. Oft eru það blessuð jólin
sem koma þessum gleymdu börnum til
bjargar. Þá hrekkur galdralæsingin upp
og börn á öllum aldri koma hlaupandi nið-
ur stiga, fram ganga og ranghala, skríkj-
andi með ljós í augum og útbreiddan faðm-
inn. Ekki er að sjá að þau erfi þessa
hrottalegu meðferð við nokkurn mann
heldur taka þau umyrðalaust að hjálpa til
við hvert það verk sem verið er að vinna.
Uppþvottur, bakstur, skúringar, tiltekt,
skreytingar, innkaup verða leikur einn
með aðstoð þessara barna sem alltaf eru í
góðu skapi á hverju sem gengur. Þau eru
sannarlega betri en engin þegar hliðra
þarf til, miðla málum og sætta ólík sjón-
armið við hátíðarhaldið, fá nýjar hug-
myndir í kortagerð og föndri, velja jóla-
pappír og merkispjöld og ákveða hvort
nota eigi silfur- eða gullþráð. Þau hnippa
svo í mann í öllu atinu og segja að nú sé
tími til kominn að setjast niður og fá sér
piparkökur og jólaöl, og ef maður bregst
ekki skjótt við þessum tilmælum grípa þau
traustataki í föt manns og hanga þar og
hanga þar til maður lætur loks undan.
Þegar önnur piparkakan bráðnar uppi í
manni taka minningarnar að streyma.
Já, manstu ilminn af bréfinu utan um
eplin í kassanum niðri í kjallara, manstu
hvað maður var alltaf að bjóðast til að ná í
eitthvað þangað niður og læsti á eftir sér?
Manstu þegar við vorum að skoða loðnu
lappirnar á rjúpunum sem héngu á veggn-
um í þvottahúsinu og þegar við skárum
tvær af og geymdum undir koddanum til
að strjúka fyrir svefninn? Manstu stóru
skautana og skrítna skíðasleðann sem við
fundum einu sinni undir drasli bakvið
gamla skápinn og stálumst til að prófa? Og
fórum alla leið á löngu tjörnina bakvið hól-
inn, stráðum snjósáldri á svellið og höm-
uðumt alveg fram í myrkur, nema hvað
það var ekkert myrkur bara flennibjart
tunglskin og það gneistaði og lýsti svo
skemmtilega af svellinu að við ætluðum
aldrei að geta hætt. Svo komu norðurljósin
og við lögðumst á svellið, störðum og
störðum og fengum fiðring í magann eins
og maður væri að fara niður brekku á ofsa-
hraða. Við stóðum ekki upp fyrr en við
sáum stjörnuhrapið, því það fannst okkur
svo sorglegt. Þegar við komum inn á eftir
ísköld á puttunum og tánum og fengum
kakó og hálfmána með sveskjusultu?
Manstu þegar við vorum að velja jóla-
gjafir handa mömmu og spurðum pabba?
Veriði bara þæg við hana mömmu ykkar,
sagði hann, það er besta jólagjöfin. Og
manstu hvað hann varð skrítinn á svipinn
þegar þú sagðir: Af hverju ert þú þá ekki
bara þægur við hana sjálfur?
Manstu hvað við vönduðum okkur að
velja jólagjafir handa Bjössa frænda og
Siggu frænku og hvað við veltum þeim
lengi fyrir okkur þegar við komum heim?
Þær voru svo fallegar að á endanum tímd-
um við ekki að láta þær frá okkur og gáf-
um hvort öðru í jólagjöf. Manstu þegar
pabbi og mamma voru að setja upp músa-
stigana og gátu aldrei ákveðið sig hvaða
litur ætti að vera í hverju herbergi? Á end-
anum fór mamma að gráta og sagðist ætla
að hætta við að halda jól, það væri hvort
sem er aldrei hægt að vera sammála um
neitt sem ætti að gera, og við störðum á
pabba sem stóð enn uppi á stól með lang-
an, grænan músastiga í hendinni og við
fórum þá líka að gráta og grétum öll í kór.
Og pabba varð svo bilt við að hann datt
niður af stólnum og lenti á borðinu sem fór
um koll og hann fleytti kerlingar á eftir.
Og þegar hann lá endilangur á gófinu byrj-
aði hann að hlæja eins og fífl og við gátum
ekki annað en farið að hlæja með honum.
Og manstu endalausan aðfangadaginn
þegar þú hamaðist við að sópa og sópa, og
ég mokaði snjó eins og vitlaus maður með
stóru skóflunni þangað til ég var búinn að
fá blöðrur í lófana og sveið alveg brjál-
æðislega þegar ég fór í bað? Manstu hjart-
sláttinn við þuklið á hörðu pökkunum í
kringum jólatréð þegar við vorum ein í
stofunni fyrir matinn? Og eldgömlu, öm-
urlegu ættjarðarlögin, alla borðsiðina og
upplesturinn úr stóru bókinni þegar ég
beit svo fast í glasið að það brotnaði og fór
að blæða úr vörinni og allt uppistandið?
Manstu hvað ég var ergilegur yfir því að
þú fékkst alltaf að lesa á pakkana, meira
að segja þegar þú kunnir ekkert að lesa?
Það mátti aldrei skemma pappírinn þegar
verið var að taka utan af, heldur strjúka
hann og brjóta eftir kúnstarinnar reglum.
Og manstu hver var alltaf svo lengi að
þessu að maður var alveg að brjálast?
Manstu hver sagði alltaf: Einmitt það sem
mig vantaði – einmitt sem mig vantaði? Og
andvarpið þegar búið var að taka upp síð-
asta pakkann? Hvað maður var allur ynd-
islega heitur og saddur, og þó ekki saddur.
Og þegar maður teygði úr sér uppi í rúmi á
eftir með fulla dós af konfekti og fór að
tala við Jonna, Dísu og Kíkí? Og sælan
þegar maður sofnaði með bókina í fanginu.
MANSTU
RABB
E Y S T E I N N B J Ö R N S S O N
e y s t b @ i s m e n n t . i s
Cyranó de Bergerac
verður frumsýndur í Þjóðleikhúsinu annan
í jólum. Hávar Sigurjónsson fór á æfingu.
Engey brosir við þér
nefnist grein Baldurs Hafstað um þessa
sögufrægu eyju. Einkum er staldrað við
nítjándu öldina sem kalla má blómaskeið
byggðarsögu eyjarinnar.