Morgunblaðið - 16.11.2004, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. NÓVEMBER 2004 11
FRÉTTIR
ÁRLEGA eru um 100 milljónir tonna
af heitu vatni tekin úr íslenskum jarð-
hitasvæðum og dælt inn í dreifikerfi
hitaveitna. Að auki eru um 35 millj-
ónir tonna af háhitavökva teknar til
raforkuframleiðslu. Mestöllu vatninu
er sleppt aftur út í náttúruna svo lítið
ber á, en á undanförnum árum hafa
orkufyrirtækin smátt og smátt hafið
niðurdælingu affallsvatns eins og gert
hefur verið í flestum leiðandi jarðhita-
löndum heims um árabil.
Þetta kom fram í ávarpi Ingvars
Birgis Friðleifssonar, formanns Jarð-
hitafélags Íslands, á málþingi félagins
um niðurdælingu affallsvatns í jarð-
hitakerfi sem haldið var á miðviku-
dag.
Tilgangurinn með niðurdælingu af-
falsvatns er að halda við þrýstingi í
jarðhitakerfum, að láta ekki af-
gangsvarmann fara til spillis, að nota
vatnið til varmanáms og að losna við
affallsvatnið á hreinlegan hátt.
Hitaveita Suðurnesja hóf rann-
sóknir og tilraunir á niðurdælingu í
Svartsengi fyrir um 20 árum og hefur
síðan verið með stöðuga niðurdælingu
með nokkrum hléum. Nú er hluta af-
fallsvatns dælt niður á öllum háhita-
svæðum landsins nema í Bjarnarflagi.
Jákvæð áhrif á þrýsting
Í erindi Guðna Axelssonar, hjá Ís-
lenskum orkurannsóknum, kom fram
að gagnsemi niðurdælingar felst í því
að niðurdæling hefur jákvæð áhrif á
þrýsting í jarðhitakerfum og rennsli
vinnsluholna. Ekki hefur verið metið
nákvæmlega hversu mikið afkasta-
geta íslensku jarðhitasvæðanna hefur
aukist en þó er ljóst að afkastageta
Laugalands í Eyjafirði eykst um
a.m.k. 2/3 þess magns sem dælt er
niður. Þá eykst afkastageta Lauga-
lands í Holtum um allt að 100% þess
magns sem niður fer.
Með niðurdælingu kaldari vökva,
sem hitnar upp þegar hann kemur
niður í kerfin, er meiri varmaorka sótt
í berg kerfanna en ella. Einnig nýtist
niðurdæling til þess að hamla gegn
landsigi sem oft er fylgifiskur jarð-
hitavinnslu.
Ókostir niðurdælingar hafa falist í
auknum kostnaði og tæknilegum
vandamálum.
Í erindi Sverris Þórhallssonar og
Magnúsar Ólafssonar hjá Íslenskum
orkurannsóknum, Trausta Hauks-
sonar hjá Kemíu sf., Snorra Páls
Kjartanssonar hjá Vatnaskilum sf. og
Alberts Albertssonar hjá Hitaveitu
Suðurnesja um niðurdælingu í
Svartsengi – frá tilraunum til stöðugs
rekstrar, kom fram m.a. að á þeim 28
árum sem Hitaveita Suðurnesja hefur
nýtt svæðið hefur verið fylgst grannt
með vinnslu úr svæðinu og breyting-
um á hita, þrýstingi og efnasamsetn-
ingu jarðsjávarins. Fyrirtækinu hef-
ur verið umhugað um að nýta svæðið
með sjálfbærum hætti og því hefur
verið litið á niðurdælingu affallsvatns
sem hluta af rekstri jarðhitakerfisins.
Nú er dælt niður allt að 50% af vinnsl-
unni. Tilraunir með niðurdælingu í
borholu hófust árið 1982 og var lagt í
ýmsar rannsóknir á rennslisleiðum
með ferilprófunum og einnig hvernig
forðast megi útfellingu kísils.
Holur geta þornað
Um viðbrögð jarðhitakerfisins við
vinnslu er m.a. það að segja að tölu-
verð þrýstilækkun (niðurdráttur) hef-
ur orðið á vinnslusvæðinu eða 320
metrar. Við svo mikla lækkun færist
suðan út í bergið og suðuborðið færist
frá um 400 m dýpi niður á 700 þannig
að svæðið þar fyrir ofan er gufumett-
að. Þær breytingar urðu af völdum
niðurdráttar að grunnar holur tóku
að „þorna“ upp úr 1980 og skila nú
mettaðri gufu og engum jarðsjó. Fyr-
ir virkjunina var þetta hið besta mál
því þá þarf ekki að farga affallsvatn-
inu sem annars er um 80% massa
þess sem kemur úr holunum. Gufu-
holurnar eru auk þess háþrýstar og
mjög afkastamiklar.
Megintilgangur niðurdælingarinn-
ar er að hafa stjórn á niðurdrættin-
um. Þá hafa rannsóknir á kísilútfell-
ingum skilað árangri, en slíkar
útfellingar þarf að hindra svo þær
stífli ekki niðurdælingarholur. Byrjað
var að dæla niður í sérstaka niðurdæl-
ingarholu árið 2000 og tekur hún nú
við 130 lítrum á sekúndu af 100 gráða
heitum jarðsjó með 3–400 mg/kg af
kísli. Er það 30–50% af því sem unnið
er á svæðinu. Í ár stefnir í að 3,7 millj-
ónum tonna verði dælt niður. Unnt er
að auka rennslið en framboð af þétt-
ivatni er þar takmarkandi þáttur.
Hluta affallsvatns dælt niður í jörðina á flestum jarðhitasvæðum landsins
Niðurdæling mikilvæg til
að viðhalda þrýstingi
Morgunblaðið/ÞÖK
Reynsla af niðurdælingu affallsvatns úr borholum þykir almennt góð.
ÓSÆTTI er komið upp milli eig-
enda Útvarps Sögu, og er útlit
fyrir að tveir af þremur eig-
endum mæti ekki til vinnu í dag.
Aðaleigandi stöðvarinnar segir
hina eigendurna hafa markvisst
grafið undan starfseminni eftir
að hún eignaðist ráðandi hlut.
Arnþrúður Karlsdóttir, út-
varpsstjóri Útvarps Sögu, eign-
aðist ráðandi hlut í stöðinni í
byrjun september. Hún segist
nú undirbúa kæru til Ríkislög-
reglustjóra vegna framferðis
Sigurðar G. Tómassonar og
Hallgríms Thorsteinssonar, sem
báðir eru hluthafar í stöðinni.
Arnþrúður segir þá hafa mark-
visst spillt bankaviðskiptum og
fryst bankareikning stöðvarinn-
ar, sem hafi sett fjárhagsstöðu
fyrirtækisins og hennar sjálfrar
í mikla hættu.
Arnþrúður segir að svo virðist
sem hinir hluthafarnir tveir hafi
ekki getað starfað með sig sem
yfirmann. „Ég sé ekki fram á að
þeir myndu koma svona fram
við karlmann,“ segir Arnþrúður,
sem segir hluthafana tvo hafa
reynt markvisst að spilla fyrir
stöðinni, bæði með því að
skemma fyrir bankaviðskiptum
og því að mæta ekki á hluthafa-
fundi. Hún segir að stöðin skuldi
hvorugum hluthafanna eitt né
neitt, en þeir skuldi hins vegar
hvor um sig einnar milljónar
króna hlutafé.
Spurð um framtíð stöðvarinn-
ar sagði Arnþrúður að hún
gengi vel, og maður kæmi í
manns stað. Hún vildi ekki gefa
upp hvort búið væri að semja
við nýja aðila um þáttastjórnun,
en sagði fjölmarga hafa lýst
áhuga á að starfa á stöðinni og
lítið mál verði að fylla lausar
stöður.
„Sjálflokið“
„Arnþrúður hefur að mínu
mati ekki staðið við það sem hún
ætlaði að gera,“ segir Sigurður
G. Tómasson, einn hluthafa í
stöðinni. „Hún keypti meirihluta
í félaginu af Ingva Hrafni og
hluta af mér og Hallgrími og
ætlaði að losa okkur undan
ábyrgðum. Hún hefur ekki stað-
ið við það og ekki greitt kaup.
Þá er þessu eiginlega bara sjálf-
lokið, en það er reyndar fundur
um það á morgun hvort hún geti
staðið við það sem hún ætlaði
sér. Ég get ekki unnið lengur á
stöðinni, ég get ekki unnið þar
sem ég fæ ekki greitt.“
Hallgrímur Thorsteinsson,
hluthafi í stöðinni, vildi ekki
veita viðtal vegna málsins, en
hann kom ekki til vinnu í gær og
segir Arnþrúður að hún eigi
ekki von á því að hann komi í
dag. Ingvi Hrafn Jónsson, þátta-
stjórnandi á Útvarpi Sögu, er nú
í fríi og reiknar með að snúa til
starfa eftir þrjár vikur.
Ósætti er komið upp meðal eigenda
að útvarpsstöðinni Útvarpi Sögu
Undirbýr kæru
til Ríkislög-
reglustjóra
TVEIR bæjarfulltrúar Vestmanna-
eyjalistans hafa sent frá sér yfirlýs-
ingu vegna orða Andrésar Sigmunds-
sonar, bæjarfulltrúi Framsóknar-
flokksins í Eyjum.
„Við undirritaðir bæjarfulltrúar
Vestmannaeyjalistans hörmum þær
ósönnu og ósmekklegu ásakanir sem
bornar hafa verið á Lúðvík Berg-
vinsson, bæjarfulltrúa Vestmanna-
eyjalistans, enda eiga þær sér enga
stoð í raunveruleikanum. Bæjar-
fulltrúar Vestmannaeyjalistans unnu
að fullum heilindum í samstarfi við
Andrés Sigmundsson, allir sem einn.
Guðrún Erlingsdóttir og Stefán
Jónasson, bæjarfulltrúar Vestmanna-
eyjalistans.“
Yfirlýsing
Ósannar og
ósmekklegar
ásakanir
ÍSHÚS Njarðvíkur hefur verið úr-
skurðað gjaldþrota að kröfu sýslu-
mannsins í Keflavík. Fram kemur í
úrskurði Héraðsdóms Reykjaness
að embætti sýslumannsins kveðst
eiga kröfu á hendur skuldara sem
nemi samtals um sjö milljónum kr.
Íshús Njarðvíkur keypti á sínum
tíma fjölveiðiskipið Guðrúnu Gísla-
dóttur KE-15 af útgerðarfélaginu
Festi hf. eftir að skipið sökk við Lóf-
ót í Norður-Noregi um mitt sumar
2002. Var markmið Íshússins að
gera tilraun til að ná skipinu til hafn-
ar. Eftir að tekist hafði að ná olíu úr
skipinu tóku norsk stjórnvöld
ákvörðun um að öllum björgunartil-
raunum skyldi hætt.
Íshús
Njarðvíkur
gjaldþrota
♦♦♦